Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2023/2411^[1] του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 18ης Οκτωβρίου 2023 τροποποιεί τους Κανονισμούς (ΕΕ) 2017/1001 και (ΕΕ) 2019/1753 σχετικά με την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων για χειροτεχνικά και βιομηχανικά προϊόντα, σε μια προσπάθεια εναρμόνισης της ενωσιακής νομοθεσίας με τις συμφωνίες που συνήψε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ήτοι με τη Συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου («συμφωνία TRIPS») του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) και με την Πράξη της Γενεύης, την οποία διαχειρίζεται ο Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΠΟΔΙ).

Τα κρισιμότερα σημεία του Κανονισμού περιγράφονται ως εξής:

• Επέκταση της ενωσιακής προστασίας για τις γεωγραφικές ενδείξεις σε προϊόντα όπως τους φυσικούς λίθους, τα αντικείμενα από ξύλο, τα κοσμήματα, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, τις δαντέλες, τα μαχαιροπίρουνα, το γυαλί, την πορσελάνη και τα δέρματα.
• Διευκρίνιση ότι μόνο τα προϊόντα που είναι στενά συνδεδεμένα με την εκάστοτε γεωγραφική περιοχή μπορούν να επωφελούνται από την προστασία που προβλέπεται στον παρόντα κανονισμό.
• Πρόβλεψη της υποχρέωσης καθιέρωσης αποτελεσματικών ελέγχων ουσιαστικής τήρησης των γεωγραφικών ενδείξεων για χειροτεχνικά και βιομηχανικά προϊόντα σε ολόκληρη την εσωτερική αγορά, μεταξύ άλλων στο ηλεκτρονικό εμπόριο και πρόβλεψη της υποχρέωσης δημιουργίας σύνδεσης με το διεθνές σύστημα καταχώρισης και προστασίας που βασίζεται στην Πράξη της Γενεύης.
• Διευκρίνιση ότι οι αιτήσεις για την καταχώριση γεωγραφικών ενδείξεων θα πρέπει να υποβάλλονται από ομάδες παραγωγών, καθώς παρέχεται συλλογικό δικαίωμα στους παραγωγούς της εκάστοτε γεωγραφικής περιοχής, οι οποίοι είναι πρόθυμοι να συμμορφωθούν με τις προδιαγραφές προϊόντος που λόγω ιδιότητας, φήμης ή άλλου χαρακτηριστικού συνδέεται με τον τόπο παραγωγής του και έτσι δικαιούται προστασίας της γεωγραφικής του ένδειξης.
• Πρόβλεψη του δικαιώματος υποβολής αίτησης καταχώρισης ονομασίας ως γεωγραφικής ένδειξης ακόμα και ατομικά σε μεμονωμένους παραγωγούς όταν μόνο ένας παραγωγός υπάρχει στην αντίστοιχη γεωγραφική περιοχή, υπό την προϋπόθεση ότι δεν προσδιορίζει ως γεωγραφική περιοχή τη δική του γη ή εργοστάσιο.
• Παροχή του δικαιώματος υποβολής αίτησης για την καταχώριση ονομασίας ως γεωγραφικής ένδειξης όχι μόνο σε παραγωγούς αλλά και στην εκάστοτε τοπική ή περιφερειακή αρχή που ορίζεται από κράτος μέλος ή στον εκάστοτε ιδιωτικό φορέα που ορίζεται από κράτος μέλος με αναφορά των λόγων για τον ορισμό τους ως δικαιούχων.
• Καθορισμός των προϋποθέσεων προστασίας μιας ονομασίας προϊόντος ως γεωγραφικής ένδειξης οι οποίες είναι σωρευτικά οι ακόλουθες τέσσερις: α) οι ρίζες ή η προέλευση του προϊόντος θα πρέπει να βρίσκονται στο συγκεκριμένο τόπο, περιοχή ή χώρα, β) τουλάχιστον μία ιδιότητα, η φήμη ή άλλο χαρακτηριστικό του προϊόντος θα πρέπει να μπορεί να αποδοθεί κυρίως στη γεωγραφική του προέλευση, γ) ένα τουλάχιστον από τα στάδια της παραγωγής θα πρέπει να εκτελείται εντός της εν λόγω γεωγραφικής περιοχής και δ) το προϊόν δε θα πρέπει να αντιβαίνει στη δημόσια τάξη.

Σύμφωνα με το άρθρο 73 του Κανονισμού (ΕΕ) 2023/2411: «Ο παρών Κανονισμός αρχίζει να ισχύει την 20^η ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εφαρμόζεται από την 1η Δεκεμβρίου 2025.^[2]»

Ελισσάβετ-Άννα Βάλβη

Δικηγόρος

Δ.Μ.Σ. Χρηματοοικονομικού και Θεσμικού Πλαισίου των Αγορών Χρήματος και Κεφαλαίου,

Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής, Πανεπιστήμιο Πειραιώς

LL.M. in Forensics, Criminology and Law,

Law School, Maastricht University

[1] Κανονισμός (ΕΕ) 2023/2411 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 18ης Οκτωβρίου 2023 σχετικά με την τροποποίηση των Κανονισμών (ΕΕ) 2017/1001 και (ΕΕ) 2019/1753 σχετικά με την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων για χειροτεχνικά και βιομηχανικά προϊόντα.

[2] Με εξαιρέσεις ως προς το άρθρο 19 παράγραφοι 1 και 2, το άρθρο 35 παράγραφος 1, το άρθρο 37 παράγραφος 7, τα άρθρα 67, 68 και 69, και το άρθρο 71 παράγραφος 2 εφαρμόζονται από τις 16 Νοεμβρίου 2023.