Με τη με αριθμό 114/2021 απόφασή του το Μονομελές Εφετείο Αθηνών, ακολουθώντας την αρχή της αιτιώδους συνάφειας κατά την εφαρμογή του άρθρου 101 ΑΚ, καταλήγει στην παραδοχή, ότι η απόφαση της Γενικής Συνέλευσης (ΓΣ) σωματείου που παραβαίνει το νόμο ή το καταστατικό είναι άκυρη, μόνο εάν η συγκεκριμένη παράβαση άσκησε επιρροή στη λήψη της αποφάσεως και ιδιαίτερα στη διαμόρφωση του αποτελέσματος της ψηφοφορίας. Δέχθηκε, επίσης, ότι το καταστατικό του σωματείου μπορεί να ορίζει μόνο μεγαλύτερα κι όχι μικρότερα ποσοστά απαρτίας και πλειοψηφίας από αυτά που ο νόμος απαιτεί για τη λήψη απόφασης τροποποίησης του καταστατικού σωματείου από τη ΓΣ. Έκρινε, τέλος, ότι η δικαστική απόφαση που επικυρώνει καταστατικό σωματείου κατά την εκουσία δικαιοδοσία δεν αποτελεί δεδικασμένο για το δικαστήριο που θα αποφανθεί για το ίδιο δικαίωμα κατά την αμφισβητούμενη δικαιοδοσία.

✔ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Από τις διατάξεις των άρθ. 101 ΑΚ και 5 § 8 του Ν. 1667/1986[1] προκύπτει, ότι η απόφαση της ΓΣ σωματείου, εφόσον αντιβαίνει στο νόμο ή το καταστατικό, είναι άκυρη, όμως, η ακυρότητα αυτή πρέπει απαραιτήτως να κηρυχθεί από το Δικαστήριο, μετά από άσκηση αγωγής, η οποία έχει διαπλαστικό χαρακτήρα. Για τη θεμελίωση του ακυρώσιμου της σχετικής απόφασης απαιτείται να υφίσταται αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της παράβασης και της απόφασης, θα πρέπει, δηλαδή, η παραβίαση του νόμου ή του καταστατικού να επηρεάζει πράγματι τη λαμβανόμενη απόφαση. Σύμφωνα, επίσης, με το άρθ. 99 ΑΚ, για την τροποποίηση του καταστατικού σωματείου αρμόδια είναι η ΓΣ, η οποία λαμβάνει τη σχετική απόφαση με παρουσία των μισών τουλάχιστον μελών του σωματείου (απαρτία) και με πλειοψηφία των τριών τετάρτων των παρόντων.

✔ ΕΠΙ ΤΗΣ ΚΡΙΝΟΜΕΝΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ

Οι ενάγοντες και νυν εκκαλούντες άσκησαν αγωγή με την οποία ζητούσαν να ακυρωθεί απόφαση της ΓΣ του εναγομένου σωματείου περί τροποποίησης του καταστατικού του με διεξαγωγή πανελλαδικής ψηφοφορίας. Ως λόγους ακυρότητας της απόφασης προέβαλαν, ότι, κατά τη διενέργεια της ΓΣ, έγινε επιλεκτικός έλεγχος των μελών, υπήρχαν κάμερες και τα μισά μέλη βρίσκονταν εκτός της αίθουσας, ότι στη ΓΣ συμμετείχαν πρόσωπα που δεν είχαν τέτοιο δικαίωμα, καθώς και ότι πρόσωπα που είχαν απωλέσει την ιδιότητα του μέλους του σωματείου ήταν μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου (ΔΣ) που πραγματοποιήθηκε για τροποποίηση του καταστατικού. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο απέρριψε την αγωγή ως αόριστη, καθώς οι ενάγοντες δεν ανέφεραν με ποιο τρόπο οι ως άνω παρεμβάσεις επηρέασαν το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Εν συνεχεία, οι εκκαλούντες άσκησαν έφεση κατά της πρωτοβάθμιας απόφασης επικαλούμενοι ότι εσφαλμένα το πρωτοβάθμιο δικαστήριο απέρριψε την αγωγή τους ως απαράδεκτη, ότι η ψηφοφορία δεν αποτελεί «συνέλευση», καθώς και ότι η λήψη της απόφασης της ΓΣ περί διεξαγωγής πανελλαδικής μυστικής ψηφοφορίας για την τροποποίηση του καταστατικού έγινε με παρουσία των μισών τουλάχιστον μελών του Λεκανοπεδίου Αττικής, όπως προβλέπεται στο καταστατικό του σωματείου, και όχι με παρουσία των μισών εκ του συνόλου των μελών του σωματείου πανελληνίως, όπως ορίζεται στο νόμο. Με διαταγή του Ειρηνοδίκη Αθηνών, επικυρώθηκε το τροποποιημένο καταστατικό του εφεσιβλήτου και διατάχθηκε η εγγραφή του στο σχετικό δημόσιο βιβλίο. Όμως, κατόπιν ανακοπής μελών του, εκδόθηκε δικαστική απόφαση, κατά τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας, με την οποία ακυρώθηκαν οι διατάξεις του καταστατικού που αφορούσαν στα ζητήματα απαρτίας της ΓΣ.

