Σύμβαση δικαιοχρήσης

4 Σεπτεμβρίου, 2013

Α. Εννοιολογική προσέγγιση της συμβάσεως δικαιόχρησης

Η σύμβαση δικαιόχρησης είναι σύμβαση διαρκούς συνεργασίας μεταξύ δύο (2) ανεξάρτητων επιχειρήσεων. Ειδικότερα, από απόψεως οικονομικής λειτουργίας η σύμβαση franchising συνιστά τρόπο διανομής προϊόντων ή υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες, ήτοι μία μέθοδο προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών (marketing), βάσει της οποίας η μία επιχείρηση (είθισται να αποκαλείται δικαιοπάροχος ή δότης-franchisor) παραχωρεί στην άλλη (είθισται να αποκαλείται δικαιοδόχος ή λήπτρια-franchisee), για ορισμένο ή αόριστο χρονικό διάστημα, έναντι άμεσου ή έμμεσου οικονομικού ανταλλάγματος, το δικαίωμα εκμετάλλευσης του λεγόμενου «συνόλου» ή άλλως «πακέτου» δικαιόχρησης, με σκοπό την πώληση συγκεκριμένου τύπου προϊόντων ή υπηρεσιών σε τελικούς χρήστες. Άλλως ειπείν, διά της καταρτίσεως μίας σύμβασης δικαιόχρησης επιτρέπεται στον Δικαιοπάροχο να εγκαταστήσει ένα δίκτυο διανομής με την επωνυμία του ή το σήμα του αποφεύγοντας τις δαπάνες εγκαταστάσεως, ενώ ο Δικαιοδόχος εκμεταλλεύεται την εμπειρία του δικαιοπαρόχου και διαθέτει με την έναρξη της επιχειρήσεως του προϋπάρχουσα πελατεία.

Ως «πακέτο» δικαιόχρησης νοείται ένα σύνολο δικαιωμάτων βιομηχανικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας, τα οποία αφορούν εμπορικά σήματα ή επωνυμίες, διακριτικά γνωρίσματα καταστημάτων, πρότυπα χρήσης, σχέδια, ευρεσιτεχνίες, υποδείγματα και τεχνογνωσία ή και άλλα συμβατικά δικαιώματα, όπως δικαιώματα προμήθειας προϊόντων από συγκεκριμένους παραγωγούς, δικαιώματα χρήσης και εκμετάλλευσης καταστημάτων, εξοπλισμού κ.λπ.

Ειδικότερα, με τη σύμβαση δικαιόχρησης εντάσσεται ο Δικαιοδόχος-λήπτης αυτής σε ένα ενιαίο σύστημα διανομής, το οποίο χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό ομοιομορφίας προς τα έξω των επιχειρήσεων (καταστημάτων), οι οποίες είναι ενταγμένες στο ίδιο σύστημα δικαιόχρησης. Όπως συνάγεται από την κατά τα προδιαληφθέντα φύση της σύμβασης δικαιόχρησης (franchising) ως σχέσης διαρκούς συνεργασίας, η σύμβαση αυτή αποτελεί σύμβαση-πλαίσιο, μεικτού χαρακτήρα, με την οποία ρυθμίζονται οι κύριες υποχρεώσεις των μερών στα πλαίσια της αρχής της ελευθερίας των συμβάσεων (άρθρο 361 του ΑΚ) και η οποία δεν ρυθμίζεται ειδικά από τον νόμο στο επίπεδο του εσωτερικού δικαίου (βλ. όμως Κανονισμό 4087/1988 στο επίπεδο του κοινοτικού δικαίου, με αντίστοιχους ορισμούς, ο οποίος ίσχυε μέχρι 31.5.2000 και ήδη καταργήθηκε με το άρθρο 12 του Κανονισμού 2790/1999, ο οποίος όμως δεν ρυθμίζει πλέον ειδικώς τις συμβάσεις δικαιόχρησης), περιέχει δε ουσιώδη σχοιχεία περισσότερων συμβατικών τύπων, όπως μίσθωσης προσοδοφόρου αντικειμένου (άρθρα 638 επ. ΑΚ), σύμβασης παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών (άρθρα 648 επ. ΑΚ) και εντολής (άρθρα 713 επ. ΑΚ), αποβλέπει όμως στη ρύθμιση μιας οικονομικά ενιαίας συναλλακτικής σχέσεως.

