Οι αλλαγές του ν. 5090/2024 στον νόμο για την ενδοοικογενειακή βία
Με τον ν. 5090/2024[1], επήλθαν – μεταξύ άλλων – σημαντικές τροποποιήσεις στον ν. 3500/2006, για την αντιμετώπισή της ενδοοικογενειακής βίας. Σύμφωνα με το άρθρο 2 του νόμου, η αναδιαμόρφωση των ως άνω διατάξεων, αποσκοπεί (μεταξύ άλλων) στην προσαρμογή αυτών στις παρούσες κοινωνικές συνθήκες και στη δικαιοπολιτική ανάγκη προστασίας του θεσμού της οικογένειας, της ανηλικότητας και των θυμάτων και τη διεύρυνση της διαδικασίας της ποινικής διαμεσολάβησης. Οι κυριότερες τροποποιήσεις, οι οποίες τίθενται σε ισχύ από 01.05.2024, είναι οι εξής:
✔ Στην έννοια της ενδοοικογενειακής βίας, υπάγεται και η τέλεση αξιόποινης πράξης σε βάρος προσώπου που δέχεται τις υπηρεσίες φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας και στον οποίο ο δράστης εργάζεται.
✔ Ως θύμα ενδοοικογενειακής βίας, νοείται πλέον και το μέλος, στην οικογένεια του οποίου, τελέσθηκαν τα αδικήματα των άρθρων 336 ΠΚ (βιασμός) και 338 ΠΚ (κατάχρηση ανίκανου προς αντίσταση σε γενετήσια πράξη).
✔ Σε περίπτωση άσκησης σωματικής ή ψυχολογικής βίας σε βάρος ανηλίκου, το Δικαστήριο δύναται να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο, ιδίως να αφαιρέσει από τον ένα γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ολικά ή μερικά και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο ή να αναθέσει την πραγματική φροντίδα του τέκνου ή ακόμη, και την επιμέλειά του ολικά ή μερικά σε τρίτον ή και να διορίσει επίτροπο.
✔ Η 30η Απριλίου κάθε χρόνου, ορίζεται ως ημέρα κατά της σωματικής τιμωρίας ανηλίκων.
✔ Η χρηματική ικανοποίηση του παθόντος, λόγω ηθικής βλάβης του παθόντος για πράξη ενδοοικογενειακής βίας, δεν μπορεί να είναι κατώτερη του ποσού των 2000€ (αντί 1000€).
✔ Σε περίπτωση τέλεσης ενδοοικογενειακής σωματικής βλάβης ενώπιον ανηλίκου μέλους της οικογένειας, ο δράστης τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο (2) ετών και αν η πράξη αυτή είναι πρόσφορη να προκαλέσει στο θύμα, κίνδυνο για τη ζωή του ή βαριά σωματική βλάβη, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών (3) ετών.
✔ Αυξήθηκε το όριο της ποινής (τουλάχιστον έξι μηνών), στην περίπτωση τέλεσης ενδοοικογενειακής προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας, είτε σε βάρος είτε ενώπιον ανηλίκου.
✔ Αναφορικά με τη δυνατότητα προσφυγής στη ποινική διαμεσολάβηση, προβλέπονται επιπρόσθετα τα εξής: Στην περίπτωση των πλημμελημάτων ενδοοικογενειακής βίας, ο εισαγγελέας ή ο ανακριτικός υπάλληλος που διενεργεί προανάκριση, μπορούν να διερευνήσουν τη δυνατότητα διαμεσολάβησης. Το πρόσωπο στο οποίο αποδίδεται η τέλεση της πράξης, μπορεί να παρακολουθήσει και πρόγραμμα απεξάρτησης για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας. Η συμφωνία των διαδίκων μερών για την έναρξη της διαδικασίας διαμεσολάβησης, μπορεί να υποβληθεί και με σχετικό πρακτικό εκ μέρους των συνηγόρων τους, στον αρμόδιο εισαγγελέα, το αργότερο εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών από την επίδοση του κλητηρίου θεσπίσματος. Στην περίπτωση αυτή, ο αρμόδιος εισαγγελέας, αποσύρει τη δικογραφία από το πινάκιο.
✔ Ως προς τις αστικές συνέπειες της συμφωνίας των διαδίκων για προσφυγή στη ποινική διαμεσολάβηση: Η συμφωνία, δεν εμποδίζει την άσκηση αγωγής διαζυγίου ή την υποβολή αίτησης συναινετικής λύσης του γάμου, την πρόοδο της δίκης και τη λύση του γάμου ή του συμφώνου συμβίωσης. Επιπλέον, η μη συμμόρφωση του φερόμενου ως δράστη προς τους όρους της ποινικής διαμεσολάβησης και η μη ολοκλήρωση της διαδικασίας, έχει ως αποτέλεσμα την ανατροπή της συμφωνίας και την αναδρομική αναβίωση των χρηματικών αξιώσεων του θύματος. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας και τη συμμόρφωση του φερόμενου ως δράστη, αποκλείεται η ανατροπή της και η αναζήτηση των καταβληθέντων σε συμμόρφωση αυτής.
✔ Το δικαστικό όργανο που είναι αρμόδιο για την επιβολή, ανάκληση, αντικατάσταση ή τροποποίηση των περιοριστικών όρων, μπορεί να ζητήσει συμβουλευτικά, τη γνώμη προσώπων που εργάζονται και σε ιδιωτικό φορέα που εποπτεύεται από τα Υπουργεία Εσωτερικών, Υγείας ή Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας.
Μαρία Αικατερίνη Δ. Παπαδοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Αστικού δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Εμπορικού Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
[1] Ν. 5090/2024 (ΦΕΚ Α’30/23.02.2024) με τίτλο «Παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα και το Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για την επιτάχυνση και την ποιοτική αναβάθμιση της ποινικής δίκης – Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας».