Τα ζητήματα της αλληλέγγυας ευθύνης των διοικούντων νομικά πρόσωπα, για φορολογικές υποχρεώσεις νομικών προσώπων, ρυθμίζονται πλέον, με τις διατάξεις του άρθρου 50 παρ. 1 και 2 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ΚΦΔ).
ΠΡΟΣΩΠΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑ ΕΥΘΥΝΗ
Ι. Τα πρόσωπα που θεωρούνται προσωπικώς και αλληλεγγύως υπεύθυνα για την εκπλήρωση των φορολογικών οφειλών των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων είναι:
- Οι εκτελεστικοί πρόεδροι,
- Οι διευθυντές,
- Οι γενικοί διευθυντές,
- Οι διαχειριστές,
- Οι διευθύνοντες σύμβουλοι,
- Οι εντεταλμένοι στη διοίκηση
- Οι εκκαθαριστές των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων,
- Τα πρόσωπα που ασκούν εν τοις πράγμασι τη διαχείριση ή διοίκηση
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ & ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑ ΕΥΘΥΝΗ
ΙΙ. Τα ως άνω αναφερόμενα πρόσωπα ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή των κάτωθι αναφερόμενων φορολογικών υποχρεώσεων των νομικών προσώπων:
- πληρωμή του φόρου εισοδήματος,
- παρακρατούμενου φόρου,
- κάθε επιρριπτόμενου φόρου,
- Φόρου Προστιθέμενης Αξίας και
- Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ)
που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους, ως και για τους τόκους, πρόστιμα, προσαυξήσεις και οποιεσδήποτε διοικητικές χρηματικές κυρώσεις επιβάλλονται επ’ αυτών.
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ & ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑΣ ΕΥΘΥΝΗΣ
ΙΙΙ. Οι προϋποθέσεις προσωπικής και αλληλέγγυας ευθύνης των ως άνω προσώπων για την καταβολή των ως άνω φορολογικών υποχρεώσεων των νομικών προσώπων είναι οι ακόλουθες:
Α. τα ανωτέρω πρόσωπα είχαν μια από τις ανωτέρω ιδιότητες είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσής του είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης του νομικού προσώπου
Β. οι οφειλές κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους υπό κάποια εκ των ανωτέρω ιδιοτήτων. Αν οι οφειλές διαπιστώνονται μετά από έλεγχο, ως αλληλεγγύως υπεύθυνα πρόσωπα κατά την έννοια της παραγράφου αυτής νοούνται μόνο τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις των στοιχείων α` και γ` κατά το φορολογικό έτος ή την περίοδο στην οποία ανάγονται οι οφειλές αυτές. Σε περίπτωση που οι υπό παρ. 1 φορολογικές οφειλές έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει και τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις των στοιχείων α` και γ` κατά τον χρόνο που κάθε δόση της ρύθμισης κατέστη ληξιπρόθεσμη ή η ρύθμιση απωλέσθηκε. Για τα ποσά των τόκων, των προσαυξήσεων, των προστίμων και των λοιπών χρηματικών κυρώσεων, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει τα πρόσωπα που είναι αλληλεγγύως υπεύθυνα για την κύρια οφειλή επί της οποίας υπολογίζονται και επιβάλλονται τα ποσά αυτά,
Γ. οι εν λόγω οφειλές δεν καταβλήθηκαν ή δεν αποδόθηκαν στο Δημόσιο από υπαιτιότητα των ανωτέρω προσώπων. Το βάρος απόδειξης για την μη ύπαρξη υπαιτιότητας, φέρουν τα υπό παρ.1 πρόσωπα. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων δύνανται να ορίζονται ενδεικτικά περιπτώσεις έλλειψης υπαιτιότητας.
ΕΝΝΟΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
IV. Η έννομη προστασία των προσώπων που θεωρούνται προσωπικώς και αλληλεγγύως υπεύθυνα για τις φορολογικές οφειλές του νομικού προσώπου, σε περίπτωση που βεβαιωθεί εις βάρος τους η καταβολή φόρου βαρύνοντος το νομικό πρόσωπο, είναι πλέον ισοδύναμη αυτής του νομικού προσώπου, ως προβλέπεται στην νέα παράγραφο 4 του άρθρου 50 του ΚΦΔ.
