ΑΠΟΦΑΣΗ: Υπ’αριθμ.: 803/2017 του Αρείου Πάγου.
Με την ανωτέρω απόφασή του, ο Άρειος Πάγος αποφάνθηκε επί του ζητήματος: Πότε συντρέχει ή δεν συντρέχει στο υπερχρεωμένο φυσικό πρόσωπο η ιδιότητά του ως εμπόρου, η οποία, όταν συντρέχει, αποκλείει την υπαγωγή του προσώπου αυτού στις ευεργετικές ρυθμίσεις του ν.3869/2010, όπως ισχύει. Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο, ερμηνεύοντας τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του νόμου αυτού, που ορίζει ότι: «1. Φυσικά πρόσωπα που στερούνται πτωχευτικής ικανότητας υπό την έννοια του άρθρου 2 του ν.3588/2007 και έχουν περιέλθει, χωρίς δόλο, σε μόνιμη και γενική αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων χρηματικών οφειλών τους, δικαιούνται να υποβάλουν στο αρμόδιο δικαστήριο αίτηση για τη ρύθμιση οφειλών τους κατά τις διατάξεις του παρόντος…», διέλαβε, επί του ως άνω ζητήματος, τις ακόλουθες παραδοχές. Καταρχάς, η έλλειψη της εμπορικής ιδιότητας, ως μια εκ των προϋποθέσεων υπαγωγής υπερχρεωμένου φυσικού προσώπου στο πεδίο εφαρμογής του ν.3869/2010, (που διατυπώνεται αρνητικώς) δεν είναι απαραίτητο, κατ’αρχήν, να διαλαμβάνεται στη σχετική αίτηση του προσώπου αυτού προς το αρμόδιο δικαστήριο, ως στοιχείο της ενεργητικής νομιμοποιήσεως. Σύμφωνα με τον σκοπό του ανωτέρω νόμου, υπάγονται στις ρυθμίσεις του μόνο πρόσωπα που δεν ασκούν αυτοτελή οικονομική δραστηριότητα, που να τους προσδίδει την ιδιότητα του εμπόρου. Προσθέτως, υπάγονται και όσοι ήταν έμποροι, έπαυσαν όμως την εμπορία ή την οικονομική τους δραστηριότητα, χωρίς, κατά την παύση αυτή, να έχουν παύσει τις πληρωμές τους. Περαιτέρω, υπάγονται και οι «μικρέμποροι», για τους οποίους το κέρδος από την άσκηση εμπορικών πράξεων αποτελεί αμοιβή του σωματικού τους μόχθου και κόπου και όχι κερδοσκοπικής δραστηριότητας (όπως, η μοδίστρα, ο υπαίθριος μικροπωλητής σε πάγκους, αγορές και πανηγύρια, ο γυρολόγος, ο πλανόδιος λαχειοπώλης κ.α), καθόσον, τα φυσικά αυτά πρόσωπα, είναι βιοπαλαιστές, έτοιμοι να τραπούν σε άλλα βιοποριστικά επαγγέλματα από εποχής εις εποχήν.
Αντιθέτως, δεν υπάγονται στις ρυθμίσεις του ν.3869/2010 οι οφειλέτες οι οποίοι, κατά τον χρόνο παύσεως των πληρωμών είχαν την εμπορική ιδιότητα (αν έπαυσαν τις πληρωμές, όταν ήταν ακόμα έμποροι). Η εμπορική ιδιότητα, είτε υφιστάμενη, είτε αναγόμενη στο παρελθόν, κατά κρίσιμο χρονικό σημείο παύσεως των πληρωμών, είναι η προϋπόθεση που προσδίδει πτωχευτική ικανότητα στο υπερχρεωμένο φυσικό πρόσωπο, αποκλείοντας, τοιουτοτρόπως, την υπαγωγή του στο πεδίο εφαρμογής του ν.3869/2010, όπως ισχύει. Στη βάση των ως άνω παραδοχών, κρίθηκε ότι, ιδιοκτήτρια καφέ-μπαρ, ασκώντας δραστηριότητα που ενέχει οργάνωση κεφαλαίου και εργασίας τρίτων προσώπων, και έχοντας προβεί σε σύναψη συμβάσεων πιστώσεως (ανάληψη ιδιωτικών χρεών) με τράπεζες, δεν υπάγεται στις προνομιακές ρυθμίσεις του ν.3869/2010.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ.
Τα φυσικά πρόσωπα αποκτούν την εμπορική ιδιότητα και, δι’αυτής, την πτωχευτική ικανότητα κατά το υποκειμενικό σύστημα, όταν, δηλαδή, ασκούν, κατά σύνηθες επάγγελμα, εμπορικές πράξεις από τις αναφερόμενες στο Β.Δ.2/14.5.1835 «Περί αρμοδιότητος των εμποροδικείων». Η παύση των πληρωμών του εμπόρου, που νοείται ως κλονισμός της πίστης του από την μη πληρωμή, εκ μέρους του, των ληξιπρόθεσμων εμπορικών χρεών, (των εκκαθαρισμένων και άμεσα απαιτητών εμπορικών χρεών) ορίζεται στο ισχύοντα Πτωχευτικό Κώδικα (αρθρ 3) ως αντικειμενική προϋπόθεση της πτωχευτικής ικανότητας φυσικού προσώπου. Η εν λόγω παύση, που προδίδει γενική και μόνιμη πραγματική αδυναμία για τη συνέχιση της εμπορίας και της οποίας ο χρόνος αξιολογείται κρίσιμος, κατά τις προεκτιθέμενες παραδοχές της αρεοπαγιτικής αποφάσεως, συνέχεται με τον χρόνο παύσης της εμπορίας, υπό την έννοια ότι, αν η τελευταία επισυμβεί σε χρόνο κατά τον οποίο ο οφειλέτης (εν προκειμένω, το υπερχρεωμένο φυσικό πρόσωπο κατ’ άρθρο 1 του ν3869/2010, με ληξιπρόθεσμες χρηματικές οφειλές προς ιδιώτες, τη φορολογική Διοίκηση, τους ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού και τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης) είχε παύσει τις πληρωμές του, δεν κωλύεται κατά την παράγραφο 3 του άρθρου 2 του ΠτΚ η πτωχευτική διαδικασία και ο οφειλέτης αυτός μένει δέσμιος της κτηθείσης εμπορικής ιδιότητας, η οποία και τον θέτει εκτός πεδίου των ρυθμίσεων του ν.3869/2010, όπως ισχύει.
