ΘΕΜΑ: Διευθύνοντες υπάλληλοι. Μισθωτοί εργασίας που χαρακτηρίζονται διευθύνοντες υπάλληλοι. Εξαίρεση αυτών από τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, που καθορίζουν τα χρονικά όρια της εργασίας, την εβδομαδιαία ανάπαυση, την αποζημίωση ή την προσαύξησή της για την υπερεργασία, την υπερωρία ή την εργασία που παρέχεται τις Κυριακές και τις αργίες, καθώς και την χορήγηση ετήσιας άδειας αναψυχής.
ΑΠΟΦΑΣΗ: Υπ’αριθμ.447/2015 του Αρείου Πάγου
Το ζήτημα του εννοιολογικού προσδιορισμού των διευθυνόντων υπαλλήλων απασχόλησε και απασχολεί τα πολιτικά δικαστήρια ουσίας και τον Άρειο Πάγο, ως ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο. Το ζήτημα αυτό, που προβάλλεται με ποικίλες παραλλαγές του ιστορικού κάθε εργασιακής συμβάσεως, επιλύεται, κατά τα γενικά χαρακτηριστικά του, σύμφωνα με τις σχετικές παραδοχές της υπ’ αρθ. 447/2015 αποφάσεως του Άρειου Πάγου. Η απόφαση αυτή, λαμβάνοντας ως αφετηρία των σκέψεών της τους ορισμούς της διεθνούς συμβάσεως της Διεθνούς Συνδιασκέψεως της Εργασίας της Ουασιγκτώνος, η οποία κυρώθηκε με τον ν.2269/1920 και εξελίχθηκε μεταγενεστέρως με διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής της, διέλαβε τις εξής κρίσιμες παραδοχές:
- Διευθύνοντες υπάλληλοι, που κατέχουν θέσεις εποπτείας ή διευθύνσεως ή εμπιστοσύνης, θεωρούνται τα πρόσωπα εκείνα στα οποία, επειδή διαθέτουν εξαιρετικά προσόντα ή απολαμβάνουν της ιδιαίτερης εμπιστοσύνης του εργοδότη, αντιτίθενται καθήκοντα γενικότερης διευθύνσεως της επιχειρήσεως ή τομέα αυτής και εποπτεία του προσωπικού της. Με την ενάσκηση των καθηκόντων τους αυτών, όχι μόνο επηρεάζουν αποφασιστικά τις κατευθύνσεις και την εξέλιξη της επιχειρήσεως, αλλά και διακρίνονται εμφανώς από τους άλλους υπαλλήλους, γιατί ασκούν δικαιώματα του εργοδότη σε μεγάλο βαθμό, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η πρόσληψη ή απόλυση του προσωπικού, ενίοτε, η ανάληψη ποινικών ευθυνών αναφορικώς με την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας υπέρ των εργαζομένων στην επιχείρηση και η λήψη σημαντικών αποφάσεων για την επίτευξη του σκοπού της επιχειρήσεως, στον οποίο αποβλέπει ο εργοδότης. Τα πρόσωπα αυτά, συνήθως αμείβονται με αποδοχές που υπερβαίνουν κατά πολύ τα ελάχιστα όρια των αποδοχών και τις εν γένει αποδοχές που καταβάλλονται στους μισθωτούς της επιχειρήσεως.
- Για τον χαρακτηρισμό μισθωτών εργασίας ως διευθυνόντων υπαλλήλων δεν είναι αναγκαίο να συντρέχουν, σωρευτικώς, όλες οι ανωτέρω περιστάσεις ή και άλλες, πέραν αυτών, δεδομένου ότι, ανεξαρτήτως του γεγονότος αν ένας εργαζόμενος έχει ή όχι την τυπική ονομοσία του διευθύνοντος υπαλλήλου, η ιδιότητα αυτή αποδίδεται, με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια της καλής πίστεως και της κοινής πείρας και λογικής, από τη φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών, που κρίνονται ενιαίως, καθώς και από την ιδιάζουσα θέση του παρέχοντος τις υπηρεσίες, τόσο έναντι του εργοδότη, όσο και προς τους λοιπούς εργαζομένους.
- Οι διευθύνοντες υπάλληλοι, αν και δεν παύουν να είναι μισθωτοί, συνδεόμενοι με τον εργοδότη τους με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, εξαιρούνται της εφαρμογής των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας που ρυθμίζουν, με έννομες συνέπειες υπέρ των εργαζομένων, τα χρονικά όρια της εργασίας, την εβδομαδιαία ανάπαυση, την αποζημίωση και την προσαύξησή της για εργασία που παρέχεται κατά τις Κυριακές και τις αργίες, την υπερεργασία και την υπερωρία, καθώς και τη χορήγηση ετήσιας άδειας αναψυχής (μετά του οικείου επιδόματος), δεδομένου ότι οι εν λόγω ρυθμίσεις και παροχές είναι ασυμβίβαστες προς την εξέχουσα θέση τους και στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων που ανέλαβαν με τη σύμβασή τους.
Είναι, εν τούτοις, δυνατόν, διευθύνων υπάλληλος, υπό την προεκτεθείσα έννοια, να δικαιούται ετησίας άδειας αναψυχής και του οικείου επιδόματος, εφόσον η παροχή αυτή συμφωνηθεί ειδικώς με τον εργοδότη του. Μάλιστα, η αναγνώριση της παροχής αυτής, αν αναφέρεται σε συγκεκριμένη αιτία, δεν υπόκειται σε ορισμένο τύπο.
Σημείωση: Με τις διατάξεις της ανωτέρω αρεοπαγιτικής αποφάσεως αναδεικνύονται τα τυπικά και λειτουργικά στοιχεία της εργασιακής σχέσεως, κατά τα οποία, ένας μισθωτός εργασίας χαρακτηρίζεται διευθυντικός υπάλληλος. Στον κεντρικό αξιολογικό άξονα της σχέσεως αυτής δεσπόζουν, ως κρίσιμα γνωρίσματα, τα ειδικά προσόντα και ο υψηλός μισθός του εργαζομένου και, ως ιδιαίτερης βαρύτητας, η εμπιστοσύνη του εργοδότη προς τον εργαζόμενο, που εκφράζεται με τη μορφή της μεταξύ τους στενής συνεργασίας για την επίτευξη του παραγωγικού αποτελέσματος και του οικονομικού σκοπού της επιχειρήσεως. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, ο διευθυντικός υπάλληλος ασκεί εκχωρούμενα δικαιώματα του εργοδότη του, στο όνομα και για λογαριασμό αυτού.
Οι απώλειες που υφίσταται, κατά τα ανωτέρω, ο διευθυντικός υπάλληλος, αντισταθμίζονται από τις καταβαλλόμενος σε αυτόν αμοιβές, τακτικές και έκτακτες, bonus κ.λ.π., κατά τρόπον που, τελικώς, το οικονομικό ισοζύγιο της εργασιακής σχέσεως ανταποκρίνεται πλήρως στα αυξημένα προσόντα και στη θέση ευθύνης του υπαλλήλου.-
