Στα πλαίσια της ουσιώδους σημασίας της διαφάνειας και της λογοδοσίας, ως κανόνων και αρχών του Συμβουλίου, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη νομιμότητα της λήψης πολιτικών και νομοθετικών αποφάσεων, αλλά και του νόμου 4829 που δημοσιεύτηκε την 10η Σεπτεμβρίου 2021 (ΦΕΚ 166/Τ.Α’/10.9.21), περί ενίσχυσης διαφάνειας και λογοδοσίας σε θεσμικούς φορείς της Πολιτείας και αποκατάσταση της ακεραιότητας του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας, θεσμοθετείται το Μητρώο Διαφάνειας ως ηλεκτρονική βάση δεδομένων στο οποίο οφείλουν να εγγραφούν οι «εκπρόσωποι συμφερόντων» που ασκούν δραστηριότητα επιρροής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ιδίως νομοθετικού περιεχομένου, με σκοπό την παροχή δυνατότητας κυρίως δημοσίου ελέγχου των δραστηριοτήτων των εκπροσώπων αυτών, αλλά και κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων των θεσμοθετούμενων υποχρεώσεων και των κανόνων δεοντολογίας.

✔ ΜΗΤΡΩΟ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

Ηλεκτρονική βάση δεδομένων που θα είναι διαθέσιμη στο κοινό μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης ( gov.gr-ΕΨΠ) και θα τηρείται στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας και η οποία συστήνεται για την καταχώρηση πληροφοριών σχετικών με την άσκηση «δραστηριοτήτων επιρροής» στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ιδίως ως προς το περιεχόμενο νομοθετικών κειμένων. Για τη διασταύρωση της ακρίβειας των στοιχείων το Μητρώο μπορεί να έχει διασύνδεση με άλλα μητρώα φορέων του δημοσίου τομέα.

✔ ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΣΕ ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ ΜΗΤΡΩΟ

– Στο Μητρώο εγγράφονται υποχρεωτικά οι «εκπρόσωποι συμφερόντων», οι οποίοι ορίζονται από τις διατάξεις του νόμου ως τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα τα οποία ασκούν δραστηριότητα επιρροής με αμοιβή μέσω της επικοινωνίας τους με τους θεσμικούς φορείς για λογαριασμό και προς όφελος του πελάτη τους
– Ο εκπρόσωπος συμφερόντων που είναι φυσικό πρόσωπο πρέπει να έχει συμπληρώσει την ηλικία των 18 ετών και να μην έχει καταδικαστεί αμετάκλητα για κακούργημα ή πλημμέλημα με ποινή στερητική της ελευθερίας άνω των 18 μηνών.

✔ ΠΟΙΟΙ ΔΥΝΑΝΤΑΙ ΝΑ ΕΓΓΡΑΦΟΥΝ ΣΤΟ ΜΗΤΡΩΟ

Στο Μητρώο δύνανται να εγγραφούν και σωματεία, επαγγελματικές ενώσεις, επιμελητήρια και φορείς της κοινωνίας των πολιτών, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου και ιδιαίτερα τους ως άνω αναφερόμενους όρους.

✔ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

Οι εκπρόσωποι συμφερόντων – αλλά και όλοι όσοι είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο – υποχρεούνται κατά την άσκηση δραστηριότητας επιρροής να ενεργούν με ακεραιότητα, διαφάνεια, υπευθυνότητα και σύμφωνα με το νόμο και ειδικότερα υποχρεούνται ενδεικτικά, όπως:
– Γνωστοποιούν την ιδιότητά τους ως εκπροσώπων συμφερόντων, την εγγραφή τους στο Μητρώο και ενημερώνουν για τον σκοπό της δραστηριότητας επιρροής
– Απέχουν από την άσκηση οποιασδήποτε μορφής αθέμιτης επιρροής ή πίεσης
– Δεν αποσπούν πληροφορίες με αθέμιτο ή παράνομο τρόπο και δεν χρησιμοποιούν ούτε δημοσιοποιούν τις πληροφορίες που λαμβάνουν από θεσμικούς φορείς για εμπορικούς ή διαφημιστικούς λόγους
– Δεν προσφέρουν στους θεσμικούς φορείς οποιασδήποτε φύσης αθέμιτο ωφέλημα
– Υποβάλλουν αληθή και έγκυρα στοιχεία στο Μητρώο

✔ ΕΠΟΠΤΕΥΟΥΣΑ ΑΡΧΗ

Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας είναι η εποπτεύουσα για το Μητρώο Διαφάνειας Αρχή, η οποία ενδεικτικά εξετάζει παραβιάσεις των υποχρεώσεων των εκπροσώπων συμφερόντων, διενεργεί ελέγχους και παρακολουθεί τη συνολική λειτουργία του Μητρώου, χορηγώντας σε κάθε μέλος Πιστοποιητικό εγγραφής.

✔ ΚΥΡΩΣΕΙΣ

Σε περίπτωση παραβίασης των υποχρεώσεων η Εποπτεύουσα Αρχή μπορεί να προβαίνει στην επιβολή κυρώσεων, όπως σύσταση ή πρόταση συμμόρφωσης εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, πρόστιμο ύψους 5.000 – 20.000 ευρώ και 20.000 – 40.000 ευρώ σε περίπτωση επανειλημμένης παραβίασης, αναστολή άσκησης δραστηριοτήτων επιρροής από 6 μήνες έως 2 έτη, προσωρινή ή οριστική διαγραφή από το Μητρώο.

* Ως χρόνος έναρξης ισχύος των διατάξεων του νόμου αυτού είναι η 10η Σεπτεμβρίου 2021, πλην αυτών που αφορούν την Εποπτεία και την επιβολή κυρώσεων, οι οποίες τίθενται σε ισχύ εντός 6 μηνών από τη σύσταση του Μητρώου Διαφάνειας, η οποία βεβαιώνεται με διαπιστωτική πράξη του Διοικητή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.

*Σημειώνεται πως με ΚΥΑ των Υπουργών Εσωτερικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης ύστερα από γνώμη του Διοικητή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας θα καθοριστούν το περιεχόμενο, η λειτουργία, ο τρόπος συντήρησης του Μητρώου, όπως και τα στοιχεία εγγραφής σε αυτό.

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine