Οι κίνδυνοι που διατρέχουν οι ανήλικοι καταναλωτές από προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά, χωρίς να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία τους, έχουν προκαλέσει πληθώρα καταγγελιών και έχουν αποτελέσει ζήτημα που απασχόλησε το Συμβούλιο της Ευρώπης.[1] Δεδομένου ότι οι ανήλικοι αποτελούν μεγάλη και ευάλωτη ομάδα του καταναλωτικού κοινού, ο νέος Ν. 5019/2023[2] διέλαβε ειδική ρύθμιση για την ενίσχυση της προστασίας τους από την έκθεση σε προϊόντα που μπορεί να τους οδηγήσουν σε κίνδυνο σεξουαλικής εκμετάλλευσης ή σε εθισμό στα τυχερά παιχνίδια.

• ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

Ο νόμος θέτει απαγορεύσεις στους προμηθευτές προϊόντων που απευθύνονται στους ανήλικους καταναλωτές και συγκεκριμένα:

– Υποχρεώνει τους προμηθευτές να μην διαθέτουν στην αγορά προϊόντα, τα οποία λόγω της μορφής, της εικόνας και της χρήσης για την οποία προορίζονται ή του τρόπου διάθεσης και προβολής τους, αφενός ενέχουν κινδύνους για την ομαλή ψυχική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων καταναλωτών και αφετέρου εκθέτουν αυτούς σε κίνδυνο σεξουαλικής θυματοποίησης ή εκμετάλλευσης.

– Υποχρεώνει τους προμηθευτές να μην προβάλλουν προϊόντα, που απευθύνονται σε ανήλικους καταναλωτές, με τρόπο που στρεβλώνει την εικόνα της παιδικής ηλικίας, ιδίως, μέσω προωθητικών ενεργειών που περιέχουν μηνύματα με σεξουαλικό περιεχόμενο ή σεξουαλικά υπονοούμενα.

– Υποχρεώνει τις επιχειρήσεις που διαθέτουν τη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών και ψηφιακών εφαρμογών σε ανήλικους να λειτουργούν σύμφωνα με τον Κανονισμό Προστασίας Ανηλίκων Καταναλωτών, με τον οποίο καθορίζονται οι προϋποθέσεις πρόσβασης και παραμονής των ανηλίκων στους φυσικούς ή ψηφιακούς χώρους χρήσης των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και των ψηφιακών εφαρμογών. Στον Κανονισμό αυτό προβλέπονται οι διοικητικές κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασής του και καθορίζονται τα όργανα διενέργειας των ελέγχων και επιβολής των ως άνω κυρώσεων.

• ΠΟΙΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΑΒΟΥΝ ΤΑ ΜΕΤΡΑ

Τα μέτρα για την απαγόρευση διάθεσης και προβολής των επικίνδυνων για τα παιδιά προϊόντων υποχρεούνται να λάβουν οι προμηθευτές καταναλωτικών προϊόντων, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι παραγωγοί, οι αντιπρόσωποι, οι εισαγωγείς, οι διανομείς, καθώς και όλοι οι επαγγελματίες που συμμετέχουν στην αλυσίδα εφοδιασμού της αγοράς προϊόντων και μπορούν να επηρεάσουν τα χαρακτηριστικά της ασφάλειάς τους.

• ΠΟΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ

Απαγορεύεται να διατίθενται στην αγορά και να προβάλλονται, ιδίως, τα προϊόντα που προκαλούν φόβο ή ανασφάλεια στους ανήλικους ή μπορεί να τους εκθέτουν σε κίνδυνο σεξουαλικής θυματοποίησης ή εκμετάλλευσης, τα προϊόντα που τους παροτρύνουν σε χρήση βίας ή σε παράνομες ή επιθετικές συμπεριφορές, σε συμπεριφορές καταστροφής του περιβάλλοντος ή κακοποίησης ζώων, σε πράξεις που δεν συνάδουν με τα καθιερωμένα ηθικά πρότυπα, σε συμμετοχή σε τυχερά παιχνίδια με κίνδυνο εθισμού και σε χρήση ναρκωτικών ουσιών. Επίσης, απαγορεύεται η διάθεση και η προβολή προϊόντων που καλλιεργούν στους ανήλικους διακρίσεις λόγω φυλής, φύλου, θρησκείας, αναπηρίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού, προϊόντων που εγείρουν πρόωρα τον ερωτισμό μέσω λεκτικών ή εικονικών αναπαραστάσεων με σεξουαλικά μηνύματα, καθώς και προϊόντων που αναπαράγουν στερεότυπα τα οποία θίγουν την ισότητα των δύο φύλων. 

• Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

Συνιστάται Επιτροπή Προστασίας Ανηλίκων Καταναλωτών, η οποία γνωμοδοτεί στον Γενικό Γραμματέα Εμπορίου για θέματα εφαρμογής των μέτρων προστασίας των ανηλίκων καταναλωτών κατά την εξέταση σχετικών καταγγελιών.

• ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ

Τα μέτρα για την απαγόρευση των προϊόντων που εκθέτουν τους ανήλικους καταναλωτές σε κίνδυνο έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ από τις 14 Φεβρουαρίου 2023.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Βλ. Αιτιολογική Έκθεση στο Σχέδιο Νόμου «Τροποποίηση και συμπλήρωση του Ν. 2251/1994 ¨Προστασία των καταναλωτών¨, όπως ισχύει – Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2005/29 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (EE L 149), Αθήνα 29 Μαΐου 2007, σ. 2

[2] Αρ. 21 του Ν. 5019/2023 το οποίο φέρει τον τίτλο: «Προστασία των ανήλικων καταναλωτών από την έκθεση σε προϊόντα που μπορεί να οδηγήσουν σε κίνδυνο σεξουαλικής θυματοποίησης ή εκμετάλλευσης ή σε εθισμό στα τυχερά παίγνια – Αντικατάσταση άρθρου 7α ν. 2251/1994»