Οι αντιπροσωπευτικές αγωγές για την αντιμετώπιση των παράνομων εμπορικών πρακτικών

1 Μαρτίου, 2023
 
Το άρθρο αυτό απευθύνεται: Στους καταναλωτές, στις ενώσεις καταναλωτών και στους προμηθευτές αγαθών και υπηρεσιών.
Το όφελος των αντιπροσωπευτικών αγωγών είναι: Η ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών από παράνομες συμπεριφορές των προμηθευτών, η εξοικονόμηση διοικητικών εξόδων, η διόρθωση αδυναμιών της αγοράς (market failure), καθώς και η δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τους εμπόρους, που δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο. 
Η ισχύς των διατάξεων για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές ξεκινάει από: την 26η Ιουνίου 2023 και αφορά στις αντιπροσωπευτικές αγωγές που θα ασκηθούν από την 25η Ιουνίου 2023.

Οι αντιπροσωπευτικές αγωγές αποτελούν ένα αποτελεσματικό μέσο προστασίας των καταναλωτών από εμπορικές πρακτικές που οδηγούν σε παραβίαση των δικαιωμάτων τους. Θεσπίστηκαν με το νέο Ν. 5019/2023[1] και η σπουδαιότητά τους έγκειται, μεταξύ άλλων, στη δυνατότητα που παρέχουν στους καταναλωτές να ζητήσουν, μέσω των αρμοδίων φορέων, αποζημίωση για την επανόρθωση της ζημίας που υπέστησαν από την παράνομη συμπεριφορά των προμηθευτών, κάτι που στο παρελθόν δεν συνέβαινε, καθώς στο προϋφιστάμενο νομοθετικό καθεστώς προβλέπονταν μόνο συλλογικές αγωγές με αίτημα την παράλειψη της παράνομης συμπεριφοράς των προμηθευτών.

  • Τι είναι η αντιπροσωπευτική αγωγή: Είναι η αγωγή για την προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών, η οποία ασκείται από συγκεκριμένους φορείς εξ ονόματος των καταναλωτών, με σκοπό τη λήψη μέτρων για την παύση ή την απαγόρευση της παράνομης συμπεριφοράς των προμηθευτών ή για την επανόρθωση ή/και την αποκατάσταση της ζημίας ή αμφότερα. Όταν η αγωγή ασκείται στην Ελλάδα από τους φορείς που έχουν οριστεί από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων συνιστά εγχώρια αντιπροσωπευτική αγωγή. Όταν αυτή ασκείται σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) από φορέα που έχει οριστεί στην Ελλάδα ή ασκείται στην Ελλάδα από φορέα που έχει οριστεί σε άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε., τότε συνιστά διασυνοριακή αντιπροσωπευτική αγωγή.

  • Σε ποιες περιπτώσεις ασκείται: Ασκείται κατά των προμηθευτών που παραβιάζουν τις καθορισμένες στον εν λόγω νόμο διατάξεις και εφόσον εξαιτίας της παράβασης αυτής προκύπτει ή ενδέχεται να προκύψει ζημία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών. Συγκεκριμένα, η αντιπροσωπευτική αγωγή ασκείται, κυρίως, για παραβάσεις των διατάξεων περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών[2], περί διαφήμισης,[3] περί προστασίας των ανήλικων καταναλωτών,[4] περί καθορισμού των γενικών αρχών της νομοθεσίας για τα τρόφιμα[5], περί εταιρειών ενημέρωσης οφειλετών για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις[6] και περί διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις[7].

  • Από ποιόν ασκείται: Αντιπροσωπευτική αγωγή ενώπιον των δικαστηρίων ασκούν αποκλειστικά οι ενώσεις καταναλωτών που έχουν εγγραφεί στο Μητρώο Νομιμοποιούμενων Φορέων για την άσκηση Αντιπροσωπευτικών Αγωγών (ΜΗ.Ν.Φ.Α.Α.) και πληρούν τα προβλεπόμενα στο νόμο κριτήρια νομιμοποίησης ή οι φορείς που έχουν οριστεί από άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε. ως νομιμοποιούμενοι για την άσκηση αντιπροσωπευτικών αγωγών και είναι εγγεγραμμένοι στον ειδικό κατάλογο που δημοσιεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

  • Ποια είναι τα οφέλη για τους καταναλωτές: Με την αντιπροσωπευτική αγωγή οι ενώσεις καταναλωτών μπορούν να ζητούν από το δικαστήριο τη λήψη μέτρων για την παύση ή την απαγόρευση της παράνομης πρακτικής προμηθευτή, χωρίς μάλιστα να απαιτείται η έκφραση της βούλησης των μεμονωμένων καταναλωτών για εκπροσώπησή τους από το φορέα. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την υποχρέωση του προμηθευτή να δημοσιεύσει διορθωτική δήλωση. Στις εγχώριες αντιπροσωπευτικές αγωγές με αίτημα την παύση ή την απαγόρευση της παράνομης συμπεριφοράς μπορεί να περιληφθεί επιπρόσθετο αίτημα καταβολής αποζημίωσης από τον προμηθευτή για την επιδειχθείσα αντικαταναλωτική συμπεριφορά του.Με την αντιπροσωπευτική αγωγή οι ενώσεις καταναλωτών μπορούν, επίσης, να αιτηθούν μέτρα επανόρθωσης ή/και αποκατάστασης της ζημίας, όπως την καταβολή αποζημίωσης ή χρηματικής ικανοποίησης στους ενδιαφερόμενους καταναλωτές, την επισκευή, την αντικατάσταση και τη μείωση ή την επιστροφή του τιμήματος. Οι μεμονωμένοι ενδιαφερόμενοι καταναλωτές μπορούν να εκφράσουν ρητά τη βούλησή τους να εκπροσωπηθούν («σύστημα opt-in») από το νομιμοποιούμενο φορέα στο πλαίσιο της αντιπροσωπευτικής αγωγής για επανόρθωση και αποκατάσταση και να δεσμευθούν από το αποτέλεσμά της. Μεμονωμένος καταναλωτής, ο οποίος δεν εξέφρασε τη βούληση να εκπροσωπηθεί από το φορέα, μπορεί να επωφεληθεί από τα μέτρα επανόρθωσης και αποκατάστασης και μετά την έκδοση της δικαστικής απόφασης («late opt-in») με έγγραφη γνωστοποίηση της απαίτησής του στον προμηθευτή, χωρίς να απαιτείται η κατάθεση νέας αγωγής από αυτόν.

  • Πότε αρχίζει να ισχύει: Οι διατάξεις για τις αντιπροσωπευτικές αγωγές (Μέρος Α’ του Ν. 5019/2023) ισχύουν από την 26η Ιουνίου 2023 και αφορούν στις αντιπροσωπευτικές αγωγές που θα ασκηθούν από την 25η Ιουνίου 2023.


Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Άρθρα 1 έως 12 του Ν. 5019/2023 (ΦΕΚ 27/Τ.Α’/14-12-2023) ο οποίος φέρει τον τίτλο: «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2020/1828 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Νοεμβρίου 2020 σχετικά με τις αντιπροσωπευτικές αγωγές για την προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών και για την κατάργηση της Οδηγίας 2009/22/ΕΚ, ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών, ρυθμιστικό πλαίσιο για την παλαίωση οίνων και άλλες επείγουσες διατάξεις»

[2] Άρθρα 9α έως 9θ του Ν.2251/1994 (ΦΕΚ 191/Τ.Α΄/16-11-1994) ο οποίος φέρει τον τίτλο: «Προστασία των καταναλωτών», όπως αυτά ισχύουν σήμερα μετά τις τελευταίες τροποποιήσεις τους

[3] Άρθρο 9 του Ν.2251/1994, όπως αυτό ισχύει σήμερα μετά τις τροποποιήσεις από το Ν. 4512/2018 (ΦΕΚ 5/Τ.Α΄/17-1-2018): «Ρυθμίσεις για την εφαρμογή των Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής και άλλες διατάξεις»

[4] Άρθρο 7α του Ν.2251/1994, όπως αυτό ισχύει σήμερα μετά τις τροποποιήσεις από το άρθρο 21 του Ν. 5019/2023

[5] Κανονισμός (ΕΚ) 178/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης  Ιανουαρίου 2002

[6] Ν. 3758/2009 (ΦΕΚ 68/Τ.Α΄/5-5-2009): «Εταιρείες Ενημέρωσης οφειλετών για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις και άλλες διατάξεις», όπως αυτός ισχύει σήμερα μετά τις τροποποιήσεις από το Ν. 5019/2023

[7] Άρθρα 1 έως 6 του Ν. 4354/2015 (ΦΕΚ 176/Τ.Α΄/16-12-2015) ο οποίος φέρει τίτλο: «Διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μισθολογικές ρυθμίσεις και άλλες επείγουσες διατάξεις εφαρμογής της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων», όπως αυτά ισχύουν σήμερα μετά τις τελευταίες τροποποιήσεις τους

Για να αποθηκεύσετε το άρθρο σε μορφή Pdf:

Σιούφας & Συνεργάτες | Γιώργος Σιούφας | Μάριος Σιούφας

Για περισσότερες πληροφορίες

Επικοινωνήστε με τη γραμματεία της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών στο τηλ.: 213 017 5600, ή στείλτε mail στο info@sioufaslaw.gr και θα επικοινωνήσουμε άμεσα μαζί σας.

Μοιραστείτε το:

Θέλετε να συζητήσουμε περισσότερο για το άρθρο μας;
Συμπληρώστε τα στοιχεία επικοινωνίας σας
και εξειδικευμένος συνεργάτης μας
θα επικοινωνήσει μαζί σας σήμερα
μεταξύ 15:00 - 17:00.