Έχοντας ως ενδιάμεσο στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων κατά 55% έως το 2030, απώτερο δε στόχο την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050[1] για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε όλα τα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έλαβε διάφορες πρωτοβουλίες για την πραγματοποίησή τους, μεταξύ των οποίων εντάσσεται και η έγκριση της αναθεώρησης του Κανονισμού για τον «επιμερισμό των προσπαθειών»  των κρατών μελών, αυξάνοντας τον πήχη για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 από 30% σε 40% – σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005 – διασφαλίζοντας συγχρόνως στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιορισμένη ευελιξία για την επίτευξη των στόχων τους και απαιτώντας τη δέουσα διαφάνεια στις δράσεις που αναλαμβάνει η κάθε χώρα.

ΕΠΙΜΕΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΩΝ

Ο επιμερισμός προσπαθειών είναι το σύστημα εκείνο σύμφωνα με το οποίο ο Κανονισμός αναθέτει στόχους μείωσης των εκπομπών σε κάθε κράτος μέλος για να βοηθήσει την Ευρώπη να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Ειδικότερα, ο Κανονισμός θέτει δεσμευτικούς στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε τομείς που δεν καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), όπως η γεωργία, η διαχείριση αποβλήτων και οι μεταφορές, καθώς ένα αρκετά μεγάλο μέρος[2] των συνολικών εκπομπών της ΕΕ προέρχεται από τους τομείς αυτούς.

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ

Το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ[3] στοχεύει – ιδιαίτερα στον κλάδο της βιομηχανίας- στη μείωση των βιομηχανικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα υποχρεώνοντας τις εταιρείες να κατέχουν άδεια για κάθε τόνο ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που εκπέμπουν.  Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την αναθεώρηση του συστήματος αυτού ώστε να συμπεριλαμβάνει και άλλους ρυπογόνους τομείς, όπως τα κτίρια, τις οδικές και τις θαλάσσιες μεταφορές και να προωθήσει τη χρήση βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων στις αερομεταφορές.

ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε και το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ψήφισε  – στις 14/3/2023 – την αύξηση του ποσοστού μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου και ειδικότερα από 30% σε 40% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005,  που πρέπει να επιτευχθεί από όλα τα κράτη μέλη. Για την επίτευξη του στόχου αυτού σε εθνικό επίπεδο, στα πλαίσια του κανονισμού για τον επιμερισμό προσπαθειών, ο κανονισμός καθορίζει:

• Υποχρεωτικούς στόχους στις ετήσιες μειώσεις των εκπομπών για τις χώρες της ΕΕ για την περίοδο 2021-2030 έτσι, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη – μέλη συμμετέχουν στις προσπάθειες μείωσης των εκπομπών στους προαναφερόμενους τομείς, που δεν καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών
• Την ετήσια κατανομή των εκπομπών και τον τρόπο αξιολόγησης της προόδου.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΕΘΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

• Όλα τα κράτη μέλη καλούνται να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από 10% έως 50% . Για την Ελλάδα νέος στόχος για το 2030 (σε σύγκριση με το 2005) είναι η μείωση των εκπομπών αερίων κατά ποσοστό 22,7% (σε σύγκριση με το ποσοστό του 16% του 2005).
• Οι εθνικοί στόχοι ποικίλλουν ανάλογα με το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν και τη σχέση κόστους και αποτελέσματος της κάθε χώρας.
• Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν κάθε χρόνο ότι δεν υπερβαίνουν την κατανομή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
• Οι χώρες θα έχουν περιορισμένη ευελιξία σχετικά με τις εκπομπές που μπορούν να εξοικονομήσουν από τα προηγούμενα χρόνια, να δανειστούν από τα επόμενα έτη ή σχετικά με το ποσό που μπορούν να εμπορεύονται τις χορηγήσεις τους με άλλες χώρες της ΕΕ.

ΟΦΕΛΗ

Οι στόχοι αυτοί αναμένεται να επιφέρουν οφέλη τόσο στο περιβάλλον (καθαρότερος αέρας, νερό και έδαφος, λιγότερα απόβλητα), στην οικονομία (μείωση του ενεργειακού κόστους, καλύτερες δημόσιες συγκοινωνίες, περισσότεροι σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων, περισσότερες θέσεις εργασίας ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας) όσο και στον τομέα της υγείας και ευεξίας των ανθρώπων (πιο υγιεινά τρόφιμα και καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές).

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine

[1] Οι στόχοι αυτοί εγκρίθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Νόμο για το κλίμα, ο οποίος αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας δηλαδή του χάρτη πορείας της ΕΕ για την ουδετερότητα του κλίματος. 

[2] Υπολογίζεται ότι το 60% των συνολικών εκπομπών της ΕΕ προέρχεται από τους τομείς αυτούς.

[3] Το ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών αποτελεί την πρώτη διεθνή αγορά άνθρακα και ρυθμίζει περίπου το 40% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.