ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ -ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ

• Το Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων (Κ.Μ.Π.Δ.) εισήχθη με το άρθρο 20 παρ. 1 του ν. 4557/2018 «Πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας», σε υλοποίηση των διατάξεων του άρθρου 30 παρ. 1 της 4^Ης Κοινοτικής Οδηγίας ΚΞΧ/ΧΤ [1]
• Δεν λειτούργησε ακόμη, καθώς δια της ΠΝΠ της 30-3-3020 αποφασίστηκε η τρίμηνη αναστολή της λειτουργίας του, η οποία παρατάθηκε εν συνεχεία με Κοινή Υπουργική Απόφαση για ένα περαιτέρω τρίμηνο. Η αναστολή έληξε την 1-10-2020, οι δε υπόχρεοι προς καταχώριση οφείλουν να συμμορφωθούν με την υποχρέωση καταχώρισης στο Κ.Μ.Π.Δ. έως την 1^η Νοεμβρίου 2020.
• Το άρθρο 20 του ν.4557/2018 τροποποιήθηκε δια του άρθρου 16 του πολύ πρόσφατου ν.4743/2020, ο οποίος ενσωματώνοντας την 5^η Κοινοτική Οδηγία ΚΞΧ/ΧΤ[2] επικαιροποιεί το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ Κ.Μ.Π.Δ – ΣΚΟΠΟΣ

• Πρόκειται για ένα ηλεκτρονικό μητρώο που τηρείται στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, λειτουργεί μέσω διαδικτυακής ηλεκτρονικής εφαρμογής και συνδέεται ηλεκτρονικά με τον Α.Φ.Μ. κάθε νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας, για το οποίο η Α.Α.Δ.Ε. διαθέτει τα απαραίτητα στοιχεία από το φορολογικό μητρώο.
• Οι δημόσιες υπηρεσίες υπουργείων, ανεξάρτητων αρχών και οι υπηρεσίες κάθε άλλου φορέα που σχετίζεται με την ΚΞΧ/ΧΤ παρέχουν κάθε απαραίτητο στοιχείο για την τροφοδότηση του Κ.Μ.Π.Δ.
• Το Κ.Μ.Π.Δ. μπορεί να συνδέεται μέσω διαλειτουργικότητας με το Γ.Ε.ΜΗ., από το οποίο διατίθενται τα απαραίτητα στοιχεία για το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, καθώς και με τα Αποθετήρια Τίτλων, ή και κάθε άλλον φορέα όπου τηρούνται πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους των εταιρικών και άλλων οντοτήτων, που έχουν μόνιμη εγκατάσταση ή έδρα στην Ελλάδα.
• Συγκροτήθηκε με στόχο την άμεση πρόσβαση σε επαρκείς, ακριβείς και επίκαιρες πληροφορίες αναφορικά με τον «Πραγματικό Δικαιούχο», δηλαδή το/α φυσικό/ά πρόσωπο/α στο/α οποίο/α πραγματικά ανήκει, ή το/α οποίο/α πραγματικά ελέγχει/ουν μια οντότητα ή για λογαριασμό του/ων οποίου/ων διεξάγεται συναλλαγή ή δραστηριότητα [3]. Η κεντρική αυτή έννοια εξειδικεύεται στο άρθρο 3 παρ. 17 περ. β’ και γ’ του ν.4557/2018, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.
• Με τον τρόπο αυτόν επιδιώκεται η ενίσχυση της διαφάνειας ως προς τη δομή και την άσκηση ελέγχου των εταιρικών και λοιπών νομικών οντοτήτων και μορφωμάτων του ευρύτερου δυνατού φάσματος, κάτι που  αποτελεί  ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα της  εκμετάλλευσης των νομικών οντοτήτων για σκοπούς νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

ΥΠΟΧΡΕΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Σύμφωνα με το άρθρο 20 ν.4557/2018, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, υπόχρεοι σε καταχώρηση στο Κ.Μ.Π.Δ. είναι οι εταιρικές και άλλες νομικές οντότητες που είτε έχουν μόνιμη εγκατάσταση, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 6 του ν. 4172/2013 ( Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος «ΚΦΕ») και είναι υπόχρεοι σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος είτε έχουν έδρα στην Ελλάδα.