Η εκπλήρωση των διαφόρων εκατέρωθεν υποχρεώσεων που προβλέπονται στη σύμβαση δικαιόχρησης προϋποθέτει πολλές φορές τη σύναψη ειδικότερων εκτελεστικών συμβάσεων, όπως π.χ. πώλησης του αναγκαιούντος εξοπλισμού για τη λειτουργία του συγκεκριμένου καταστήματος πώλησης, προμήθειας των συμβατικών εμπορευμάτων, πρώτων υλών κ.λπ. Τόσο η αναγκαιότητα κατάρτισης όσο και το ειδικότερο περιεχόμενο των πιο πάνω εκτελεστικών συμβάσεων μπορούν να καθορισθούν μόνο με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες που προκύπτουν στα πλαίσια της συνεργασίας μεταξύ των μερών.

Β. Ειδικότερα ζητήματα

1.Διαμόρφωση του περιεχομένου της συμβάσεως

Η σύμβαση franchising αποτελείται συνήθως από τέσσερα μέρη:

α) Το προοίμιο, όπου καθορίζονται ο σκοπός και το πλαίσιο της συνεργασίας, υπογραμμίζεται δε και η ανεξαρτησία των συμβαλλομένων μερών

β) Υποχρεώσεις του Δικαιοπαρόχου,

γ) Υποχρεώσεις του Δικαιοδόχου,

δ) Λοιπές διατάξεις, μεταξύ των οποίων ορίζεται η διάρκεια της συμβάσεως, όροι καταγγελίας.

2.Υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών

2.1. Όσον αφορά τον Δικαιοπάροχο

Η σύμβαση δικαιόχρησης περιλαμβάνει για τον Δικαιοπάροχο ή δότη τις κάτωθι υποχρεώσεις:

α) την παραχώρηση στον Δικαιοδόχο του δικαιώματος χρήσης και εκμετάλλευσης του «πακέτου» δικαιόχρησης (δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, τεχνογνωσίας-know-how κ.λπ.), του οποίου το περιεχόμενο πρέπει να προσδιορίζεται επαρκώς στο κύριο μέρος της σύμβασης-πλαισίου. Ως τεχνογνωσία, νοείται ένα σύνολο μη κατοχυρωμένων με ευρεσιτεχνία πρακτικών πληροφοριών, που προκύπτουν από την εμπειρία και από δοκιμές του Δικαιοπαρόχου, είναι δε εμπιστευτικές ουσιαστικής σημασίας και επαρκώς προσδιορισμένες.

β) την ένταξη του Δικαιοδόχου στο σύστημα με την παροχή σε αυτόν της απαιτούμενης τεχνικής και οργανωτικής υποδομής και της ανάλογης εκπαίδευσης του, που μπορεί να επαναλαμβάνεται περιοδικά

γ) τον εφοδιασμό αυτού με πρώτες ύλες, έτοιμα ή ημιέτοιμα προϊόντα, ιδίως όταν αυτά παράγονται από τον Δικαιοπάροχο,

δ) τη συνεχή υποστήριξη του Δικαιοδόχου, καθόλη τη διάρκεια λειτουργίας της σύμβασης, σε οργανωτικά, τεχνικά, χρηματοδοτικά ή άλλα θέματα, την ανάληψη της υποχρέωσης διαφήμισης των προϊόντων του συστήματος και της συντήρησης των μηχανημάτων και του εξοπλισμού του καταστήματος του Δικαιοδόχου (ενδεικτικά αναφέρεται συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού, επεξεργασία διαφημιστικών μηνυμάτων, νομικές υπηρεσίες, κλπ.)

Όλες οι ανωτέρω αναφερόμενες υποχρεώσεις, παρά την αυτοτέλεια αυτών, αποτελούν επί μέρους εκδηλώσεις της γενικής υποχρέωσης του Δικαιοπαρόχου να μεριμνά για την οργανωτική και τεχνολογική ένταξη του Δικαιοδόχου στο σύστημα, έτσι ώστε η λειτουργία του καταστήματος του τελευταίου να ανταποκρίνεται διαρκώς στα νέα δεδομένα της αγοράς και να έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα κατά τη λειτουργία της επιχείρησης του.

2.2. Όσον αφορά τον Δικαιοδόχο

Στα πλαίσια της σύμβασης δικαιόχρησης ο Δικαιοδόχος, ο οποίος πωλεί τα προϊόντα του συστήματος στο δικό του όνομα, για δικό του λογαριασμό και με ίδιο επιχειρηματικό κίνδυνο, έχει συνήθως τις κάτωθι υποχρεώσεις:

α) την καταβολή εφάπαξ ποσού (entry fee) για την εκ μέρους του Δικαιοπαρόχου παραχώρηση της χρήσης και εκμετάλλευσης της τεχνογνωσίας και των δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας,

β) την περιοδική καταβολή στον Δικαιοπάροχο ορισμένου ποσοστού από τις εισπράξεις των πωλήσεων καθόλη τη διάρκεια της σύμβασης (royalties), όπου δεν αποκλείεται να ορισθεί και ένα ελάχιστο όριο, ανεξαρτήτως εισπράξεων,

γ) την ενεργό προώθηση των πωλήσεων με την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της προσωπικής εργασίας και των άλλων μέσων που έχει στη διάθεση του ο Δικαιοδόχος,

δ) τη συνεισφορά του στην κοινή διαφήμιση του συστήματος και των προϊόντων που αφορά,

ε) τη συμμόρφωση του στις οργανωτικές αρχές του συστήματος και ιδίως τον σεβασμό του στην αρχή της ομοιομορφίας, σύμφωνα με την οποία η σύνθεση, παρασκευή, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και γενικά η εικόνα (image) τόσο του καταστήματος όσο και των προϊόντων του συστήματος είναι ενιαία, ανεξάρτητα από τον τόπο ή την αγορά, στην οποία γίνεται η διάθεση τους,

στ) την υποχρέωση του Δικαιοδόχου να τηρεί το απόρρητο ως προς το εγχειρίδιο λειτουργίας του συστήματος που του παραχωρήθηκε από τον δότη,

ζ) την υποχρέωση του Δικαιοδόχου να μην διαθέτει ανταγωνιστικά προϊόντα καθόλη τη διάρκεια της σύμβασης και να προμηθεύεται από τον ίδιο το Δικαιοπάροχο ή από πρόσωπο που θα υποδείξει ο τελευταίος τα συμβατικά προϊόντα.

Όσον αφορά την ανωτέρω υπό ζ) αναφερομένη υποχρέωση του Δικαιοδόχου, νόμιμα δύναται να υφίσταται μεταξύ των όρων της σύμβασης δικαιόχρησης και σχετικός όρος περί μετασυμβατικής υποχρέωσης του Δικαιοδόχου μη ανταγωνισμού, όρος ο οποίος μάλιστα απαντάται συχνά σε τέτοιου είδους συμβάσεις. Πρόκειται για οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση υποχρέωση του δικαιοδόχου, με την οποία μετά τη λύση της σύμβασης δεν μπορεί να αγοράζει, πωλεί ή μεταπωλεί αγαθά ή υπηρεσίες που αναφέρονται στη σύμβαση. Η μετασυμβατική υποχρέωση μη ανταγωνισμού, σύμφωνα με τις παραπάνω διατάξεις, πρέπει να περιορίζεται στους χώρους, όπου ο δικαιοδόχος ασκούσε την επιχειρηματική του δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της σύμβασης, να είναι απαραίτητη για την προστασία της τεχνογνωσίας, που μεταβιβάστηκε από τον δικαιοπάροχο στον δικαιοδόχο, και να περιορίζεται χρονικά στο ένα έτος μετά τη λύση της σύμβασης.

Για περισσότερες πληροφορίες

Επικοινωνήστε με τη γραμματεία της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών στο τηλ.: 213 017 5600, ή στείλτε mail στο info@sioufaslaw.gr και θα επικοινωνήσουμε άμεσα μαζί σας.

Σιούφας & Συνεργάτες | Γιώργος Σιούφας | Μαρίος Σιούφας

Μοιραστείτε το:

Το Newsletter μας

Τελευταίες Νομικές Ενημερώσεις

Θέλετε να συζητήσουμε περισσότερο για το άρθρο μας;
Συμπληρώστε τα στοιχεία επικοινωνίας σας
και εξειδικευμένος συνεργάτης μας
θα επικοινωνήσει μαζί σας σήμερα
μεταξύ 15:00 - 17:00.