Εργατικό ατύχημα: έννοια – υποχρεώσεις εργοδότη – δικαιώματα εργαζομένου
1. Τι είναι το εργατικό ατύχημα;
Εργατικό ατύχημα χαρακτηρίζεται εκείνο που συμβαίνει στον εργαζόμενο κατά τη διάρκεια της εργασίας ή με αφορμή την εργασία, προκαλείται από ένα βίαιο και αιφνίδιο γεγονός και έχει ως αποτέλεσμα τη βλάβη της υγείας ή ακόμα και την απώλεια της ζωής του. Στην έννοια του εργατικού ατυχήματος εντάσσεται και η επαγγελματική ασθένεια, η οποία συνδέεται αιτιωδώς με την εργασία του παθόντος.
Συνεπώς, για να θεωρηθεί ένα συμβάν εργατικό ατύχημα, θα πρέπει να συντρέξουν οι εξής προϋποθέσεις:
α) Το συμβάν να είναι βίαιο και αιφνίδιο,
β) Να λαμβάνει χώρα κατά την εκτέλεση της εργασίας ή επ΄ αφορμή αυτής,
γ) Η πρόκληση του συμβάντος να μην οφείλεται σε πρόθεση του εργαζομένου και
δ) Να υπάρχει αιτιώδης συνάφεια, δηλαδή σύνδεσμος μεταξύ του συγκεκριμένου γεγονότος και της εργασίας.
2. Ποιες είναι οι υποχρεώσεις του εργοδότη;
α) Υποχρέωση αναγγελίας του ατυχήματος, εντός 24 ωρών, στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας, στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα και στον ασφαλιστικό φορέα του παθόντος. Εφόσον πρόκειται περί σοβαρού τραυματισμού ή θανάτου, υποχρεούται να τηρεί αμετάβλητα όλα τα στοιχεία που δύνανται να χρησιμεύσουν για την εξακρίβωση των αιτίων του ατυχήματος.
β) Υποχρέωση τήρησης ειδικού βιβλίου ατυχημάτων, στο οποίο θα αναγράφονται τα αίτια και η περιγραφή του ατυχήματος, το οποίο θα θέτει στη διάθεση των αρμόδιων αρχών.
γ) Υποχρέωση τήρησης καταλόγου εργατικών ατυχημάτων που είχαν ως συνέπεια για τον εργαζόμενο ανικανότητα εργασίας μεγαλύτερη των τριών εργάσιμων ημερών.
Σε κάθε περίπτωση, ο εργοδότης οφείλει να διαρρυθμίζει τα σχετικά με την εργασία και με το χώρο της, καθώς και τα σχετικά με τη διαμονή, τις εγκαταστάσεις και τα μηχανήματα ή εργαλεία, έτσι ώστε να προστατεύεται η ζωή και η υγεία του εργαζομένου.
3. Ποια είναι τα δικαιώματα του εργαζομένου;
α) Ιατροφαρμακευτική – Νοσοκομειακή περίθαλψη: Τα έξοδα καλύπτονται από τον εργοδότη στην περίπτωση που ο εργαζόμενος δεν είναι ασφαλισμένος στον ΕΦΚΑ.
β) Αποδοχές – Επίδομα ασθενείας: Ο εργαζόμενος δικαιούται, κατά το διάστημα της ανικανότητας, επίδομα ασθενείας από τον ΕΦΚΑ και το υπόλοιπο του μισθού του από τον εργοδότη για διάστημα 15 ημερών, εάν έχει υπηρεσία μικρότερη του έτους ή 1 μηνός για υπηρεσία πάνω από έτος.
γ) Σύνταξη αναπηρίας: Σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος, από το οποίο προκλήθηκε αναπηρία στον παθόντα, χορηγείται σε αυτόν σύνταξη αναπηρίας, ανεξάρτητα από την ηλικία ή τον χρόνο ασφάλισης.
δ) Αποζημίωση: Ο παθών δικαιούται να ασκήσει την αγωγή αποζημίωσης του άρθρου 1 του ν. 551/1915, εφόσον η ανικανότητα για εργασία διήρκεσε τουλάχιστον τέσσερις ημέρες. Διευκρινίζεται ότι αυτή η αποζημίωση αφορά στην αποκατάσταση της περιουσιακής ζημίας, ενώ η ευθύνη του εργοδότη είναι αντικειμενική, ανεξάρτητη δηλαδή από οποιοδήποτε πταίσμα του. Ωστόσο, η αποζημίωση αυτή είναι περιορισμένη, όπως ειδικά προβλέπεται στο νόμο, ανάλογα με τη μορφή και τη διάρκεια της ανικανότητας.
Επίσης, ο εργαζόμενος μπορεί να αξιώσει πλήρη αποζημίωση, αν το ατύχημα οφείλεται σε δόλο του εργοδότη ή των προστηθέντων από αυτόν, όπως προβλέπεται στο άρθρο 16 του ίδιου νόμου (ν. 551/1915). Το εν λόγω δε άρθρο παρέχει στον εργαζόμενο τη διακριτική ευχέρεια να ασκήσει την αγωγή αποζημίωσης είτε του νόμου 551/1915 είτε του κοινού δικαίου, κατά τις διατάξεις των αδικοπραξιών (ΑΚ 914 επ.).
Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος υπάγεται στην ασφάλιση του ΕΦΚΑ, ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση αποζημίωσής του, είτε αυτή είναι η κατά το κοινό δίκαιο αποζημίωση είτε πρόκειται για την αποζημίωση του ν. 551/1915.
Επιπλέον, κατά το άρθρο 34 παρ. 2 του α.ν. 1846/1951 (Α΄179), όπως αυτό ερμηνεύτηκε από το άρθρο 212 ν. 4512/2018, ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλει στον ΕΦΚΑ, ό,τι ο τελευταίος (ΕΦΚΑ) έχει καταβάλει στον παθόντα εργαζόμενο ή σε περίπτωση θανάτου στους οικείους του, καθώς και τη διαφορά μεταξύ του ποσού της, κατά τον Αστικό Κώδικα, αποζημίωσης και των χορηγητέων ασφαλιστικών παροχών, εφόσον, με δικαστική απόφαση, διαπιστώνεται ότι το ατύχημα, κατά την εκτέλεση της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής, οφείλεται σε δόλο του εργοδότη ή του προστηθέντος από αυτόν προσώπου, είτε ως προς το αποτέλεσμα του ατυχήματος καθεαυτό είτε ως προς τη μη τήρηση διατάξεων νόμων, διαταγμάτων ή κανονισμών, που ορίζουν μέτρα προστασίας της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία, εάν το ατύχημα συνδέεται αιτιωδώς με παραβάσεις των διατάξεων αυτών.
ε) Χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη: Ο εργαζόμενος, είτε είναι ασφαλισμένος στον ΕΦΚΑ είτε όχι, δύναται να αξιώσει χρηματική ικανοποίηση για την ηθική του βλάβη σύμφωνα με τις διατάξεις του αστικού δικαίου, εφόσον το ατύχημα οφείλεται σε πταίσμα του εργοδότη ή των προστηθέντων αυτού. Το πταίσμα αυτό έγκειται, εν προκειμένω, στην αμέλεια λήψης των απαραίτητων για τη διασφάλιση της προστασίας της υγείας και της ζωής του εργαζομένου μέτρων. Αντιστοίχως, σε περίπτωση θανατηφόρου εργατικού ατυχήματος, οι συγγενείς του θανόντος μπορούν να αξιώσουν χρηματική ικανοποίηση για την ψυχική τους οδύνη. Βέβαια, εάν ούτε ο εργοδότης ούτε ο προστηθείς από αυτόν έχουν υπαιτιότητα, αλλά το ατύχημα οφείλεται σε τυχαίο γεγονός ή σε αποκλειστική υπαιτιότητα του εργαζομένου, δεν οφείλεται χρηματική ικανοποίηση.
