Εισαγωγή

Πρόσφατα, εκδόθηκε η υπ’ αρ. 63951/4418 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β 3867/03.07.2024) (στο εξής η «Νέα Απόφαση»),  η οποία τροποποιεί την υπ’ αρ.  37674/2016 (ΦΕΚ Β’ 2471/ 10.08.2016) υπουργική απόφαση (στο εξής η «Αρχική Απόφαση») και θέτει τους όρους για την εκ νέου κατάταξη των έργων ηλεκτροπαραγωγής από αιολική ενέργεια στην ξηρά και έργων ηλεκτροπαραγωγής από φωτοβολταϊκούς σταθμούς στη στεριά στις κατηγορίες και υποκατηγορίες του ν. 4014/2011. 

Tι προηγήθηκε της Νέας Απόφασης

Η Αρχική Απόφαση, η οποία κωδικοποίησε τις διατάξεις για την κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε περιβαλλοντικές κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 4 του Ν. 4014/21.9.2011 (ΦΕΚ 209/Α/2011), τροποποιήθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα δυο φορές δυνάμει των υπ’ αρ.  74463/4562/29.7.2020 του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 3291/06.08.20) και 17185/1069/21.2.2022 του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 841/24.02.22) [αμφότερες οι ως άνω δύο τροποποιητικές αποφάσεις στο εξής οι «Τροποποιήσεις» και από κοινού με την Αρχική Απόφαση, στο εξής η «Τροποποιηθείσα Αρχική Απόφαση»]. H Τροποποιηθείσα Αρχική Απόφαση είχε ως αποτέλεσμα έργα που ανήκαν μέχρι τότε σε υψηλότερη κατηγορία ή υποκατηγορία να καταταχθούν πλέον σε χαμηλότερη ή να εξαιρεθούν των προϋποθέσεων της περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

Στη συνέχεια, στις 25/10/2023, εκδόθηκε η υπ’ αρ. 1885/2023 απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας (ΣτΕ), η οποία δέχθηκε ότι (α) η κατάταξη των αιολικών, φωτοβολταϊκών και υδροηλεκτρικών σταθμών σε περιβαλλοντική κατηγορία μετά την Τροποποιηθείσα Αρχική Απόφαση, είχε την εξής συνέπεια: «έργα που ανήκαν προηγουμένως σε υψηλότερη κατηγορία ή υποκατηγορία κατατάχθηκαν εφεξής σε χαμηλότερη ή και εξαιρέθηκαν πλήρως της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, χωρίς να γίνεται επίκληση, στο προοίμιο των προσβαλλόμενων υπουργικών αποφάσεων ή στις απόψεις της Διοίκησης προς το Δικαστήριο, επιστημονικής ή τεχνικής μελέτης από την οποία να προκύπτουν οι λόγοι που δικαιολογούν τις τροποποιήσεις αυτές, όπως θα ήταν π.χ. η διεθνής βιβλιογραφία για τις επιπτώσεις τέτοιων έργων ή η, επιστημονικά τεκμηριωμένη, εξέλιξη της τεχνολογίας στην κατασκευή αιολικών, φωτοβολταϊκών και υδροηλεκτρικών σταθμών, η οποία περιορίζει ή και εξουδετερώνει τις συνέπειες που προκαλούν τα οικεία έργα στο περιβάλλον», και (β) οι Τροποποιήσεις συνιστούν μεταβολή επί το δυσμενέστερον, σε σχέση με το εύρος και τις απαιτήσεις της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των εν λόγω κατηγοριών έργων Α.Π.Ε., καθώς η σχετική ανακατάταξη δεν δικαιολογείται από ειδική μελέτη που προσιδιάζει στο αντικείμενο της ρύθμισης και από την οποία προκύπτουν τα επιστημονικά και τεχνικά δεδομένα, βάσει των οποίων η κατασκευή και λειτουργία έργων της συγκεκριμένης κατηγορίας δεν αναμένεται να προκαλεί πλέον πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Ακολούθως, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξέδωσε, στις 27/12/2023, διευκρινιστική εγκύκλιο υπογραμμίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι όσα έργα είχαν μέχρι την 25/10/2023[1] καταταγεί σε κατηγορία, με βάση τις διατάξεις των Τροποποιήσεων, δεν θίγονταν.

Παρά τα οριζόμενα στην ανωτέρω διευκρινιστική εγκύκλιο, για όσα έργα ενέπιπταν στις θιγόμενες από τις Τροποποιήσεις κατηγορίες συνέχιζε να υφίσταται αμφισβήτηση ως προς το καλώς έχειν της περιβαλλοντικής τους αδειοδότησης.

