Με το Π.Δ. 48/2024[1] ενσωματώθηκαν στο εθνικό δίκαιο οι διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2022/431 και κωδικοποιήθηκαν σε ενιαίο κείμενο οι διατάξεις του εθνικού δικαίου για την “προστασία των εργαζομένων από κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσής τους σε καρκινογόνους παράγοντες, μεταλλαξιογόνους παράγοντες, ή τοξικές για την αναπαραγωγή ουσίες κατά την εργασία“. Τα κυριότερα σημεία του ως άνω Π.Δ. είναι τα εξής:

Α.ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ:

Οι διατάξεις του, εφαρμόζονται σε όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, όπου οι εργαζόμενοι εκτίθενται ή ενδέχεται να εκτεθούν σε καρκινογόνους παράγοντες, μεταλλαξιογόνους παράγοντες ή τοξικές για την αναπαραγωγή ουσίες.

Β. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ:

– Να έχει στη διάθεσή του γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων, στην οποία θα προσδιορίζεται η φύση, ο βαθμός και η διάρκεια της έκθεσης των εργαζομένων σε καρκινογόνους παράγοντες, μεταλλαξιογόνους παράγοντες, ή τοξικές για την αναπαραγωγή ουσίες, ώστε να είναι δυνατό να εκτιμούνται όλοι οι κίνδυνοι για την ασφάλεια ή την υγεία των εργαζομένων και να καθορίζονται τα ληπτέα μέτρα. Σε περίπτωση μεταβολής των συνθηκών εργασίας, η εκτίμηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται τακτικά.

– Να αποφεύγει να χρησιμοποιεί καρκινογόνους και μεταλλαξιογόνους παράγοντες ή τοξικές ουσίες, μειώνοντας την χρήση τους ή υποκαθιστώντας αυτές με άλλες ουσίες. Ακολούθως οφείλει να κοινοποιεί τα αποτελέσματα των ερευνών του στην Επιθεώρηση Εργασίας.

– Να αποφεύγει την έκθεση των εργαζομένων στις ως άνω ουσίες, υποκαθιστώντας αυτές – εφόσον είναι τεχνικά δυνατό ή να φροντίζει ώστε η παραγωγή και χρήση των ουσιών αυτών να πραγματοποιούνται σε κλειστό σύστημα. Σε περίπτωση όπου δεν υπάρχει αυτή η τεχνική δυνατότητα, το Π.Δ 48/2024 προβλέπει (στο άρθρο 5) συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων (λχ τήρηση οριακών τιμών έκθεσης, σχεδιασμό μεθόδων εργασίας και ελέγχου, χρήση κατάλληλων μεθόδων μέτρησης, λήψη μέτρων υγιεινής κ.ο.κ).

– Να παρέχει στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας κάθε στοιχείο που αφορά την γραπτή εκτίμηση κινδύνου, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τις βιομηχανικές δραστηριότητες/μεθόδους που εφαρμόζονται, τον αριθμό των εργαζομένων που εκτίθενται, τα προληπτικά μέτρα που λαμβάνονται.

– Να ενημερώνει άμεσα τους εργαζομένους σε περίπτωση απρόβλεπτου συμβάντος ή ατυχήματος και να λαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα έως ότου αποκατασταθεί η κανονική λειτουργία και εξαλειφθούν τα αίτια της ασυνήθους έκθεσης.

– Να καθορίζει μετά από διαβούλευση με τους εργαζόμενους ή/και τους εκπροσώπους τους, τα αναγκαία μέτρα για τη μείωση της διάρκειας έκθεσης των εργαζομένων στο ελάχιστο δυνατό και την εξασφάλιση της προστασίας αυτών, σε περίπτωση όπου είναι προβλεπόμενη η έκθεση.

– Να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να μην είναι προσπελάσιμες οι περιοχές, όπου υπάρχει έκθεση.

– Να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα υγιεινής και μέσα ατομικής προστασίας σε περίπτωση κινδύνου έκθεσης (λχ παροχή κατάλληλου ιματισμού, διάθεση εγκαταστάσεων λουτρών).

– Να φροντίζει ώστε οι εργαζόμενοι να λαμβάνουν κατάλληλη και επαρκή εκπαίδευση, ιδίως με τη μορφή ενημέρωσης και γραπτών οδηγιών για ζητήματα όπως λχ οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι υγείας, οι απαιτήσεις υγιεινής, η χρήση εξοπλισμού ατομικής προστασίας και ιματισμού. Με τις τροποποιήσεις που επέφερε η Οδηγία (ΕΕ) 2022/431, το πεδίο εφαρμογής των νέων διατάξεων επεκτείνεται και στα επικίνδυνα φάρμακα.

– Να ζητά τη γνώμη των εργαζομένων ή/και των εκπροσώπων τους και να διευκολύνει τη συμμετοχή τους σε ζητήματα που αφορούν στην εφαρμογή του Π.Δ. 48/2024.

– Να επιβλέπει την υγεία των εργαζομένων, σε περίπτωση όπου υπάρχει κίνδυνος βάσει της γραπτής εκτίμησης (ιατρός εργασίας – τήρηση ατομικών ιατρικών φακέλων – πρόσβαση των εργαζομένων σε αυτούς – πρακτικές συστάσεις)

Γ. ΚΥΡΩΣΕΙΣ: Σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων του Π.Δ. επιβάλλονται διοικητικές κυρώσεις (πρόστιμα), καθώς και ποινικές κυρώσεις (φυλάκιση ή χρηματική ποινή), όπως αυτά προβλέπονται στα άρθρα 71 και 72 του Κώδικα νόμων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων.

Μαρία Αικατερίνη Δ. Παπαδοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Αστικού δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Εμπορικού Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

[1] Π.Δ. 48/2024 (ΦΕΚ Α’136/20.08.2024) με τον τίτλο «Προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους που συνδέονται με την έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες, μεταλλαξιογόνους παράγοντες ή τοξικές για την αναπαραγωγή ουσίες κατά την εργασία, σε εναρμόνιση με την οδηγία 2004/37/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004, όπως έχει τροποποιηθεί με τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 2014/27/ΕΕ της 26ης Φεβρουαρίου 2014, 2017/2398/EΕ της 12ης Δεκεμβρίου 2017, 2019/130/ΕΕ της 16ης Ιανουαρίου 2019, 2019/983/ΕΕ της 5ης Ιουνίου 2019 και 2022/431/ΕΕ της 9ης Μαρτίου 2022 – Τροποποίηση του π.δ. 307/1986 «Προστασία της υγείας των εργαζομένων που εκτίθενται σε ορισμένους χημικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους» (Α’ 135) και του π.δ. 338/2001 «Προστασία της υγείας και ασφαλείας των εργαζομένων κατά την εργασία από κινδύνους οφειλόμενους σε χημικούς παράγοντες».