Με τον ν. 5130/2024^[1] επήλθαν τροποποιήσεις στις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας^[2], αναφορικά με το ένδικο μέσο της αναψηλάφησης. Σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση του νόμου, ο δικαιολογητικός λόγος των νέων διατάξεων είναι η έμπρακτη συμμόρφωση της Ελλάδας – και στο πεδίο των ιδιωτικών διαφορών – στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής «ΕΔΔΑ»), όταν έχουν διαπιστωθεί παραβάσεις. Ο νομοθέτης έκρινε αναγκαίες τις επελθούσες τροποποιήσεις, λόγω του μέχρι πρότινος παραδόξου να μην παρέχεται η δυνατότητα, ένα νομικό γεγονός – όπως η οριστική απόφαση του ΕΔΔΑ – να διασπάσει το δεδικασμένο και να αναθεωρηθεί η δικανική κρίση. Ειδικότερα:

• ΝΕΟΣ ΛΟΓΟΣ ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗΣ (Άρθρο 544 παρ. 11 ΚΠολΔ): Η έκδοση οριστικής απόφασης του ΕΔΔΑ, με την οποία κρίνεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε κατά παραβίαση δικαιώματος που αφορά τον δίκαιο χαρακτήρα της διαδικασίας που ακολουθήθηκε ή διάταξης ουσιαστικού δικαίου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής «ΕΣΔΑ»), συνιστά λόγο άσκησης αναψηλάφησης.
• ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗΣ: Η προθεσμία για την άσκηση αναψηλάφησης, είναι 90 ημέρες από την ημερομηνία που καθίσταται οριστική η απόφαση του ΕΔΔΑ, σύμφωνα με το άρθρο 44 της ΕΣΔΑ^[3].
• ΕΙΔΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΑΣΚΗΣΗΣ ΑΝΑΨΗΛΑΨΗΣΗΣ: Ειδικά στην περίπτωση της άσκησης αναψηλάφησης, με λόγο την έκδοση οριστικής απόφασης από το ΕΔΔΑ, επιτρέπεται με την επιφύλαξη των όρων και περιορισμών που προβλέπονται στην ΕΣΔΑ, αναφορικά με την προστασία της εθνικής ασφάλειας, της δημόσιας τάξης, της πρόληψης του εγκλήματος, της προστασίας της υγείας και της ηθικής και της προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρίτων.

Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 27 του ν. 5130/2024, με σκοπό να διασφαλισθεί η δυνατότητα συμμετοχής στην ενώπιον του ΕΔΔΑ ανοιγείσα δίκη, όλων των διαδίκων στα εθνικά πολιτικά δικαστήρια, προβλέπεται ότι το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους θα ειδοποιεί τους τρίτους που ήταν διάδικοι σε δίκη ενώπιον του τελευταίου πολιτικού δικαστηρίου της χώρας που αποφάνθηκε αμετάκλητα επί υπόθεσης ότι, σχετική με την ανωτέρω δίκη ατομική προσφυγή έχει κατατεθεί ενώπιον του ΕΔΔΑ και δύνανται να παρέμβουν σε αυτή. Η ειδοποίηση συντελείται εντός δύο μηνών από την πρώτη κοινοποίηση από το ΕΔΔΑ στην Ελληνική Κυβέρνηση της εκκρεμούς προσφυγής και μπορεί να γίνει και προς τον πληρεξούσιο δικηγόρο, ο οποίος εκπροσωπεί τους τρίτους στο πολιτικό Δικαστήριο της χώρας.

Μαρία Αικατερίνη Δ. Παπαδοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Αστικού δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Εμπορικού Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

[1] Ν. 5130/2024 (ΦΕΚ Α’ 127/02.08.2024) με τον τίτλο «Ενίσχυση του συστήματος ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης και Δηλώσεων Οικονομικών Συμφερόντων του ν. 5026/2023 Τοποθέτηση αλλοδαπού ανηλίκου σε ίδρυμα, δομή παιδικής προστασίας ή ανάδοχη οικογένεια Αναψηλάφηση λόγω έκδοσης οριστικής απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Εναρμόνιση με τον ν. 4624/2019 της χρήσης πληροφοριών από τις Κοινές Ομάδες Έρευνας και κατά την εκτέλεση Ευρωπαϊκής Εντολής Έρευνας Άλλες διατάξεις».

[2] Με τα άρθρα 25 – 28 του ν. 5130/2024 επήλθαν τροποποιήσεις στα άρθρα 544-545 και 767 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

[3] Η απόφαση του ΕΔΔΑ καθίσταται οριστική όταν α) οι διάδικοι δηλώvoυv ότι δεν θα ζητήσουν την παραπομπή της υπόθεσης εvώπιov του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης ή β) τρεις (3) μήνες μετά την ημερομηνία της απόφασης δεν ζητήθηκε η παραπομπή της υπόθεσης εvώπιov του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης.