Η περάτωση ενός νομικού προσώπου επέρχεται με την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης και την επακόλουθη διαγραφή αυτού από το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.). Με την διαγραφή από το ΓΕΜΗ η εταιρεία παύει να υπάρχει.

Ως προς την ανώνυμη εταιρεία, μετά την ολοκλήρωση των ενεργειών της εκκαθάρισης, οι εκκαθαριστές οφείλουν να συντάξουν απογραφή λήξης και ισολογισμό λήξης και η γενική συνέλευση των μετόχων πρέπει να εγκρίνει τις εν λόγω καταστάσεις, προκειμένου να ακολουθήσουν οι προβλεπόμενες διατυπώσεις δημοσιότητας.

Η καταχώρηση της διαγραφής της ανώνυμης εταιρείας έχει συστατικό χαρακτήρα, καθότι αφ’ ενός πριν την διαγραφή δεν επέρχεται απώλεια της νομικής της προσωπικότητας και αφ’ ετέρου, αν αποδειχθεί ότι υπάρχουν κι άλλα περιουσιακά στοιχεία, η εκκαθάριση θεωρείται ότι δεν περατώθηκε, αλλά συνεχίζεται παρά το γεγονός της διαγραφής της.

Σύμφωνα και με τις διατάξεις του νόμου 4635/2019 (άρθρο 107§2, με τον οποίο τροποποιήθηκε το άρθρο 170§1 ν. 4548/2018), θεσμοθετείται η δυνατότητα αναβίωσης νομικού προσώπου ή ένωσης προσώπων μετά την οριστική διαγραφή τους από το ΓΕΜΗ σε περίπτωση εμφάνισης στοιχείων του ενεργητικού ή του παθητικού που παραλείφθηκαν κατά την διαδικασία της εκκαθάρισης.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 107 περ. 2 παρ. β, προβλέπεται ότι σε περίπτωση κατά την οποία το νομικό πρόσωπο διεγράφη από το ΓΕΜΗ, αλλά παρουσιάστηκε περιουσιακό στοιχείο ή υποχρέωση που παραλείφθηκαν στη διαδικασία της ολοκληρωθείσας εκκαθάρισης, παρέχεται η δυνατότητα σε όποιον έχει έννομο συμφέρον να υποβάλει αίτηση στην αρμόδια Υ.Γ.Ε.Μ.Η. για αναβίωση της διαδικασίας εκκαθάρισης του νομικού προσώπου.

Υποστηρίζεται δε, ότι η περάτωση στην περίπτωση αυτή, πρέπει να θεωρηθεί ως μη πράγματι συντελεσθείσα, για τον λόγο ότι οι άγουσες σε αυτήν πράξεις της εκκαθάρισης έγιναν πλημμελώς, κατά παράβαση αναγκαστικού δικαίου διατάξεων. Κατά συνέπεια, από ακυρότητα θα πάσχουν τόσο οι πράξεις διανομής των εκκαθαριστών, όσο και η σχετική, περί της έγκρισης των οικονομικών καταστάσεων λήξης της εκκαθάρισης, απόφαση της Γ.Σ. και οι σχετικές επίσης καταχωρήσεις στο ΓΕΜΗ, ώστε για την άσκηση των δικαιωμάτων του νομικού προσώπου ή δικαιωμάτων κατά του νομικού προσώπου της ΑΕ, να μη χρειάζεται άλλη ενέργεια, πλην της επίκλησης της ακυρότητας της διαγραφής από το ΓΕΜΗ, η οποία θα υπόκειται, για τον λόγο αυτό, απλώς σε διόρθωση, ακόμα και με αυτεπάγγελτη ενέργεια της Υ.Γ.Ε.ΜΗ. (Σ. Ψυχομάνης, V. Η περάτωση: Δίκαιο εμπορικών εταιρειών, 4η έκδοση, 2020).

Η αίτηση για την αναβίωση θα πρέπει να αναφέρει τους τελευταίους διορισμένους εκκαθαριστές και να συνοδεύεται από έγγραφα που αποδεικνύουν το παραλειφθέν περιουσιακό στοιχείο ή την παραλειφθείσα υποχρέωση, καθώς και από κωδικοποιημένο καταστατικό του νομικού προσώπου. Μετά από έλεγχο νομιμότητας της αίτησης και των δικαιολογητικών γίνεται επανεγγραφή, η οποία οδηγεί σε αναβίωση της διαδικασίας εκκαθάρισης και των καθηκόντων των εκκαθαριστών, οι οποίοι, αν δεν αναλάβουν άμεσα καθήκοντα, αντικαθίστανται κατά το άρθρο 786 παράγραφος 3 ΚΠολΔ.

Στην περίπτωση, μάλιστα, αυτή αναβιώνει το νομικό πρόσωπο, αν η αίτηση, πέραν των παραπάνω, συνοδεύεται από απόφαση των μελών του νομικού προσώπου περί αναβίωσής του, η οποία ορίζει τη νόμιμη εκπροσώπησή του. Η αναβίωση καταχωρίζεται στο Γ.Ε.ΜΗ. μετά από έλεγχο νομιμότητας περί συμφωνίας της απόφασης με τις διατάξεις, που διέπουν την ίδρυση και λειτουργία του νομικού προσώπου, με το καταστατικό του και τον παρόντα νόμο. Με τον ίδιο τρόπο καταχωρίζεται στο Γ.Ε.ΜΗ. η αναβίωση στις περιπτώσεις τελεσίδικης επικύρωσης σχεδίου αναδιοργάνωσης, παύσης των εργασιών της διαδικασίας πτώχευσης λόγω της εξόφλησης όλων των πτωχευτικών πιστωτών, πτωχευτικής αποκατάστασης ή σε όποια άλλη περίπτωση προβλέπεται η αναβίωση νομικού προσώπου.

Η ανωτέρω διαδικασία αναβίωσης ισχύει για όλα τα νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων, τα οποία είναι υπόχρεα σε διατυπώσεις δημοσιότητας και καταχώρηση διαγραφής στο Γ.Ε.ΜΗ., μετά την περάτωση της εκκαθάρισης. Με τον τρόπο δε αυτό, δίνεται η δυνατότητα σε πιστωτές που δεν ικανοποιήθηκαν κατά το στάδιο της εκκαθάρισης, να επιδιώξουν την είσπραξη των απαιτήσεών τους από την ίδια την εταιρεία χωρίς απώλεια των δικαιωμάτων τους λόγω λύσης και διαγραφής αυτής από το Γ.Ε.ΜΗ.

Ζήτημα γεννάται ως προς το εάν η εμφάνιση νέων δανειστών πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα τη συνέχιση της εκκαθάρισης, που ήδη περατώθηκε, για το οποίο υπάρχει διχογνωμία, με κρατούσα μάλλον την αρνητική άποψη. Κατά μία ενδιάμεση γνώμη, θα πρέπει με βάση την ΑΚ 200 να κρίνεται κατά περίπτωση, αν επιπλέον περιστάσεις μπορούν να δικαιολογήσουν την ανάγκη εκκαθάρισης στις παραπάνω περιπτώσεις (Ελίζα Δ. Αλεξανδρίδου: «Δίκαιο Εμπορικών Εταιρειών»,έκδοση Δεκέμβριος 2012).