ΑΠΟΦΑΣΗ: Υπ’ αριθμ.: 37/2019 του Αρείου Πάγου.
Επί των ζητημάτων του ως άνω θέματος, το Δ΄ Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου έδωσε, με την προαναφερόμενη απόφασή του, τις ακόλουθες λύσεις, στο πλαίσιο του ριζικώς αναμορφωμένου δικαίου των προσωπικών εμπορικών εταιρειών (της ομόρρυθμης και ετερόρρυθμης), που εισήγαγε ο ν. 4072/2012, όπως ισχύει.
1) Επί του ζητήματος της λύσης των εν λόγω εταιρειών για σπουδαίο λόγο, η ως άνω απόφαση διέλαβε ενδιαφέρουσες παραδοχές. Κρίθηκε μεταξύ άλλων, ότι, η προβλεπόμενη λύση των εταιρειών αυτών για τον συγκεκριμένο λόγο, αφορά τόσο την εταιρεία αορίστου, όσο και την εταιρεία ορισμένου χρόνου. Περαιτέρω, κρίθηκε ότι, γενικώς, οι λόγοι λύσης των ως άνω εταιρειών καθορίζονται, πλέον, με κεντρικούς άξονες την αρχή της διατηρήσεως της εμπορικής επιχειρήσεως και το επιβεβλημένο της απομακρύνσεως από τον απολύτως προσωποπαγή χαρακτήρα των εν λόγω εταιρειών. Μάλιστα, έχει απαλειφθεί ο λόγος λύσης προσωπικής εμπορικής εταιρείας (εφεξής: η «εταιρεία») με καταγγελία εταίρου της, αυτός όμως ο λόγος παραμένει ισχυρός εάν προβλεφθεί στην εταιρική σύμβαση. Με λόγο αναφοράς τους ανωτέρω κεντρικούς άξονες, το δικαίωμα δικαστικής λύσεως της εταιρείας, συνιστά το έσχατο μέσο αντιμετωπίσεως της καταστάσεως που ανακύπτει με τη συνδρομή σπουδαίου λόγου και εγείρεται, επομένως, μόνο στην περίπτωση που δεν ανευρίσκεται άλλος τρόπος άρσεως του αδιεξόδου. Η ύπαρξη του σπουδαίου λόγου θα πρέπει, πάντως, να ενέχει ιδιαίτερη βαρύτητα και να επάγεται σημαντικές επιπτώσεις στην ομαλή λειτουργία της εταιρείας. Προς τούτοις, θα πρέπει, κατά βάση, να αναφέρεται στις σχέσεις της εταιρείας και όχι στο πρόσωπο των εταίρων, εκτός αν, τα προσωπικά στοιχεία αυτών παίζουν πρωτεύοντα ρόλο.
Περιστατικά, συνιστώντα σπουδαίο λόγο, συνιστούν, μεταξύ άλλων, η κακή πορεία των εταιρικών υποθέσεων και η έλλειψη κερδών, η αθέτηση εταιρικών υποχρεώσεων και η κακή διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων, οι διαρκείς διαφωνίες μεταξύ των εταίρων, η έλλειψη συνεργασίας, κατανοήσεως κ.λ.π.
2) Ο αποκλεισμός εταίρου, εάν συντρέξει σπουδαίος λόγος υπό την ως άνω έννοια, δεν αποκλείεται στη διμελή προσωπική εμπορική εταιρεία, αξιολογούμενος ως λόγος διαφυλάττων την υπόσταση και τη συνέχιση της λειτουργίας αυτής. Τούτο δε, καθ’ όσον, η αντίθετη θέση, κατά την οποία, ο αποκλεισμός εταίρου σε διμελή εταιρεία δεν είναι δυνατός, διότι, ενώ το δικαστήριο αποφασίζει τον αποκλεισμό του ενός εταίρου για να συνεχιστεί η εταιρική επιχείρηση, η σκοπούμενη αυτή συνέπεια, εξαρτάται, αποκλειστικώς, από τη βούληση του αιτούντος τον αποκλεισμό, προσκρούει στην συστηματική ενότητα διατάξεων του ν. 4072/2012 (των άρθρ. 267 και 281 παρ. 1).
Σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, που διαπνέονται από τον σκοπό διατηρήσεως της εταιρικής επιχειρήσεως, κατά τα ανωτέρω, η διμελής εταιρεία λύεται στην περίπτωση αποκλεισμού του ενός εταίρου της, εκτός αν, μέσα σε 4 μήνες εισέλθει στην εταιρεία νέος εταίρος. Η αντίθετη θέση ως προς τη δυνατότητα αποκλεισμού του εταίρου, οδηγεί σε αδιέξοδο, κατά τα ανωτέρω, όταν ζητείται ο αποκλεισμός εταίρου, ενώ ο καθ’ ού η αίτηση υποβάλλει αίτημα λύσης της εταιρείας, ασκώντας καταχρηστικά το δικαίωμα αυτό.
Τέλος, κρίνεται ισχυρή η πρόβλεψη στην εταιρική σύμβαση της υποχρεωτική εξόδου εταίρου διμελούς εταιρείας, αν επέλθει γεγονός ή κατάσταση, που ορίζεται στη σύμβαση αυτή ότι συνιστά απόλυτο λόγο υποχρεωτικής εξόδου από την εταιρεία.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Οι περί των προσωπικών εμπορικών εταιρειών ρυθμίσεις του ν. 4072/2012 απομακρύνονται από τον απόλυτο προσωποπαγή χαρακτήρα των εταιρειών αυτών, υπό την νέα θεώρησή τους ως επιχειρηματικών οντοτήτων. Ο σπουδαίος λόγος αποκλεισμού εταίρου συντρέχει ανεξαρτήτως του στοιχείου της υπαιτιότητας (ΑΠ 207/2019).
Πέραν της καταγγελίας εταίρου, ως λόγου λύσης της εταιρείας, που ισχυροποιείται με την καταστατική του πρόβλεψη, λόγοι λύσεως μπορούν να ενταχθούν στην εταιρική σύμβαση και άλλοι, που αφορούν σε μεταβολές στο πρόσωπο των εταίρων, όπως, ο θάνατος, η πτώχευση, η θέση του υπό δικαστική συμπαράσταση κ.λ.π. Ο σπουδαίος λόγος αποκλεισμού εταίρου πρέπει να υπάρχει όχι μόνο κατά τον χρόνο ασκήσεως της αγωγής, αλλά και κατά τον χρόνο συζητήσεώς της.
Τέλος, η εταιρεία λύεται εφόσον συγκεντρωθούν όλες οι εταιρικές μερίδες στα χέρια ενός μόνο εταίρου (ΑΠ 473/2019).