✔ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Την προαναφερόμενη έφεση απέρριψε το Μονομελές Εφετείο Αθηνών, δυνάμει της υπ’ αρ. 114/2021 απόφασής του, δεχόμενο ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο ορθώς απέρριψε τα αιτήματα της αγωγής ως αόριστα, λόγω έλλειψης αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της παραβάσεως και της προσβαλλόμενης απόφασης. Έκρινε, επίσης, ότι η απαρτία που ορίζει ο νόμος για την τροποποίηση του καταστατικού δεν απαιτείτο κατά τη λήψη της απόφασης της συνέλευσης περί διεξαγωγής ψηφοφορίας για την τροποποίηση του καταστατικού. Τούτο διότι η απόφαση καθαυτή δεν τροποποιούσε το καταστατικό και συνεπώς η απαρτία που θέτει ο νόμος ήταν αρκετό να υπάρχει κατά την ολοκλήρωση της διεξαγωγής της ψηφοφορίας. Δέχθηκε, τέλος, ότι, δεδομένης της πανελλαδικής εμβέλειας του σωματείου, θα ήταν εξαιρετικά δυσχερές να παρευρίσκεται ο μισός αριθμός των μελών του ταυτοχρόνως «σε συνέλευση» στον ίδιο χρόνο και τόπο. Από τα ανωτέρω κριθέντα με την προαναφερόμενη απόφαση προκύπτουν σαφώς τα ακόλουθα:

– Όταν η απόφαση ΓΣ σωματείου λαμβάνεται κατά παράβαση του νόμου ή του καταστατικού του σωματείου, όπως π.χ. σε περιπτώσεις ανεπίτρεπτης συμμετοχής στην ψηφοφορία προσώπων, ανεπίτρεπτου αποκλεισμού από αυτήν προσώπων, μη καταχώρησης ενστάσεως από την εφορευτική επιτροπή, προσαπαιτείται η αιτιώδης επίδραση της παράβασης στο αποτέλεσμα της ληφθείσας αποφάσεως, ώστε η απόφαση να ακυρωθεί.

– Η απαρτία και η πλειοψηφία που ο νόμος απαιτεί για τη λήψη απόφασης από τη συνέλευση του σωματείου περί της τροποποίησης του καταστατικού μπορούν με το καταστατικό του σωματείου να ορισθούν μόνο σε μεγαλύτερα κι όχι σε μικρότερα ποσοστά.

– Δικαστική απόφαση επικύρωσης καταστατικού που εκδίδεται κατά την εκουσία δικαιοδοσία δεν δεσμεύει το δικαστήριο που θα αποφανθεί για το ίδιο δικαίωμα κατά την αμφισβητούμενη δικαιοδοσία.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Ο Ν. 1667/1986 (ΦΕΚ 196/Τ.Α΄/6-12-1986) «Αστικοί Συνεταιρισμοί και άλλες διατάξεις» εφαρμόζεται και στους οικοδομικούς συνεταιρισμούς, μετά την κατάργηση του Π.Δ. 93/1987 δυνάμει της § 11 του άρθρου 26 του Ν. 4280/2014 (ΦΕΚ 159/Τ.Α΄/8-8-2014)