Ο ορισμός της «νομικής οντότητας» απαντάται στο άρθρο 2 περ.δ ΚΦΕ και συνίσταται σε:

κάθε μόρφωμα εταιρικής ή μη οργάνωσης  και κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα που δεν είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο, όπως ιδίως συνεταιρισμοί, οργανισμοί, υπεράκτιες/εξωχώριες εταιρίες, κάθε μορφής εταιρίες ιδιωτικών επενδύσεων, καταπιστεύματα/εμπιστεύματα κάθε μορφής, ιδρύματα  ή σωματεία ή μορφώματα παρόμοιας φύσης, κάθε μορφή προσωπικής επιχείρησης ή οντότητας προσωπικού χαρακτήρα, κάθε μορφής κοινή επιχείρηση, κάθε μορφής εταιρία διαχείρισης κεφαλαίου ή περιουσίας ή διαθήκης, κληρονομίας, κληροδοσίας, κάθε μορφής εταιρία αστικού δικαίου, συμμετοχικές ή αφανείς εταιρίες ή κοινωνίες αστικού δικαίου

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

• Η υποχρέωση συνίσταται στη συλλογή και φύλαξη σε ειδικό μητρώο, επαρκώς τεκμηριωμένο και επικαιροποιημένο με ευθύνη του νομίμου εκπροσώπου ή ειδικώς με απόφαση του αρμόδιου οργάνου εξουσιοδοτημένου προσώπου, τηρούμενο στην έδρα ή τη μόνιμη εγκατάσταση της εταιρικής ή νομικής οντότητας επαρκών, ακριβών και επίκαιρων πληροφοριών σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους αυτής και συμπλήρωσή τους με κάθε αναγκαίο στοιχείο για την ταυτοποίηση του πραγματικού δικαιούχου
• Οι πληροφορίες αυτές περιλαμβάνουν τουλάχιστον:
  • το ονοματεπώνυμο,
  • την ημερομηνία γέννησης,
  • την υπηκοότητα και τη χώρα διαμονής των πραγματικών δικαιούχων, και
  • το είδος και την έκταση των δικαιωμάτων που κατέχουν.
• Τα στοιχεία αυτού του μητρώου καταχωρίζονται στο Κ.Μ.Π.Δ. με ευθύνη του νομίμου εκπροσώπου ή ειδικώς εξουσιοδοτημένου προσώπου με τη χρήση των κωδικών – διαπιστευτηρίων (taxisnet).
• Η καταχώριση αλλαγών στα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων πραγματοποιείται εντός εξήντα (60) ημερών από την ημερομηνία επέλευσής τους.
• Οι πραγματικοί δικαιούχοι των εταιρικών ή άλλων νομικών οντοτήτων, μέσω μετοχών, δικαιωμάτων ψήφου, δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, μετοχών στον κομιστή, ή ελέγχου με άλλα μέσα, υποχρεούνται να παρέχουν στις εν λόγω οντότητες όλες τις πληροφορίες που είναι αναγκαίες, προκειμένου η εταιρική ή άλλη νομική οντότητα να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις του νόμου.
• Οι πληροφορίες που καταχωρίζονται στο Κ.Μ.Π.Δ. καθίστανται διαθέσιμες για δέκα (10) έτη από τη διαγραφή της εταιρικής ή άλλης νομικής οντότητας από αυτό.
• Οι εισηγμένες εταιρίες σε ρυθμιζόμενη αγορά ή σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης τηρούν ως ειδικό μητρώο της παρ. 1 στην έδρα τους αρχείο γνωστοποιήσεων του ν. 3556/2007 και το επικαιροποιούν κάθε φορά που λαμβάνει χώρα γεγονός που γνωστοποιείται στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς σύμφωνα με τον ν. 3556/2007, χωρίς να απαιτείται η καταχώρισή του στο Κ.Μ.Π.Δ.
• Οι εταιρικές και άλλες νομικές οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου χορηγούν τις πληροφορίες για τους νόμιμους ιδιοκτήτες και για τους πραγματικούς δικαιούχους τους στα πρόσωπα που σύμφωνα με τον ν.4557/2018 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει υποχρεούνται σε λήψη μέτρων δέουσας επιμέλειας, στο πλαίσιο του έργου αυτού, καθώς επίσης και στην Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες (η «Αρχή»)[4],τις αρμόδιες αρχές και τις εισαγγελικές ή άλλες αρχές με ερευνητικές ή ελεγκτικές αρμοδιότητες στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, ύστερα από αίτημά τους.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ Κ.Μ.Π.Δ.

• Πρόσβαση στο Κ.Μ.Π.Δ. έχουν, άμεσα, χωρίς κανέναν περιορισμό και χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση του οικείου προσώπου, η Αρχή, οι αρμόδιες εισαγγελικές ή άλλες αρχές με ερευνητικές ή ελεγκτικές αρμοδιότητες στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, των βασικών αδικημάτων και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, οι αρμόδιες αρχές στο πλαίσιο άσκησης της εποπτείας σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου και τα υπόχρεα για την εφαρμογή μέτρων δέουσας επιμέλειας πρόσωπα ενεργούντα στο πλαίσιο αυτό, αλλά και οποιοδήποτε μέλος του κοινού, όσον αφορά πληροφορίες του Κ.Μ.Π.Δ. που αφορούν τουλάχιστον στο όνομα, τον μήνα και το έτος γέννησης, τη χώρα διαμονής και την υπηκοότητα του πραγματικού δικαιούχου, καθώς επίσης και στο είδος και την έκταση των δικαιωμάτων που κατέχει.
• Πρόσβαση σε επιπρόσθετες πληροφορίες που επιτρέπουν την ταυτοποίηση του πραγματικού δικαιούχου επιτρέπεται στο κοινό ύστερα από απόδειξη ειδικού εννόμου συμφέροντος που διαπιστώνεται κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας
• Όταν η πρόσβαση στις πληροφορίες του Κ.Μ.Π.Δ. μπορεί να εκθέσει τον πραγματικό δικαιούχο σε δυσανάλογο κίνδυνο εξαπάτησης, απαγωγής, εκβιασμού, εκβίασης, παρενόχλησης, βίας ή εκφοβισμού ή εάν ο πραγματικός δικαιούχος είναι ανήλικος ή άλλως ανίκανος για δικαιοπραξία, μπορεί να ζητήσει, με αιτιολογημένο αίτημά του στο Υπουργείο Οικονομικών που λειτουργεί ως Κεντρικός Συντονιστικός Φορέας, τον κατ’ εξαίρεση περιορισμό στην πρόσβαση μέρους ή συνόλου των πληροφοριών που τον αφορούν.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΜΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ

• Η μη συμμόρφωση με την υποχρέωση δέουσας καταχώρισης στο Κ.Μ.Π.Δ. συνεπάγεται τη δέσμευση χορήγησης αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας των υπόχρεων νομικών προσώπων και οντοτήτων. Η αρμόδια φορολογική διοίκηση και η Αρχή ενημερώνονται, μέσω του Κ.Μ.Π.Δ. μετά από την παρέλευση εξήντα (60) ημερών από τη λήξη της προθεσμίας για τη συμμόρφωση των υπόχρεων.
• Περαιτέρω, με απόφαση της Αρχής επιβάλλεται σε βάρος των υπόχρεων εταιρικών και άλλων νομικών οντοτήτων πρόστιμο δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ και τίθεται προθεσμία για τη συμμόρφωση τους. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης ή υποτροπής, το πρόστιμο διπλασιάζεται.
  
  

[1] 2015/849/EE

[2] 2018/843/ΕΕ

[3] αντιδιαστέλλεται προς τον νόμιμο ιδιοκτήτη, ήτοι τον δηλούμενο ως ασκούντα τον έλεγχο της οντότητας

[4] Του άρθρου 47 ν.4557/2018