Τα άτομα με αναγνωρισμένο καθεστώς αναπηρίας στο κράτος μέλος διαμονής τους, όταν ταξιδεύουν σε άλλο κράτος μέλος, ενδέχεται να αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης στους ειδικούς όρους ή την προνομιακή μεταχείριση, που προβλέπονται στο κράτος μέλος που επισκέπτονται, λόγω μη αναγνώρισης της κάρτας αναπηρίας τους που έχει εκδοθεί από το κράτος μέλος διαμονής τους. Για να αποτραπεί η υπονόμευση της άσκησης του δικαιώματός τους στην ελεύθερη κυκλοφορία, εισήχθη η Πρόταση Οδηγίας COM(2023) 512[1] της Ε.Ε. στην οποία προβλέπεται η θέσπιση της ευρωπαϊκής κάρτας αναπηρίας και της ευρωπαϊκής κάρτας στάθμευσης για άτομα με αναπηρία, με στόχο να παρέχεται στους κατόχους τους πρόσβαση, υπό ίσους όρους και προϋποθέσεις στο κράτος μέλος επίσκεψης ή ταξιδιού, σε ειδικούς όρους ή σε προνομιακή μεταχείριση όσον αφορά υπηρεσίες, δραστηριότητες και διευκολύνσεις και αντίστοιχα σε όρους και διευκολύνσεις στάθμευσης.

• ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΡΤΑ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΡΤΑ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ

Στην Πρόταση Οδηγίας προβλέπεται ότι η ευρωπαϊκή κάρτα αναπηρίας εκδίδεται από το κράτος μέλος διαμονής, απευθείας ή κατόπιν αίτησης του ατόμου με αναπηρία, με τη μορφή φυσικής και ψηφιακής κάρτας και ισχύει τουλάχιστον για την ίδια διάρκεια με εκείνη του πιστοποιητικού αναπηρίας. Η ευρωπαϊκή κάρτα στάθμευσης για άτομα με αναπηρία εκδίδεται από το κράτος μέλος διαμονής, κατόπιν αίτησης του ατόμου με αναπηρία, ως φυσική κάρτα και συμπληρώνεται με ψηφιακό μορφότυπο. Η κάρτα αυτή αντικαθιστά όλα τα υφιστάμενα έγκυρα δελτία στάθμευσης που έχουν εκδοθεί.

Κάθε κράτος μέλος: α) θεσπίζει τις κάρτες αυτές σύμφωνα με τον κοινό τυποποιημένο μορφότυπο που ορίζεται στην Οδηγία, β) καθορίζει ψηφιακά χαρακτηριστικά σε φυσικές κάρτες, χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικά μέσα, ώστε να προλαμβάνεται η απάτη κατά την έκδοση των εν λόγω καρτών και γ) αναγνωρίζει τις ευρωπαϊκές κάρτες αναπηρίας και τις ευρωπαϊκές κάρτες στάθμευσης για άτομα με αναπηρία που εκδίδονται από άλλα κράτη μέλη.

• ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ

Δικαιούχοι της κάρτας αναπηρίας είναι οι πολίτες της Ένωσης με αναγνωρισμένο καθεστώς αναπηρίας στο κράτος μέλος διαμονής τους, τα μέλη της οικογένειας τους και τα άτομα που τους συνοδεύουν ή τους βοηθούν. Δικαιούχοι της ευρωπαϊκής κάρτας στάθμευσης για άτομα με αναπηρία είναι οι πολίτες της Ένωσης με αναγνωρισμένο δικαίωμα σε διευκολύνσεις στάθμευσης στο κράτος μέλος διαμονής τους, τα μέλη της οικογένειας τους και τα άτομα που τους συνοδεύουν ή τους βοηθούν.

• ΠΑΡΟΧΕΣ

Οι ειδικοί όροι ή η προνομιακή μεταχείριση των κατόχων των ανωτέρω καρτών παρέχονται από ιδιωτικούς ή δημόσιους φορείς και αφορούν υπηρεσίες, δραστηριότητες και διευκολύνσεις, που χορηγούνται δωρεάν ή έναντι αμοιβής, όπως επιβατικές μεταφορές, χώρους στάθμευσης, πολιτιστικές εκδηλώσεις (π.χ. μουσεία), κέντρα ή υπηρεσίες αναψυχής και αθλητισμού και τουρισμό. Οι ειδικοί όροι ή η προνομιακή μεταχείριση μπορεί να συνίστανται σε ελεύθερη πρόσβαση, μειωμένα τιμολόγια, μειωμένες χρεώσεις ή τέλη χρήσης για οδούς ή σήραγγες με διόδια, πρόσβαση κατά προτεραιότητα, παρατεταμένη διάρκεια στάθμευσης ή αποκλειστικές θέσεις στάθμευσης.

• ΜΕΤΡΑ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ

Τα κράτη μέλη θεσπίζουν μέσα έννομης προστασίας, ώστε τα άτομα με αναπηρία να μπορούν να προσφεύγουν ενώπιον των δικαστηρίων ή των αρμόδιων διοικητικών φορέων, σε περίπτωση παραβίασης των δικαιωμάτων τους που απορρέουν από την Οδηγία και οι δημόσιοι φορείς, οι ιδιωτικές ενώσεις, οι οργανώσεις ή άλλες νομικές οντότητες που έχουν έννομο συμφέρον να μπορούν να κινήσουν κάθε δικαστική ή διοικητική διαδικασία για την επιβολή των υποχρεώσεων απέναντι στα άτομα με αναπηρία που προκύπτουν από την Οδηγία.

• ΚΥΡΩΣΕΙΣ

Τα κράτη μέλη καθορίζουν τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε περίπτωση παράβασης ή μη συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις έναντι των ατόμων με αναπηρία που προβλέπονται από την Οδηγία. Οι κυρώσεις αυτές μπορούν να περιλαμβάνουν διοικητικές και οικονομικές κυρώσεις, όπως, ιδίως, επιβολή προστίμου ή καταβολή αποζημίωσης.  

• ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ

Η Οδηγία θα αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. και τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν και δημοσιεύσουν τις αναγκαίες νομοθετικές διατάξεις για τη συμμόρφωση με την Οδηγία, εντός 18 μηνών από την έναρξη ισχύος της.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση της ευρωπαϊκής κάρτας αναπηρίας και της ευρωπαϊκής κάρτας στάθμευσης για άτομα με αναπηρία, COM(2023) 512, 06.09.2023