Με τον ν. 5172/2025[1] ενσωματώθηκαν στην ελληνική έννομη τάξη, οι διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1385 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14^ης Μάϊου 2024, για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών[2] και της εξ οικείων βίας[3], τροποποιώντας τη νομοθεσία για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας. Το πεδίο εφαρμογής των νέων διατάξεων, καταλαμβάνει ποινικά αδικήματα στους τομείς της γενετήσιας ελευθερίας, της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, της βίας κατά γυναικών και παιδιών και της γενετήσιας ελευθερίας στον χώρο της πληροφορικής. Συνοπτικά προβλέπονται τα εξής:

• Παράνομη βία – καταναγκασμός σε γάμο (προσθήκη διάταξης στο άρθρο 330ΠΚ):

Όποιος με τη χρήση οποιασδήποτε μορφής βίας ή απειλής βίας ή άλλων εξαναγκαστικών μέσων ή με επιβολή ή κατάχρηση εξουσίας, ή αποσπώντας τη συναίνεση με τη χρήση απατηλών μέσων ή παρασύροντάς τον, εκμεταλλευόμενος την ευάλωτη θέση στην οποία βρίσκεται, εξαναγκάζει ή δελεάζει άλλον να συνάψει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή. Αν η πράξη αφορά στη σύναψη γάμου ή συμφώνου συμβίωσης στο έδαφος κράτους άλλου από εκείνο στο οποίο διαμένει ο εξαναγκαζόμενος ή αν η πράξη διαπράχθηκε από μέλος της οικογένειας ή από πρόσωπο που συνοικούσε με το θύμα ή από δύο ή περισσότερα πρόσωπα ή με τη χρήση όπλου ή απειλή χρήσης όπλου, συντρέχει ιδιαίτερα επιβαρυντική περίσταση.

• Κυβερνοπαρενόχληση (προσθήκη διάταξης στο άρθρο 337ΠΚ):

Όποιος κοινοποιεί ή αποστέλλει σε άλλον, χωρίς τη συναίνεσή του, με οποιονδήποτε τρόπο ή με τη χρήση της τεχνολογίας των πληροφοριών και επικοινωνιών, πραγματική ή σχεδιασμένη εικόνα ή οπτικό ή οπτικοακουστικό υλικό αποτυπωμένο σε ηλεκτρονικό ή άλλο υλικό φορέα, που απεικονίζει γεννητικά όργανα, κατά τρόπο που δύναται να προκαλέσει φόβο, ανησυχία ή σοβαρή ψυχολογική βλάβη στο πρόσωπο που λαμβάνει το υλικό αυτό, τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία (3) έτη. Αν το αδίκημα του προηγούμενου εδαφίου διαπράχθηκε κατά ανηλίκου ή προσώπου που φέρει την ιδιότητα δημόσιου εκπροσώπου, δημοσιογράφου ή υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή ο δράστης τελεί σε ιεραρχική σχέση ή σχέση εξάρτησης με το θύμα, συντρέχει ιδιαίτερα επιβαρυντική περίσταση.

• Υποβολή καταγγελίας βίας κατά γυναικών ή εξ οικείων βίας:

Η καταγγελία μπορεί να υποβάλλεται και προφορικά μέσω τηλεφώνου ή άλλων συστημάτων φωνητικών μηνυμάτων ή μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, προσβάσιμης και σε άτομα με αναπηρία, στην αρμόδια υπηρεσία της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ.). Σε κάθε περίπτωση, ο καταγγέλλων έχει δικαίωμα να λάβει αντίγραφο της καταγγελίας του, παροχή βοήθειας πρόσφορης και ανάλογης με την ηλικία του, συμπεριλαμβανομένης και της αναγκαίας γλωσσικής βοήθειας, η οποία περιλαμβάνει τη δωρεάν μετάφραση του έγγραφου αποδεικτικού της καταγγελίας του και κάθε πρόσφορο μέσο υποβολής αποδεικτικών στοιχείων. Ακολούθως, η αρμόδια υπηρεσία της ΕΛ.ΑΣ. προβαίνει στην άμεση διερεύνηση του περιεχομένου της αναφοράς, και στην ενημέρωση και υποβολή του προανακριτικού υλικού στον αρμόδιο εισαγγελέα μετά την ολοκλήρωση της αυτεπάγγελτης προανάκρισης.

• Κοινωνική Συμπαράσταση:

Οι υποχρεώσεις κοινωνικής συμπαράστασης στα θύματα, ενθάρρυνσης καταγγελίας των επαγγελματιών, ατομικής αξιολόγησης των θυμάτων και διαχείρισης του κινδύνου επανάληψης βίας, εφαρμόζονται και στην περίπτωση των αδικημάτων βίας κατά των γυναικών ή εξ οικείων βίας.

• Μέτρα για την αφαίρεση ορισμένου διαδικτυακού υλικού:

Με πλήρως και ειδικώς αιτιολογημένη διάταξη του εισαγγελέα πρωτοδικών, μπορεί να διαταχθεί η αφαίρεση από τον διαχειριστή ιστοσελίδας ή τον πάροχο φιλοξενίας, περιεχομένου που εμπίπτει σε συγκεκριμένες αξιόποινες πράξεις. Μετά την κοινοποίηση της διάταξης, οι παραλήπτες οφείλουν να συμμορφωθούν εντός 24 ωρών.

Μαρία Αικατερίνη Δ. Παπαδοπούλου

Δικηγόρος

Δ.Μ.Σ Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ

Δ.Μ.Σ Αστικού δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ

                          Δ.Μ.Σ Εμπορικού Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

[1] Ν. 5172/2025 (ΦΕΚ Α’10/29.01.2025) με τον τίτλο «Αντιμετώπιση νέων μορφών βίας κατά των γυναικών – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1385 – Πρόσθετες ρυθμίσεις στον νόμο περί ενδοοικογενειακής βίας – Αναδιοργάνωση των ιατροδικαστικών υπηρεσιών – Ενίσχυση της λειτουργίας της Eurojust – Μέτρα για την προστασία των ανηλίκων και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας – Δικονομικές διατάξεις αρμοδιότητας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και άλλες ρυθμίσεις».

[2] «Βία κατά των γυναικών»: Όλες οι πράξεις έμφυλης βίας, οι οποίες στρέφονται κατά γυναίκας, ανεξαρτήτως ηλικίας, επειδή είναι γυναίκα ή που πλήττουν δυσανάλογα γυναίκες, που έχουν ως αποτέλεσμα ή ενδέχεται να προκαλέσουν, σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή οικονομική βλάβη ή ταλαιπωρία, συμπεριλαμβανομένων των απειλών διάπραξης τέτοιων πράξεων, του καταναγκασμού ή της αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας, είτε στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή.

[3] «Εξ οικείων βία»: Όλες οι πράξεις σωματικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής ή οικονομικής βίας, οι οποίες λαμβάνουν χώρα εντός της οικογένειας ή της οικιακής μονάδας ή του φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας, ανεξάρτητα από βιολογικούς ή νομικούς οικογενειακούς δεσμούς ή μεταξύ πρώην ή νυν συζύγων ή συντρόφων, ανεξάρτητα από το αν ο δράστης μοιράζεται ή έχει μοιραστεί την ίδια κατοικία με το θύμα.