GR-eco islands: Η μετάβαση των ελληνικών νησιών στην κλιματική ουδετερότητα
Ι. Εισαγωγή
Μία σημαντική πρωτοβουλία με την ονομασία «GR-eco islands» αναλαμβάνει η χώρα μας, στο πλαίσιο του πρώτου Εθνικού Κλιματικού Νόμου (ν. 4936/2022), καθώς σε αυτόν μπορεί κανείς να εντοπίσει ένα συνεκτικό πλέγμα διατάξεων για την πραγματοποίηση της ολοκληρωμένης μετάβασης των ελληνικών νησιών προς την κλιματική ουδετερότητα και τον μετασχηματισμό του ενεργειακού τους συστήματος. Η Χάλκη αποτέλεσε το πρώτο ελληνικό νησί που εντάχθηκε στην ανωτέρω πρωτοβουλία.
ΙΙ. Στόχοι
Συγκεκριμένα, θεσπίζεται Αναπτυξιακό Στρατηγικό Πλαίσιο για τα ελληνικά νησιά «GR-eco islands», το οποίο έχει ως σκοπό:
✔ την ολοκληρωμένη μετάβαση των ελληνικών νησιών προς την κλιματική ουδετερότητα
✔ την άρση της ενεργειακής και κοινωνικοοικονομικής απομόνωσης των νησιών και τη διασφάλιση της ενεργειακής τους αυτάρκειας, μέσω της παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) σε συνδυασμό με συστήματα αποθήκευσης της ενέργειας ή της διασύνδεσής τους με το ηπειρωτικό σύστημα
✔ την προώθηση της κυκλικής οικονομίας
✔ την ορθολογική και αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων, ιδίως δε των υδάτινων
✔ την προώθηση της καινοτομίας και της αξιοποίησης τεχνολογιών αιχμής
✔ την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, τη διασφάλιση της απασχόλησης και τη δημιουργία νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας
✔ την ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος
✔ την ενίσχυση της εξυπηρέτησης των νησιωτικών περιοχών στον τομέα των μεταφορών, μέσω της εφαρμογής πολιτικών ιδίως στον τομέα της ναυτιλίας, με ιδιαίτερη μέριμνα για την εσωτερική ακτοπλοΐα και τις λιμενικές υπηρεσίες, σε συμμόρφωση με την Εθνική Στρατηγική του άρθρου 4 του ν. 4832/2021 και
✔ την προώθηση του τουριστικού τομέα και της γαλάζιας οικονομίας
ΙΙΙ. Ανάδοχοι
Για την υποστήριξη των νησιών κατά τη μετάβασή τους προς την κλιματική ουδετερότητα και με σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματική εφαρμογή του Στρατηγικού Πλαισίου Πρωτοβουλίας «GR-eco islands», προβλέπεται η δυνατότητα ορισμού αναδόχου μελετών, έργων και παρεμβάσεων ενεργειακής μετάβασης και αειφόρου ανάπτυξης στο κατά περίπτωση νησί ή σε ομάδα αυτών. Ως ανάδοχοι ορίζονται νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, ανεξαρτήτως του κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα τους.[1]
IV. Μέτρα για τη μείωση των εκπομπών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά
Για τη μείωση των εκπομπών των μη διασυνδεδεμένων νησιών κατά ογδόντα τοις εκατό (80%) έως το 2030 σε σχέση με το έτος 2019, προωθούνται κατά προτεραιότητα μέτρα για:
✔ την επιτάχυνση της διασύνδεσης με το ηλεκτρικό δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας των μη διασυνδεδεμένων νησιών και την υποκατάσταση των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από υγρά ορυκτά καύσιμα, από ΑΠΕ και συστήματα αποθήκευσης
✔ την προώθηση της ηλεκτροκίνησης
✔ την εξοικονόμηση ενέργειας
✔ τον εξηλεκτρισμό των θαλάσσιων μεταφορών
✔ από την 1η Ιανουαρίου 2030 απαγορεύεται η χρήση μαζούτ της Κατηγορίας ΙΙΙ της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 3054/2022[2]
Σημειώνεται ότι αναμένεται η έκδοση της Κοινή Υπουργικής Απόφασης με την οποία θα καθορίζονται και θα εξειδικεύονται τα κριτήρια επιλεξιμότητας, η διαδικασία ένταξης των νησιών, ο φορέας και η πηγή χρηματοδότησης, οι κατευθύνσεις και οι μεσοπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι στόχοι για την υλοποίηση έργων «GR-eco islands», καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα.
Χριστίνα Ζήση
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Γενικού Αστικού Δικαίου E.Κ.Π.Α.
[1] Η πράξη ορισμού αναδόχου αποσκοπεί στην εκπόνηση μελέτης και την υλοποίηση επιμέρους έργων και παρεμβάσεων για την εφαρμογή του Στρατηγικού Πλαισίου Πρωτοβουλίας «GR-eco islands», σε επιλεγμένη περιοχή νησιού ή στο σύνολο αυτού ή σε ομάδα νησιών, με ίδιους πόρους του αναδόχου, χωρίς το Ελληνικό Δημόσιο να απεμπολεί οποιοδήποτε δικαίωμα επί των οικείων εκτάσεων.
[2] Η απαγόρευση δεν ισχύει σε περιπτώσεις εκτάκτων περιστατικών που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού ηλεκτρικού ρεύματος.