Η Οδηγία (ΕΕ) 2019/997[1] αποτελεί συνέχεια της Οδηγίας (ΕΕ) 2015/637, που αναφέρεται στην έκδοση προσωρινού ταξιδιωτικού εγγράφου για πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης  από το  αντίστοιχο προξενείο ή πρεσβεία  ‘’τρίτης’’ χώρας εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία ταξιδεύουν ή από την οποία επιστρέφουν στην εκάστοτε ‘’ενωσιακή’’ χώρα καταγωγής ή κατοικίας τους και έρχεται να προσθέσει ειδικές διατάξεις για το ποια διαδικασία ακολουθείται όταν αυτό το έγγραφο απολεσθεί, κλαπεί ή καταστραφεί, καθώς και για το ποιος είναι ο ρόλος των παραπάνω αρχών σε περίπτωση που χρειαστεί η έκδοση νέου ταξιδιωτικού εγγράφου (Άρθρο 4 της παρούσας οδηγίας). 

Οι πλέον κρίσιμες ρυθμίσεις της υπό εξέταση οδηγίας είναι οι εξής:

• Αντικείμενο της παρούσας οδηγίας είναι η θέσπιση κανόνων δικαίου όσον αφορά τους όρους και τη  διαδικασία απόκτησης προσωρινού ταξιδιωτικού εγγράφου από πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν αυτοί βρίσκονται σε χώρες εκτός ΕΕ όπου δεν αντιπροσωπεύεται το κράτος μέλος του οποίου είναι υπήκοοι και επιθυμούν να επιστρέψουν στην εκάστοτε ‘’ενωσιακή’’ χώρα καταγωγής ή κατοικίας τους. Σκοπός της συγκεκριμένης Οδηγίας είναι η προώθηση της προστασίας που παρέχεται προς τον εκάστοτε Ευρωπαίο πολίτη από το αντίστοιχο προξενείο ή την αντίστοιχη πρεσβεία της χώρας από την οποία προέρχεται, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 46 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Το προσωρινό ταξιδιωτικό έγγραφο της ΕΕ (Π.Τ.Ε. της Ε.Ε.)  χορηγείται από κράτος μέλος της Ένωσης σε μη αντιπροσωπευόμενο πολίτη για ένα μόνο ταξίδι προς το κράτος μέλος ιθαγένειας ή κατοικίας του ή, κατ’ εξαίρεση, προς άλλο προορισμό. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να αποφασίσουν τη χορήγηση Π.Τ.Ε. της Ε.Ε. σε άλλους παραλήπτες σύμφωνα με το άρθρο 7 της παρούσας Οδηγίας. Επιπλέον, τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν το εν λόγω έγγραφο σε μη αντιπροσωπευόμενους πολίτες σε τρίτες χώρες των οποίων τα διαβατήρια ή τα ταξιδιωτικά έγγραφα έχουν απολεσθεί, κλαπεί ή καταστραφεί ή δεν μπορούν για άλλο λόγο να ληφθούν σε εύλογο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 4 της υπό εξέταση οδηγίας.
• Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν επίσης να προβούν στην έκδοση προσωρινού ταξιδιωτικού εγγράφου ή διαβατηρίου προαιρετικά, απευθυνόμενοι στις κάτωθι κατηγορίες πολιτών, όπως αναφέρεται στο άρθρο 7 της εν λόγω οδηγίας:

α)  Σε υπηκόους τους

β) Σε πολίτες της Ένωσης που δεν αντιπροσωπεύονται εντός του εδάφους των κρατών μελών, περιλαμβανομένων των υπερπόντιων χωρών και εδαφών που αναφέρονται στο άρθρο 355 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο της ΣΛΕΕ.

γ) Σε πολίτες άλλου κράτους μέλους που αντιπροσωπεύεται στη χώρα στην οποία επιδιώκουν να αποκτήσουν το Π.Τ.Ε. της Ε.Ε. και εφόσον υπάρχουν σχετικές ρυθμίσεις μεταξύ των ενδιαφερόμενων κρατών μελών.

δ) Σε μέλη της οικογένειας, τα οποία δεν είναι πολίτες της Ένωσης και συνοδεύουν πολίτες της Ένωσης που δεν αντιπροσωπεύονται σε τρίτη χώρα ή πολίτες της Ένωσης που αναφέρονται στα στοιχεία α), β) ή γ), όταν τα εν λόγω μέλη της οικογένειας είναι νόμιμοι κάτοικοι κράτους μέλους, με την επιφύλαξη τυχόν εφαρμοστέων απαιτήσεων θεώρησης.

ε) Σε άλλα πρόσωπα στα οποία το ίδιο ή άλλο κράτος μέλος υποχρεούται βάσει του διεθνούς ή του εθνικού δικαίου να παρέχει προστασία και τα οποία είναι νόμιμοι κάτοικοι κράτους μέλους.

2. Όταν ένα κράτος μέλος εκδίδει ΠΤΕ της ΕΕ σύμφωνα με:

α) το στοιχείο β) ή γ) της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, η διαβούλευση που ορίζεται στο άρθρο 4 περιλαμβάνει το κράτος μέλος ιθαγένειας των πολιτών της Ένωσης.

β) το στοιχείο δ) της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, η διαβούλευση που ορίζεται στο άρθρο 4 περιλαμβάνει το κράτος μέλος ιθαγένειας του συνοδευόμενου πολίτη της Ένωσης και, όπου απαιτείται, το κράτος μέλος κατοικίας του μέλους της οικογένειας. Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 4 παράγραφος 6, κανένα ΠΤΕ της ΕΕ δεν εκδίδεται χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με το κράτος μέλος ιθαγένειας του συνοδευόμενου πολίτη της Ένωσης και, όπου απαιτείται, με το κράτος μέλος κατοικίας του μέλους της οικογένειας.

γ) το στοιχείο ε) της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, η διαβούλευση που ορίζεται στο άρθρο 4 περιλαμβάνει το κράτος μέλος που υποχρεούται σύμφωνα με το διεθνές ή το εθνικό δίκαιο να παρέχει προστασία στον αιτούντα, το οποίο είναι η χώρα προορισμού που αναγράφεται στο ΠΤΕ της ΕΕ.

• • Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίζουν ή να διατηρούν ευνοϊκότερες διατάξεις απ’ αυτές της παρούσας οδηγίας στο μέτρο που συνάδουν μ’ αυτήν (Άρθρο 14 της παρούσας οδηγίας).
  • Τέλος σε ότι αφορά τα σχετικά με την διάρκεια ισχύος του προσωρινού ταξιδιωτικού εγγράφου, αυτό ισχύει μέχρι την ολοκλήρωση του ταξιδιού για το οποίο εκδόθηκε πλην κάποιων εξαιρέσεων, όπως αναφέρεται στο άρθρο 6 της παρούσας οδηγίας.

Η συγκεκριμένη οδηγία τίθεται σε ισχύ την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία καταργεί τόσο την οδηγία (ΕΕ) 2015/637, όσο και την απόφαση 96/409/ΚΕΠΠΑ.

Ζαφειρόπουλος Χρήστος,

Δικηγόρος,

  Απόφοιτος του Τμήματος Νομικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

[1] Οδηγία (ΕΕ) 2019/997 του Συμβουλίου της 18ης Ιουνίου 2019 για τη θέσπιση προσωρινού ταξιδιωτικού εγγράφου της ΕΕ και για την κατάργηση της απόφασης 96/409/ΚΕΠΠΑ