Δυνάμει Εγκυκλίου που δημοσιεύτηκε την 30 Δεκεμβρίου 2021 από το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων παρέχονται διευκρινιστικές οδηγίες σε θέματα σχετικά με την εθνική σύνταξη και ιδιαίτερα την περίπτωση σώρευσης περισσοτέρων της μίας εθνικών συντάξεων από ίδιες ή διαφορετικές αιτίες, το κατώτατο όριο σύνταξης λόγω θανάτου, τις περιπτώσεις σώρευσης ανταποδοτικών συντάξεων και συντάξεων χηρείας μετά την πρώτη τριετία, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του νόμου 4387/2016 προκειμένου να διασφαλιστεί η άρτια εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων και η εύρυθμη λειτουργία του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος.

Η σύνταξη που χορηγείται από τον e-ΕΦΚΑ αποτελείται από την εθνική σύνταξη, την ανταποδοτική σύνταξη και την προσαύξηση λόγω παράλληλης ασφάλισης ή καταβολής υψηλότερων εισφορών. Ειδικότερα, η ως άνω Εγκύκλιος διευκρινίζει:

✔ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΟΤΑΝ ΣΥΝΤΡΕΧΕΙ ΣΩΡΕΥΣΗ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΩΝ ΤΗΣ ΜΙΑΣ ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ
– Σύμφωνα με τον κανόνα που έχει θεσπιστεί από τις διατάξεις του ν. 4387/2016 (άρθ.7 παρ.1) ότι η εθνική σύνταξη καταβάλλεται από τον e-ΕΦΚΑ σε όλους όσους θεμελιώνουν δικαίωμα σύνταξης εξ ιδίου δικαιώματος ή ανικανότητας ή κατά μεταβίβαση και ότι σε περίπτωση σώρευσης συντάξεων, μία μόνο εθνική σύνταξη χορηγείται σε κάθε πρόσωπο που δικαιούται σύνταξη λόγω γήρατος ή αναπηρίας ή αιτία θανάτου από τον e-ΕΦΚΑ (άρθ. 7 παρ.5) συνάγεται το πόρισμα ότι δεν επιτρέπεται η σώρευση περισσοτέρων της μίας εθνικών συντάξεων στο ίδιο άτομο, καθώς η εθνική σύνταξη (που χορηγείται επιπλέον της ανταποδοτικής σύνταξης*) αποσκοπεί στη διασφάλιση ενός κατώτατου ποσού σύνταξης για κάθε κατηγορία συνταξιούχων.
– Όταν ένας ασφαλισμένος δικαιούται περισσότερες της μίας συντάξεις από οποιαδήποτε αιτία (γήρατος, αναπηρίας ή αιτία θανάτου) και ανεξαρτήτου προέλευσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος (εξ ιδίου δικαιώματος ή κατά μεταβίβαση), του χορηγείται μία μόνο εθνική σύνταξη που δεν μπορεί να υπερβαίνει το ανώτατο όριο μίας πλήρους εθνικής σύνταξης ( 384 ευρώ). Το υπερβάλλον του ποσού της εθνικής σύνταξης (των 384 ευρώ) θα απεικονίζεται εφεξής ως προσωπική διαφορά και θα συνεχίσει να καταβάλλεται στο συνταξιούχο.

✔ ΤΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΩΤΑΤΟ ΟΡΙΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΛΟΓΩ ΘΑΝΑΤΟΥ
– Το συνολικό ποσό των κατά μεταβίβαση συντάξεων που καταβάλλονται στα δικαιοδόχα πρόσωπα (σύζυγο, τέκνα) λόγω θανάτου του συνταξιούχου δεν μπορεί να υπερβαίνει τη σύνταξη του θανόντος.
– Το ποσό του συνόλου των κατά μεταβίβαση συντάξεων που καταβάλλονται στα δικαιοδόχα πρόσωπα δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο των 360 ευρώ.
– Τα ορφανά τέκνα και από τους δύο γονείς αποτελούν εξαίρεση από τον ανωτέρω κανόνα καθώς το κατώτατο όριο δεν επιμερίζεται, αλλά το καθένα λαμβάνει τουλάχιστον το κατώτατο όριο.

✔ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΕ ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΠΙ ΣΩΡΕΥΣΗΣ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ ΑΙΤΙΑΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΘΑΝΟΝΤΟΣ
– Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος θεμελιώνει και δεύτερο δικαίωμα λήψης σύνταξης τότε μπορεί να λάβει δεύτερη ανταποδοτική σύνταξη.
– Σε περίπτωση θανάτου συνταξιούχου που λάμβανε δύο ανταποδοτικές συντάξεις, το δικαίωμα των δικαιοδόχων στη σύνταξη του θανόντος είναι ενιαίο και αδιαίρετο, ανεξαρτήτως του πλήθους και του είδους των δικαιωμάτων που μεταβιβάζονται από τον θανόντα.

✔ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΧΗΡΕΙΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΤΡΙΕΤΙΑ
– Μετά το θάνατο του συνταξιούχου καταβάλλεται στον επιζώντα σύζυγο για τα πρώτα τρία χρόνια ολόκληρη η σύνταξη χηρείας, η οποία είναι ίση με το 70% της σύνταξης του θανόντος.
– Μετά το πέρας της πρώτης τριετίας, η σύνταξη προσαρμόζεται και καταβάλλεται το ήμισυ αυτής (δηλαδή το 35% της σύνταξης του θανόντος), εφόσον ο επιζών σύζυγος εργάζεται ή αυτοαπασχολείται ή λαμβάνει σύνταξη από οποιαδήποτε άλλη πηγή.
– Εάν ο επιζών σύζυγος είναι ανάπηρος σε ποσοστό τουλάχιστον 67%, εξακολουθεί να λαμβάνει ολόκληρη τη σύνταξη χηρείας χωρίς περικοπή για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η αναπηρία.

*Σημειώνεται πως οι υπάλληλοι-λειτουργοί του Δημοσίου και οι στρατιωτικοί, που θεμελιώνουν δικαίωμα σύνταξης, δικαιούνται ανταποδοτικό μέρος σύνταξης με βάση τις συντάξιμες αποδοχές, το χρόνο ασφάλισης και τα κατ’ έτος ποσοστά αναπλήρωσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4387/2016 (παρ.8).

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine