Μέχρι σήμερα, η πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία, καθώς και όλων όσων βιώνουν λειτουργικούς περιορισμούς (ηλικιωμένοι, έγκυες), σε βασικές υπηρεσίες όπως τραπεζικές, διαδικτυακές, έκδοσης εισιτηρίων και ανάγνωσης ηλεκτρονικών βιβλίων είναι δύσκολη έως αδύνατη, με αποτέλεσμα να εγείρονται ουσιαστικοί περιορισμοί στην ανεξάρτητη διαβίωση των προσώπων αυτών. Στο Ν. 4994/2022 (ΦΕΚ 215/Τ.Α΄/18-11-2022) που φέρει τον τίτλο «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/882 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Απριλίου 2019 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών και άλλες επείγουσες διατάξεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης», και συγκεκριμένα στο Μέρος Β’, θεσπίζονται, μεταξύ άλλων, οι απαιτήσεις προσβασιμότητας που πρέπει να τηρούνται στα προϊόντα, τις υπηρεσίες και το δομημένο περιβάλλον που χρησιμοποιούν οι πελάτες των υπηρεσιών, ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση των ανωτέρω ομάδων του πληθυσμού σε αυτά.

✔ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

Σκοπός του νόμου είναι η εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με τη Οδηγία (ΕΕ) 2019/882, ώστε να ενισχυθεί η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, όσον αφορά στις απαιτήσεις προσβασιμότητας σε ορισμένα προϊόντα και υπηρεσίες, να αυξηθεί η διαθεσιμότητα των προσβάσιμων προϊόντων και υπηρεσιών, να βελτιωθεί η προσβασιμότητά τους σε άτομα µε αναπηρία και να διευκολυνθεί το διασυνοριακό εμπόριο και η κινητικότητα.

✔ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

Ο νόμος εφαρμόζεται στα εξής, ενδεικτικά αναφερόμενα, προϊόντα: υλικά συστήματα πληροφορικής γενικής χρήσης, τερματικά πληρωμών, αυτόματες ταμειακές μηχανές, μηχανήματα έκδοσης και ελέγχου εισιτηρίων, διαδραστικά τερματικά αυτοεξυπηρέτησης που παρέχουν πληροφορίες και συσκευές ανάγνωσης ηλεκτρονικών βιβλίων. Εφαρμόζεται, επίσης, στις ακόλουθες, κυρίως, υπηρεσίες: υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, υπηρεσίες που παρέχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, υπηρεσίες επιβατικών μεταφορών, τραπεζικές υπηρεσίες, ηλεκτρονικά βιβλία και υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου.

✔ ΟΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Τα ανωτέρω προϊόντα που διατίθενται στην αγορά πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις προσβασιμότητας και συγκεκριμένα να σχεδιάζονται και να παράγονται κατά τρόπον, ώστε να μεγιστοποιείται η προβλεπόμενη χρήση τους από άτομα με αναπηρία και να συνοδεύονται από προσβάσιμες πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία τους και τα χαρακτηριστικά τους (π.χ. πληροφορίες του προϊόντος σε ψηλαφητό ανάγλυφο, υπότιτλοι όταν παρέχονται οδηγίες του προϊόντος σε βίντεο, οδηγίες με τη χρήση φωνής και κειμένου, σύνδεση με ανανεώσιμη οπτική απεικόνιση Μπράιγ στον υπολογιστή). Η συμμόρφωση των παρεχόμενων στο κοινό υπηρεσιών με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας, δηλαδή η μεγιστοποίηση της προβλεπόμενης χρήσης τους από άτομα με αναπηρία επιτυγχάνεται: με τη διασφάλιση της προσβασιμότητας των προϊόντων που χρησιμοποιούνται για την παροχή της υπηρεσίας, με την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη λειτουργία της υπηρεσίας, με την εξασφάλιση της προσβασιμότητας των δικτυακών τόπων, με την παροχή από τις υπηρεσίες υποστήριξης (π.χ. περιγραφικό κείμενο για τις εικόνες που υπάρχουν σε δικτυακούς τόπους,  πληροφορίες διαθέσιμες με περισσότερα από ένα αισθητηριακά κανάλια, γραφεία βοήθειας, τηλεφωνικά κέντρα). Το δομημένο περιβάλλον που χρησιμοποιούν οι πελάτες των υπηρεσιών πρέπει, επίσης, να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας, δηλαδή, οι χώροι που προορίζονται για δημόσια πρόσβαση να διασφαλίζουν στις ανωτέρω ομάδες πληθυσμού τη χρήση, κυρίως, των εισόδων, των εξόδων, των διαδρόμων, των αιθουσών και του εξοπλισμού τους.

✔ ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΠΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΝΤΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Ο νόμος θεσπίζει τις υποχρεώσεις των κατασκευαστών, των εξουσιοδοτημένων αντιπροσώπων, των εισαγωγέων και των διανομέων αναφορικά με την εξασφάλιση της τήρησης των απαιτήσεων προσβασιμότητας των προϊόντων που διαθέτουν στην αγορά. Ειδικότερα, οι κατασκευαστές υποχρεούνται, μεταξύ άλλων, να εξασφαλίζουν ότι τα προϊόντα που διαθέτουν στην αγορά είναι σχεδιασμένα και κατασκευασμένα σύμφωνα με τις προβλεπόμενες απαιτήσεις προσβασιμότητας, να καταρτίζουν τον τεχνικό φάκελο, να διενεργούν τη διαδικασία αξιολόγησης της συμμόρφωσης, να καταρτίζουν τη δήλωση συμμόρφωσης ΕΕ και να θέτουν στο προϊόν τη σήμανση «CE». Οι εξουσιοδοτημένοι αντιπρόσωποι υποχρεούνται να διατηρούν τη δήλωση συμμόρφωσης ΕΕ και τον τεχνικό φάκελο στη διάθεση των εποπτικών αρχών της αγοράς, καθώς και να παρέχουν πληροφορίες και να συνεργάζονται με την αρχή εποπτείας της αγοράς. Οι εισαγωγείς φέρουν την υποχρέωση να διαθέτουν στην αγορά μόνο συμμορφούμενα προϊόντα και, σε περίπτωση που κρίνουν ότι κάποιο προϊόν δεν συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας, υποχρεούνται να μην το διαθέτουν στην αγορά. Οι διανομείς, προτού καταστήσουν ένα προϊόν διαθέσιμο στην αγορά, οφείλουν, κυρίως, να επαληθεύουν ότι αυτό φέρει τη σήμανση «CE» και ότι συνοδεύεται από τα απαιτούμενα έγγραφα, τις οδηγίες και τις πληροφορίες ασφαλείας στην ελληνική γλώσσα. Τέλος, οι πάροχοι υπηρεσιών υποχρεούνται να τηρούν τις απαιτήσεις προσβασιμότητας κατά τον σχεδιασμό και την παροχή των υπηρεσιών, να συντάσσουν πληροφορίες αναφορικά με τον τρόπο με τον οποίον η υπηρεσία πληροί τις απαιτήσεις προσβασιμότητας, να εξασφαλίζουν τη συνεχή συμμόρφωση των υπηρεσιών τους με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας και να λαμβάνουν διορθωτικά μέτρα σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.

✔ ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ

Η εφαρμογή των διατάξεων αυτών του νόμου (Μέρος Β’) αρχίζει από την 28η Ιουνίου 2025.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου