Εισαγωγή

Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας («ΤΑΑ») συστήθηκε δυνάμει του Κανονισμού 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ο «Κανονισμός ΤΑΑ»), μετά την εξάπλωση του COVID-19, στις αρχές του 2020, η οποία μετέβαλε τις οικονομικές, κοινωνικές και δημοσιονομικές προοπτικές σε όλο τον κόσμο. Το ΤΑΑ συνιστά ένα απαραίτητο καινοτόμο εργαλείο για την παροχή άμεσης οικονομικής στήριξης στα κράτη μέλη, προκειμένου τα τελευταία να επιταχύνουν την υλοποίηση βιώσιμων μεταρρυθμίσεων και δημόσιων επενδύσεων. Συνιστά δε τον πυρήνα του έκτακτου μέσου ανάκαμψης, του NextGenerationEU, και είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα χρηματοδότησης της ΕΕ μέχρι σήμερα, με πρόβλεψη να διαθέσει τελικά έως και 723,8 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια στα κράτη μέλη.

Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ)

Στις 27 Απριλίου 2021, το ελληνικό κράτος υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» (το «ΕΣΑΑ»), ζητώντας, μεταξύ άλλων, δανειακή στήριξη για την υλοποίησή του. Στις 13 Ιουλίου 2021, το ΕΣΑΑ εγκρίθηκε με την εκτελεστική απόφαση με αριθμό 10152/21 και, η Συμφωνία Δανειακής Στήριξης, ημερομηνίας 20/26 Ιουλίου 2021, υπογράφηκε μεταξύ της Επιτροπής και του ελληνικού κράτους, και κυρώθηκε με τον Νόμο 4822/2021 (ΦΕΚ Α 135/02.08.2021).

Στις 31 Αυγούστου 2023, το ελληνικό κράτος υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα τροποποιημένο ΕΣΑΑ, το οποίο περιλάμβανε (i) τροποποιήσεις σχετικά με 69 μέτρα, (ii) ένα κεφάλαιο REPowerEU (βασισμένο στο σχέδιο της ΕΕ που αποσκοπεί στη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τα ορυκτά καύσιμα και στην επιτάχυνση της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια ως αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία) και (iii) αίτημα για περαιτέρω στήριξη με δάνεια.

Η αναθεώρηση του ΕΣΑΑ εγκρίθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2023 με τη νέα εκτελεστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου υπ’ αριθμ. 15831/1/23. Στις 7 Ιουνίου 2024, το ελληνικό κράτος και οι υπηρεσίες της Επιτροπής συμφώνησαν να τροποποιήσουν τις μεταξύ τους συμφωνίες στη βάση της παραπάνω νέας εκτελεστικής απόφασης.

Βασικοί αριθμοί του ΕΣΑΑ

Το αναθεωρημένο ΕΣΑΑ περιλαμβάνει 103 επενδύσεις και 76 μεταρρυθμίσεις, αξιοποιώντας επενδυτικούς πόρους ύψους 35,95 δις ευρώ (18,22 δις ευρώ σε επιχορηγήσεις και 17,73 δις ευρώ σε δάνεια).

Οι πυλώνες του ΕΣΑΑ:

• Πράσινη μετάβαση
• Ψηφιακή μετάβαση
• Απασχόληση-Δεξιότητες- Κοινωνική Συνοχή
• Ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας

Το Ελληνικό Δημόσιο θα αξιοποιήσει το σύνολο των δανειακών κεφαλαίων που δύνανται να αντλήσει στο πλαίσιο του ΤΑΑ για τη χρηματοδότηση επενδύσεων που εμπίπτουν στους κάτωθι θεματικούς άξονες:

• Πράσινη μετάβαση
• Ψηφιακός μετασχηματισμός
• Καινοτομία, έρευνα και ανάπτυξη
• Ανάπτυξη οικονομιών κλίμακος μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων
• Εξωστρέφεια

Οι Επιχειρησιακές Συμφωνίες

Μετά την έγκριση του ΕΣΑΑ, οι ελληνικές τράπεζες υπέγραψαν με το Ελληνικό Δημόσιο τις λεγόμενες Επιχειρησιακές Συμφωνίες  (“ΕΣ”), οι οποίες ρυθμίζουν τον τρόπο κατανομής των κεφαλαίων του ΤΑΑ στις τράπεζες και θέτουν τη διαδικασία και τους κανόνες χρηματοδότησης των επενδύσεων, στις οποίες θα προβούν οι τελικοί δικαιούχοι. Οι ΕΣ προβλέπουν-μεταξύ άλλων- την ανάθεση στις τράπεζες διαμεσολαβητικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, όπως ο αρχικός έλεγχος επιλεξιμότητας κάθε αιτήματος χρηματοδότησης, η πιστοληπτική αξιολόγηση του σχετικού αιτήματος, η διοργάνωση, διαπραγμάτευση και υπογραφή για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου των χρηματοδοτικών και εξασφαλιστικών συμβάσεων και η λήψη κάθε αναγκαίου, πρόσφορου και προσήκοντος μέτρου για την αποπληρωμή και είσπραξη των οφειλόμενων ποσών. Οι εμπορικές τράπεζες χορηγούν, παράλληλα με το Δάνειο ΤΑΑ, το Δάνειο Συγχρηματοδότησης (το «Δάνειο Συγχρηματοδότησης») χωρίς κεφάλαια από το ΤΑΑ, για την κάλυψη των συνολικών χρηματοδοτικών αναγκών του επενδυτικού σχεδίου, και δύνανται  να προβαίνουν σε τροποποίηση, αναδιάρθρωση, έγκριση αποκλίσεων από τους όρους των συμβάσεων δανεισμού του τελικού αποδέκτη (waivers) και άλλα μέτρα, σε σχέση τόσο με τα Δάνεια ΤΑΑ όσο και με τα Δάνεια Συγχρηματοδότησης,  χωρίς τη συναίνεση ή την έγκριση του Ελληνικού Δημοσίου.

Πίνακας Κριτηρίων Επιλεξιμότητας

Πίνακας εγκριτικής διαδικασίας, βασικών χαρακτηριστικών και όρων των Δανείων ΤΑΑ

Τελευταία νέα

 Στις 14 Ιουνίου 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε θετική προκαταρκτική αξιολόγηση για το αίτημα εκταμίευσης 2,3 δισ. ευρώ από το δανειακό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης, που είχε καταθέσει η Ελλάδα, και στις 23 Ιουλίου 2024, ανακοινώθηκε η εκταμίευση του ως άνω ποσού των 2,3 δισ. ευρώ.

Πέγκυ Μπόζου
Δικηγόρος
Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
ΠΜΣ Αστικού Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
ΠΜΣ στην Ενέργεια: Στρατηγική, Δίκαιο και Οικονομία,
Πανεπιστήμιο Πειραιώς