Ι. Από την 1^η Ιανουαρίου 2023 και εφεξής οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που χρησιμοποιούν συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης, που επηρεάζουν οποιαδήποτε διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τους εργαζομένους και η οποία έχει αντίκτυπο στις συνθήκες εργασίας, την επιλογή ή την αξιολόγησή τους οφείλουν – μετά τη δημοσίευση του ν. 4961/2022 σχετικά με τις «Αναδυόμενες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, ενίσχυση της ψηφιακής διακυβέρνησης και άλλες διατάξεις»[1] – πριν τη χρήση των συστημάτων αυτών, όπως ενημερώνουν με σαφήνεια και επάρκεια κάθε εργαζόμενο ή και υποψήφιο εργαζόμενο τουλάχιστον σχετικά με τις παραμέτρους στις οποίες βασίζεται η λήψη αποφάσεών τους, ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και της καταπολέμησης των διακρίσεων στην εργασία και την απασχόληση, ενώ σε περίπτωση παραβίασης αυτής της υποχρέωσής τους επιφυλάσσονται διοικητικές και ποινικές κυρώσεις.

✔ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ

Όλες οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που κάνουν χρήση συστήματος Τεχνητής Νοημοσύνης, που επηρεάζει οποιαδήποτε διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τους εργαζόμενους ή τους υποψηφίους εργαζόμενους και έχει αντίκτυπο στις συνθήκες εργασίας , την επιλογή, την πρόσληψη ή την αξιολόγησή τους[2]έχουν την υποχρέωση ενημέρωσης.

✔ ΧΡΟΝΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ

Η ενημέρωση των εργαζομένων πρέπει να λάβει χώρα προκαταβολικά και  ειδικότερα πριν, σε κάθε περίπτωση, από την πρώτη χρήση του συστήματος Τεχνητής Νοημοσύνης από την επιχείρηση.

✔ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ

Πληροφόρηση επαρκής και σαφής στους εργαζόμενους ή τους υποψηφίους εργαζόμενους που περιλαμβάνει τουλάχιστον τις παραμέτρους στις οποίες στηρίζεται η λήψη των αποφάσεων των επιχειρήσεων, διασφαλίζοντας την αρχή της ίσης μεταχείρισης και της καταπολέμησης των διακρίσεων στην εργασία λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλο.  

✔ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ

– Πρόστιμο από 500 έως 50.000 ευρώ για κάθε μία παράβαση,

– Προσωρινή ή οριστική διακοπή της λειτουργίας τμήματος ή του συνόλου της επιχείρησης[3].

✔ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΠΟΙΝΙΚΕΣ

– Ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 6 μηνών

– Χρηματική ποινή τουλάχιστον 900 ευρώ

– Ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή (αθροιστικά)

ΙΙ. Από την 1^η Ιανουαρίου 2023 και εφεξής κάθε επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα μεσαία ή μεγάλη, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθ. 2 παρ. 5 και 6 του ν. 4308/2014, αφενός τηρεί σε ηλεκτρονική μορφή μητρώο των συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης που χρησιμοποιεί[4], που περιλαμβάνει ενδεικτικά την περιγραφή των παραμέτρων λειτουργίας, των δυνατοτήτων και των τεχνικών χαρακτηριστικών του συστήματος, την ιδιότητα των φυσικών προσώπων που αφορά, την περίοδο λειτουργίας του συστήματος, όπως και τα μέτρα για την ασφαλή λειτουργία του και αφετέρου καταρτίζει πολιτική δεοντολογικής χρήσης δεδομένων,[5] που περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα, τις ενέργειες και τις διαδικασίες που εφαρμόζει σε θέματα δεοντολογίας δεδομένων κατά τη χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης[6].

ΙΙΙ. Συστήνεται αφενός μεν Συντονιστική Επιτροπή για την Τεχνητή νοημοσύνη, που είναι αρμόδια για τη λήψη αποφάσεων, τη διαμόρφωση των εθνικών προτεραιοτήτων, το σχεδιασμό των δράσεων και τη λήψη διορθωτικών μέτρων στην περίπτωση αποκλίσεων από την Εθνική Στρατηγική για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης αφετέρου δε Παρατηρητήριο Τεχνητής Νοημοσύνης, που καταρτίζει και επικαιροποιεί βασικούς δείκτες απόδοσης (Key Performance indicators) και παρέχει διάφορες πληροφορίες, όπως ενδεικτικά σχετικά με τους φορείς του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ελλάδα και τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τεχνητής νοημοσύνης στα θεμελιώδη δικαιώματα των φυσικών προσώπων.

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine

[1] Ν. 4961/2022: ΦΕΚ 146/Τ.Α’/27.7.2022

[2] Την υποχρέωση αυτή έχουν και οι ψηφιακές πλατφόρμες του ν. 4808/2021[2], ως προς τα φυσικά πρόσωπα που συνδέονται μαζί τους με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ή ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή έργου.

[3] Σε περίπτωση υποτροπής προβλέπεται και αποκλεισμός του εργοδότη από δημόσιους διαγωνισμούς για χρονικό διάστημα από 3 μήνες έως 3 έτη. Οι διοικητικές ποινές επιβάλλονται από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας. 

[4] Τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να χρησιμοποιεί η επιχείρηση είτε στο πλαίσιο κατάρτισης προφίλ καταναλωτών είτε στο πλαίσιο αξιολόγησης των πάσης φύσεως εργαζομένων της ή συνεργαζομένων με αυτήν φυσικών προσώπων.

[5] Κάθε επιχείρηση με τη μορφή της ανώνυμης εταιρείας, που συντάσσει δήλωση εταιρικής διακυβέρνησης, συμπεριλαμβάνει υποχρεωτικά στη δήλωση πληροφορίες για την πολιτική δεοντολογικής χρήσης δεδομένων που εφαρμόζει.

[6] Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, μετά από εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, εξειδικεύεται το περιεχόμενο της πολιτικής δεοντολογικής χρήσης δεδομένων και προβλέπεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια.