Η έρευνα και η καινοτομία οδηγούν στην ανάπτυξη σημαντικών πληροφοριών που συχνά δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της προστασίας που παρέχουν τα παραδοσιακά δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΙ), όπως τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας ή τα πνευματικά δικαιώματα. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να προστατεύονται οι πολύτιμες πληροφορίες που είναι “εμπιστευτικές”.

Με την ευρύτερη έννοια, τα εμπορικά μυστικά αναφέρονται σε κάθε εμπιστευτική επιχειρηματική πληροφορία που παρέχει σε μια επιχείρηση οικονομικό όφελος και που παρέχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ενώ το μυστικό είναι γενικά άγνωστο στους ανταγωνιστές λόγω των προσπαθειών του κατόχου του να το διατηρήσει απόρρητο. Υπό αυτή την έννοια, η προστασία των εμπορικών μυστικών δίνει κίνητρο για καινοτομία, προστατεύοντας τον σημαντικό χρόνο και το κεφάλαιο που επενδύεται για την ανάπτυξη καινοτομιών.

Τα είδη των εμπορικών μυστικών με την υψηλότερη αξία είναι, ενδεικτικώς: επιχειρηματικές μέθοδοι, αναλύσεις αγοράς, επιχειρηματικές σχέσεις, πληροφορίες σχετικά με την τιμολόγηση, πληροφορίες σχετικά με το κόστος, πληροφορίες σχετικά με τις αγορές, πληροφορίες σχετικά με το προσωπικό, τεχνικές γραφείου, κατάλογοι πελατών ή προμηθευτών και συναφή δεδομένα, χρηματοοικονομικές πληροφορίες και επιχειρηματικός σχεδιασμός, δεδομένα Ε&Α, τεχνογνωσία και τεχνολογία διαδικασιών, προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών, βάσεις δεδομένων ηλεκτρονικών υπολογιστών, τύποι και συνταγές, συστατικά, τεχνικές παραγωγής, μέθοδοι παραγωγής, τεχνολογία προϊόντων, δεδομένα και σχεδιασμός μάρκετινγκ.

Μέχρι το 2016 δεν υπήρχε εναρμονισμένο πλαίσιο σχετικά με την προστασία των εμπορικών μυστικών σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Ως λύση για την άνιση προστασία των εμπορικών μυστικών εντός της ΕΕ, εκδόθηκε η οδηγία (ΕΕ) 2016/943 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 8ης Ιουνίου 2016, σχετικά με την προστασία της τεχνογνωσίας και των επιχειρηματικών πληροφοριών που δεν έχουν αποκαλυφθεί (εμπορικό απόρρητο) από την παράνομη απόκτηση, χρήση και αποκάλυψή τους (η οδηγία).

Η οδηγία είναι καθοριστικής σημασίας για την εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών σχετικά με τα εμπορικά μυστικά:

✔ εξασφαλίζοντας ισοδύναμο επίπεδο προστασίας των εμπορικών μυστικών σε ολόκληρη την Ένωση.

✔ εισάγοντας έναν ενιαίο ορισμό του όρου “εμπορικό μυστικό”.

✔ παρέχοντας κοινά μέτρα κατά της παράνομης απόκτησης, χρήσης και αποκάλυψης εμπορικών μυστικών.

Η ανωτέρω Οδηγία ενσωματώθηκε στο Ελληνικό Δίκαιο με την ψήφιση του Νόμου 4605/2019.

Ωστόσο, προκειμένου οι πληροφορίες αυτές να χαρακτηριστούν ως εμπορικό απόρρητο, πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

✔ Πρέπει να είναι απόρρητες,

✔ πρέπει να έχουν εμπορική αξία και

✔ πρέπει να έχουν υποβληθεί σε μέτρα που αποσκοπούν στη διατήρησή τους ως μυστικές.

Ο εμπιστευτικός χαρακτήρας των πληροφοριών είναι υψίστης σημασίας για την εφαρμογή του καθεστώτος της προστασίας του εμπορικού απορρήτου. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις επιχειρήσεις να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να διατηρήσουν τις πληροφορίες μυστικές, προκειμένου να τύχουν της προστασίας αυτής. Η προστασία του εμπορικού απορρήτου αρχίζει πρωτίστως μέσα στην ίδια την επιχείρηση, με τη θέσπιση ειδικών διαδικασιών για το χειρισμό των εν λόγω απορρήτων, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογικών μέτρων προστασίας. Επιπλέον, οι συμβατικές δεσμεύσεις μπορούν επίσης να συμβάλουν αποτελεσματικά στην προστασία των μυστικών πληροφοριών.

Διαχείριση της προστασίας του εμπορικού απορρήτου

Για να προστατευθούν τα εμπορικά μυστικά, θα πρέπει πρώτα να σημανθούν με τον σωστό τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες θα πρέπει να ελέγχουν προσεκτικά τα εταιρικά τους περιουσιακά στοιχεία για να εντοπίσουν τα εμπορικά μυστικά που διαθέτουν. Στη συνέχεια, θα πρέπει να καθοριστεί ποιος μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτά.

Σε περίπτωση ενδεχόμενης νομικής διαφοράς, είναι επίσης χρήσιμο να υπάρχει απόδειξη της ιδιοκτησίας του εν λόγω εμπορικού μυστικού.

Ο τρόπος απόκτησης της ημερομηνίας της δημιουργίας περιλαμβάνει:

✔ Συμβολαιογραφική πράξη,

✔ Πιστοποίηση δημόσιας αρχής,

✔ Μαρτυρική κατάθεση,

✔ Χρήση μηχανισμού σφραγίδας ημερομηνίας που παρέχεται από τα γραφεία διανοητικής ιδιοκτησίας: φάκελος Soleau, i-DEPOT ή απόδειξη ΟΠΙ (timestamp.gr).

Χρήσιμα εργαλεία για τη διατήρηση του απορρήτου των πληροφοριών:

✔ Τεχνικά μέτρα προστασίας,

✔ Συμφωνίες μη αποκάλυψης,

✔ Ρήτρες μη αποκάλυψης και μη ανταγωνισμού ενσωματωμένες σε συμφωνία ή σε μνημόνιο συμφωνίας,

✔ Ρήτρες και συμφωνίες μη ανταγωνισμού,

✔ Σήμανση εγγράφων,

✔ Παρακολούθηση της δραστηριότητας των εργαζομένων που έχουν πρόσβαση στο ΕΜ,

✔ Εκπαίδευση εργαζομένων.

Η σημαντικότερη πτυχή ενός προγράμματος διαχείρισης της προστασίας είναι η ασφαλής αποθήκευση των εμπορικών μυστικών σε χώρους όπου η πρόσβαση επιτρέπεται μόνο με εξουσιοδότηση, όπως αρχεία, χρηματοκιβώτια ή άλλοι κατάλληλοι κλειδωμένοι χώροι. Μόνο το προσωπικό που οφείλει να γνωρίζει πρέπει να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές.

Οι ηλεκτρονικά αποθηκευμένες πληροφορίες πρέπει να προστατεύονται τεχνολογικά. Θα πρέπει να εφαρμόζονται τουλάχιστον δύο μέτρα ασφαλείας:

✔ Χρήση κωδικών πρόσβασης στο σύστημα και τακτική αλλαγή των κωδικών πρόσβασης,

✔ Αυτοματοποιημένος έλεγχος ώστε να μπορεί να εντοπιστούν τυχόν προσθήκες ή αλλαγές μέχρι τον δημιουργό τους. 

Εκτός αυτού, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η χρήση ενημερωμένων λειτουργικών συστημάτων, λογισμικού κατά των ιών και του λογισμικού κατασκοπείας, η τακτική δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας των πληροφοριών που είναι αποθηκευμένες σε σκληρούς δίσκους και η αποθήκευση των μέσων αντιγράφων ασφαλείας στις προαναφερθείσες κλειδωμένες εγκαταστάσεις.

Με τιμή,

Μάριος Δ. Σιούφας
LL.M. in Intellectual Property Law – Queen Mary University of London