ΑΠΟΦΑΣΗ: Υπ΄ αριθμ: 12/2018 της Τακτικής Ολομέλειας του Αρείου Πάγου.
Η Τακτική Ολομέλεια του Αρείου Πάγου επελήφθη της επιλύσεως του ως άνω θέματος, κατόπιν παραπομπής του σε αυτήν από το αρμόδιο Τμήμα. Το Τμήμα αυτό είχε αποφανθεί, με διαφορά μίας ψήφου, ότι, αυτός που νομιμοποιείται να προβάλλει την αυτοδίκαιη άρση της αναγκαστικής απαλλοτριώσεως είναι μόνο αυτός εις βάρος του οποίου επιβάλλεται αυτή και όχι ο υπέρ ου ή ο υπόχρεος στην καταβολή της αποζημιώσεως.
Το οικείο ιστορικό του εν λόγω θέματος, έχει ως εξής : Ιδιοκτήτες αναγκαστικώς απαλλοτριωθέντος ακινήτου, εξέδωσαν κατά του Δημοσίου διαταγή πληρωμής ποσού, που καθορίστηκε με απόφαση του αρμοδίου Εφετείου, ως οφειλόμενη οριστική αποζημίωση για την οποία είχαν αναγνωρισθεί δικαιούχοι με απόφαση του αρμοδίου δικαστηρίου.
Κατά της εκδοθείσης διαταγής πληρωμής το Δημόσιο (υπέρ ου η αναγκαστική απαλλοτρίωση) άσκησε ανακοπή, με τον μοναδικό λόγο της οποίας προέβαλε το γεγονός της αυτοδίκαιης άρσεως της απαλλοτριώσεως σύμφωνα με τους ορισμούς του Συντάγματος και του ισχύοντος ν. 2882/2001 ( κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεως Ακινήτων), εν όψει του γεγονότος ότι, δεν συντελέστηκε η υπ΄ όψιν απαλλοτρίωση με την καταβολή της δικαστικώς καθορισθείσης αποζημιώσεως εντός της ανατρεπτικής προθεσμίας των δέκα οκτώ μηνών από την ημερομηνία του καθορισμού της. Επισημαίνεται ότι, οι ιδιοκτήτες των απαλλοτριωθέντων ακινήτων είχαν υποβάλει αίτηση και υπεύθυνη δήλωση για τη διατήρηση της απαλλοτριώσεως, όχι όμως εμπροθέσμως, εντός προθεσμίας ενός έτους από την εκπνοή της δεκαοκτάμηνης, ως άνω, προθεσμίας, όπως αυτή ορίζεται στο νόμο (άρθρ. 11 παρ. 3 εδαφ. δ΄ του ν. 2882/2001 ΚΑΑΑ).
Παρά το εκπρόθεσμο της υποβληθείσης αιτήσεως, μετ΄ υπευθύνου δηλώσεως, για τη διατήρηση της αυτοδικαίως αρθείσης αναγκαστικής απαλλοτριώσεως, όπως ορίζεται στο αρθρ. 17 παρ. 4, εδαφ. θ΄ του ισχύοντος Συντάγματος και στο άρθρ. 11 παρ. 3 εδαφ. α΄, β΄ και γ΄ του ισχύοντος ΚΑΑΑ, η ολομέλεια του ΑΠ αποφάνθηκε, κατά πλειοψηφία (μειοψήφησαν δύο μέλη της) ότι, μόνο ο καθ΄ ου η αν. απαλλοτρίωση νομιμοποιείται να προβάλει την αυτοδίκαιη (εκ του νόμου_ipso jure) άρση της αν. απαλλοτριώσεως και όχι αυτός, υπέρ του οποίου κηρύσσεται ή αυτός που υποχρεούται να καταβάλει την νόμιμη αποζημίωση.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Με τη διάταξη του εδαφίου δ΄ της παρ. 3 του άρθρου 11 του ΚΑΑΑ παρέχεται στους θιγόμενους ιδιοκτήτες το δικαίωμα να ζητήσουν, εντός της ως άνω οριζόμενης προθεσμίας, τη διατήρηση της αυτοδικαίως αρθείσης αν. απαλλοτριώσεως, υποβάλοντες αίτηση μετά υπευθύνου δηλώσεως στην αρχή που εξέδωσε την απαλλοτριωτική απόφαση. Εφόσον η σχετική αίτηση γίνει δεκτή, καταβάλλεται η δικαστικώς καθορισμένη (ως προσωρινή ή οριστική) αποζημίωση, χωρίς όμως να επιτρέπεται ο ανακαθορισμός της, εξαιτίας μεταβολής της αξίας των απαλλοτριωθέντων ακινήτων κατά τον διατρέξαντα, εν τω μεταξύ, χρόνο, ούτε η αναζήτηση τόκων υπερημερίας.
Με την απόφαση της Ολομέλειάς του, ο Άρειος Πάγος ξεπέρασε το κώλυμα της ως άνω προθεσμίας και, παρότι δέχθηκε (και ορθώς) ότι, η αποδοχή της αιτήσεως εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια της αρμοδίας δημόσιας αρχής, ήχθη, εν τέλει, στην άρνηση του δικαιώματός του υπέρ ου η αν. απαλλοτρίωση ή και του υποχρέου στην καταβολή της αποζημιώσεως, να αμυνθούν κατά των θιγομένων ιδιοκτητών, προβάλλοντας την αυτοδίκαιη άρση της απαλλοτριώσεως και την, εξ αυτής, αποδέσμευσή τους από κάθε συναφή υποχρέωση και, εν τέλει, από αυτή της καταβολής της δικαστικώς καθορισθείσης αποζημιώσεως.