Έτσι, πλέον, πρόσωπα ευθυνόμενα για την καταβολή φόρου εκ μέρους του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας, δύνανται να ασκήσουν έναντι της Φορολογικής Διοίκησης, παράλληλα με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, οποιοδήποτε δικαίωμα θα είχε στη διάθεση του το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα.
Την ως άνω διάταξη αποδέχεται ερμηνευτικά πλέον και το ΣτΕ, με την υπ’ αριθμ. 498/2020 απόφαση του Β’ Επταμελούς Τμήματός του, σύμφωνα με την οποία τα ως άνω προσωπικώς και αλληλεγγύως ευθυνόμενα πρόσωπα δύνανται να ασκήσουν ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) την Ενδικοφανή προσφυγή του άρθρου 63 του ΚΦΔ, προσβάλλοντας τις εκδοθείσες σε βάρος του νομικού προσώπου καταλογιστές πράξεις.
Την απορριπτική απόφαση της ΔΕΔ επί της ως άνω ενδικοφανούς προσφυγής (ρητή ή σιωπηρή λόγω παρόδου της προθεσμίας των εκατόν είκοσι (120) ημερών από την υποβολή της ενδικοφανούς προσφυγής), τα ως άνω πρόσωπα δύνανται να προσβάλλουν με Προσφυγή του άρθρου 63 του ΚΔΔ, ενώπιον των αρμόδιων Διοικητικών Δικαστηρίων, αιτούμενοι την ακύρωσή της.
Σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. Ε.2128/4.8.2020 εγκύκλιο της Α.Α.Δ.Ε., με την υπ’ αριθμ. 4/2020 πράξη της Επιτροπής του άρθρου παρ. 1 του ν. 3900/2010, εισήχθη στο ΣτΕ εκκρεμής στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών προσφυγή, με τη διαδικασία της «πρότυπης δίκης» (ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων), προκειμένου να κριθεί εάν «με την προσφυγή μπορεί να προβληθούν αποκλειστικά λόγοι περί ελλείψεως των κατά νόμον προβλεπόμενων προϋποθέσεων γένεσης της αλληλέγγυας ευθύνης του προσφεύγοντος, χωρίς να αμφισβητείται η νομιμότητα της εκδοθείσης σε βάρος του νομικού προσώπου καταλογιστικής πράξης, ή αν, αντιθέτως, μπορούν να προβάλλονται και λόγοι αναγόμενοι στη νομιμότητα της οικείας καταλογιστικής πράξης και της εν γένει φορολογικής υποχρέωσης του νομικού προσώπου».
Έως την έκδοση απόφασης από το ΣτΕ επί της ανωτέρω διαφοράς, η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών εξετάζει μόνο λόγους περί ελλείψεως των κατά νόμον προβλεπόμενων προϋποθέσεων γένεσης της αλληλέγγυας ευθύνης του προσφεύγοντος, ενώ, εφόσον με την ενδικοφανή προσφυγή προβάλλονται λόγοι αναγόμενοι στην νομιμότητα της οικείας καταλογιστικής πράξης και της εν γένει φορολογικής υποχρέωσης του νομικού προσώπου, προτείνεται οι προσφεύγοντες να υποβάλουν αίτηση ενώπιον του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών, για αναστολή της προθεσμίας των εκατόν είκοσι (120) ημερών για έκδοση απόφασης επί της ενδικοφανούς προσφυγής, σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 63 Κ.Φ.Δ.
Ταυτόχρονα, τα ως άνω πρόσωπα δύνανται να ασκήσουν Ανακοπή κατά της ατομικής ειδοποίησης, με την οποία βεβαιώνονται οι εις βάρος τους οφειλές του νομικού προσώπου, για τις οποίες υπέχουν αλληλέγγυα ευθύνη καθώς και Αίτηση Αναστολής εκτέλεσης των αναγκαστικών μέτρων είσπραξης των εν λόγω οφειλών που καταλογίζονται εις βάρος τους, μέχρι τη συζήτηση της ανακοπής, υπό την προϋπόθεση ότι οι πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης δεν έχουν ήδη εκτελεστεί, δοθέντος ότι η χορήγηση αναστολής αποκλείεται κατά το μέρος που η προσβαλλόμενη πράξη έχει ήδη εκτελεσθεί (κατά το άρθρο 202 παρ. 5 Ν. 2717/1999).
ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΩΝ (ΆΡΘΡΟ 31 Ν. 4701/2020
Οι παρ. 1 και 2 του άρθρου 50 του ΚΦΔ, εφαρμόζονται και για οφειλές, οι οποίες έχουν βεβαιωθεί πριν από τη θέση αυτού σε ισχύ, σε βάρος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων για τις οποίες ευθύνονται αλληλεγγύως και προσωπικά τα φυσικά πρόσωπα κατ` εφαρμογή του άρθρου 50 παρ. 1 και 2 του ΚΦΔ, όπως ίσχυε πριν την τροποποίησή του με τις διατάξεις του άρθρου 34 του παρόντος, του άρθρου 115 του ν. 2238/1994 (Α` 151), της παρ. 7 του άρθρου 22 του ν. 2648/1998 (Α` 238), της περ. β` του άρθρου 55 του ν. 2859/2000 (Α` 248), καθώς και κάθε άλλης διάταξης με την οποία θεσπίζεται αλληλέγγυα ευθύνη για οφειλές για τις οποίες εφαρμόζεται ο Κώδικας.
Οι οφειλές αυτές παύουν να βαραίνουν τα αλληλεγγύως ευθυνόμενα πρόσωπα, εφόσον τα τελευταία δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις, που τίθενται με τις παρ. 1 και 2 του άρθρου 50 του ΚΦΔ, για τη θεμελίωση της αλληλέγγυας ευθύνης και αίρονται τα σε βάρος τους ληφθέντα μέτρα. Για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου, υποβάλλεται αίτηση στην Υπηρεσία της Φορολογικής Διοίκησης που είναι αρμόδια για την επιδίωξη της είσπραξης των οφειλών μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Η αίτηση μπορεί να υποβληθεί και για εκκρεμείς υποθέσεις οφειλών κατά την έννοια της παρ. 50 του άρθρου 72 του ΚΦΔ, όπως ισχύει, καθώς και για εκκρεμείς υποθέσεις οφειλών ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων μετά από άσκηση ανακοπής.
Η Φορολογική Διοίκηση εκδίδει αιτιολογημένη πράξη, με την οποία αποδέχεται ή απορρίπτει την αίτηση. Κατά της τυχόν απορριπτικής απόφασης ή της σιωπηρής απόρριψης της αίτησης μπορεί να ασκηθεί ενδικοφανής προσφυγή κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 63 του ΚΦΔ. Ποσά που έχουν εισπραχθεί από τα πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 50 του ΚΦΔ δεν επιστρέφονται.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Σύμφωνα με τις ανωτέρω νομοθετικές τροποποιήσεις και νομολογιακές εξελίξεις, παρέχεται η δυνατότητα σε πρόσωπα με προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη, κατά των οποίων έχουν καταλογιστεί φορολογικές υποχρεώσεις νομικών προσώπων, να υποβάλουν μέχρι 31/12/2020 αίτηση στις αρμόδιες υπηρεσίες της φορολογικής διοίκησης, συνοδευόμενη με τα απαραίτητα δικαιολογητικά που αποδεικνύουν ότι δεν συντρέχουν στο πρόσωπό τους οι ως άνω αναφερόμενες προϋποθέσεις (όπως η υπαιτιότητα) και να αιτηθούν την άρση των σε βάρος τους υποβληθέντων μέτρων, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχουν καταβληθεί τα βεβαιωθέντα εις βάρος τους ποσά.
Κατά της ενδεχόμενης απορριπτικής απόφασης, μπορεί να ασκηθεί ενδικοφανής προσφυγή στην οποία δύνανται να προβληθούν και λόγοι που αφορούν την απαλλαγή του νομικού προσώπου και όχι μόνο την έλλειψη των κατά νόμον προβλεπόμενων προϋποθέσεων γένεσης της αλληλέγγυας ευθύνης του προσφεύγοντος και εν συνεχεία, σε περίπτωση ρητής ή σιωπηρής απόρριψης, προσφυγή στα Διοικητικά Δικαστήρια.
Οι ως άνω ενέργειες δεν καταλαμβάνουν πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος των ως άνω φυσικών προσώπων που έχουν ήδη εκτελεστεί (π.χ. κατάσχεση των τραπεζικών τους λογαριασμών).