 Η Νέα Απόφαση

Με τη Νέα Απόφαση τροποποιείται η Αρχική Απόφαση, όπως ίσχυε πριν τις ακυρωθείσες Τροποποιήσεις, ώστε να ισχύουν πλέον τα οριζόμενα στον Πίνακα που επισυνάπτεται παρακάτω.

Η Νέα Απόφαση περιλαμβάνει μεταβατικές διατάξεις, σύμφωνα με τις οποίες:

1. Για έργα των οποίων η κατάταξη μεταβάλλεται με τη Νέα Απόφαση και για τα οποία έχει κατατεθεί Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ή Μελέτη Περιβάλλοντος για την τροποποίηση ή ανανέωση ΑΕΠΟ ή αίτηση υπαγωγής σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΠ) πριν την έναρξη ισχύος της Νέας Απόφασης, η περιβαλλοντική αδειοδότηση διενεργείται με βάση την Αρχική Απόφαση, όπως ίσχυε πριν τις ακυρωθείσες Τροποποιήσεις, εκτός αν οι φορείς τους αιτηθούν να υπαχθούν στη Νέα Απόφαση.
2. Κατά την τροποποίηση στοιχείων έργου που βάσει της Νέας Απόφασης κατατάσσεται στην κατηγορία Α ενώ βάσει προϋφιστάμενων διατάξεων κατατασσόταν στην κατηγορία Β, εφαρμόζεται εξαρχής η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης που αντιστοιχεί στην υποκατηγορία του έργου και εκδίδεται ΑΕΠΟ για το σύνολο του έργου, ενώ η δήλωση υπαγωγής του έργου σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις παραμένει σε ισχύ έως την αντικατάστασή της από την ως άνω ΑΕΠΟ.
3. Σε έργα τα οποία έλαβαν περιβαλλοντική αδειοδότηση βάσει της κατάταξης η οποία ίσχυε κατά την υποβολή του σχετικού αιτήματος, διατηρείται η ισχύς της πράξης περιβαλλοντικής αδειοδότησης ανεξαρτήτως μετέπειτα αλλαγών της κατάταξης. Σε περίπτωση έργου που υπήχθη σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) βάσει αποφάσεων κατάταξης που ακυρώθηκαν δικαστικώς (π.χ. των Τροποποιήσεων) και πλέον κατατάσσεται στην κατηγορία Α, θα πρέπει εντός διαστήματος μικρότερου των δύο ετών να εφαρμοστεί εξαρχής η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης που αντιστοιχεί στην υποκατηγορία του έργου και εκδίδεται ΑΕΠΟ για το σύνολο του έργου. Σε περίπτωση έργου που έλαβε ΑΕΠΟ βάσει των Τροποποιήσεων και πλέον κατατάσσεται στην κατηγορία Β, απαιτείται εντός διαστήματος μικρότερου των δύο ετών υπαγωγή σε ΠΠΔ με μόνο δικαιολογητικό την ΑΕΠΟ και τον σχετικό φάκελο ΜΠΕ και γνωμοδοτήσεων.

Τέλος, η Νέα Απόφαση προβλέπει την απαγόρευση κατάτμησης ενιαίου έργου ΑΠΕ, ώστε να αποφευχθεί η κατάταξη βάσει των επιμέρους τμημάτων του σε κατηγορία χαμηλότερη από αυτή του ενιαίου έργου ή η απαλλαγή από περιβαλλοντική αδειοδότηση. Η Νέα Απόφαση αναφέρει, ως ενδεικτικές περιπτώσεις ενιαίου έργου, έργα σε όμορες ή παρακείμενες θέσεις, με αιτήματα αδειοδότησης που υποβάλλονται ταυτόχρονα ή διαδοχικά, εντός εξαμήνου,  από τον ίδιο φορέα ή από φορείς με κοινό μέτοχο ή από φορείς που δρουν σε συνεννόηση και τα οποία θα χρησιμοποιήσουν κοινές υποδομές.

Συμπέρασμα

Η Νέα Απόφαση έθεσε νέους όρους κατάταξης, στο πλαίσιο των προβλεπόμενων της υπ’ αρ. 1885/2023 απόφασης του ΣτΕ, με αποτέλεσμα ορισμένες κατηγορίες έργων να χρειαστεί να ακολουθήσουν εκ νέου τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

Πέγκυ Μπόζου
Δικηγόρος
Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
ΠΜΣ Αστικού Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
ΠΜΣ στην Ενέργεια: Στρατηγική, Δίκαιο και Οικονομία,
Πανεπιστήμιο Πειραιώς

[1] Hμερομηνία έκδοσης της υπ’ αρ. 1885/2023 απόφασης του ΣτΕ.