Ο Αστικός Κώδικας, με γνώμονα την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των δανειστών μιας κληρονομιαίας περιουσίας, προβλέπει στα άρθρα 1913-1922, το θεσμό της δικαστικής εκκαθάρισης της κληρονομίας. Η θέση μιας κληρονομίας σε δικαστική εκκαθάριση πραγματοποιείται ύστερα από αίτηση οποιουδήποτε δανειστή της και διατάσσεται από το δικαστήριο της κληρονομίας κατά την εκούσια δικαιοδοσία (άρθρα 1913 ΑΚ, 120 ΕισΝΑΚ, 810 & 814 ΚΠολΔ). Με τη δημοσίευση της σχετικής δικαστικής απόφασης, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις της κληρονομίας αποχωρίζονται αυτοδικαίως από την περιουσία του κληρονόμου και αποτελούν χωριστή ομάδα που διοικείται από τον εκκαθαριστή. Έτσι προστατεύονται οι κληρονομικοί δανειστές από κατάχρεους κληρονόμους ή από κληρονόμους που θεωρούνται επικίνδυνοι για τη διασπάθισή της, καθώς επίσης εξασφαλίζεται η σύμμετρη ικανοποίησή τους, σε περίπτωση ανεπάρκειας της κληρονομίας προς πλήρη τοιαύτη .

Διαδικασία

✔ Το δικαστήριο της κληρονομίας μπορεί, ύστερα από αίτηση οποιουδήποτε δανειστή της, να διατάξει την εκκαθάριση της κληρονομίας. Η εκκαθάριση διατάζεται και αν ακόμη η κληρονομία σχολάζει ή ο κληρονόμος τη δέχτηκε με το ευεργέτημα της απογραφής. Το δικαστήριο μπορεί να απορρίψει την αίτηση, αν ο κληρονόμος παρέχει ασφάλεια υπέρ του δανειστή που τη ζήτησε.

✔ Η απόφαση που διατάζει την εκκαθάριση διορίζει εκκαθαριστή της κληρονομίας.[1] Εκκαθαριστής μπορεί να διοριστεί και ο κληρονόμος ή ένας από τους κληρονόμους, αν έχει πλήρη ικανότητα για δικαιοπραξία.

✔ Ο εκκαθαριστής μέσα σε ένα μήνα από την κοινοποίηση σ’ αυτόν της απόφασης δημοσιεύει στον τύπο περίληψή της με πρόσκληση των δανειστών της κληρονομίας να αναγγείλουν τις απαιτήσεις τους και τα δικαιολογητικά τους στοιχεία.[2]

✔ Μέσα σε τέσσερις μήνες από την τελευταία δημοσίευση, όποιος θεωρεί τον εαυτό του δανειστή της κληρονομίας, οφείλει να αναγγείλει στον εκκαθαριστή την απαίτησή του με τα δικαιολογητικά στοιχεία. Με βάση τις απαιτήσεις που αναγγέλθηκαν ο εκκαθαριστής έχει υποχρέωση, μέσα σε τρεις μήνες από την παρέλευση της προθεσμίας για αναγγελία, να τελειώσει την απογραφή της κληρονομίας. Το δικαστήριο της κληρονομίας μπορεί να παρατείνει αυτή την προθεσμία για σπουδαίους λόγους.

✔ Οι δανειστές της κληρονομίας που δεν αναγγέλθηκαν εμπρόθεσμα, ικανοποιούνται μόνο αν μετά την εξόφληση όσων αναγγέλθηκαν απομείνει κληρονομική περιουσία.

Σημειώνεται ότι, αν από την απογραφή προκύπτει ότι το ενεργητικό της κληρονομίας δεν είναι αρκετό για την εξόφληση των υποχρεώσεών της, ο εκκαθαριστής έχει υποχρέωση, πριν εξοφλήσει οποιοδήποτε δανειστή, να ζητήσει από το δικαστήριο της κληρονομιάς να ρυθμίσει τη σύμμετρη πληρωμή όλων των δανειστών, χωρίς να θίγονται τα προνόμια που αποκτήθηκαν κατά το νόμο ή οι υποθήκες που έχουν εγγραφεί και τα ενέχυρα που έχουν συσταθεί πριν από το θάνατο του κληρονομουμένου. Οι δανειστές υπό αίρεση κατατάσσονται με την αίρεση αυτή.

Με την απόφαση που διατάζει την εκκαθάριση της κληρονομίας δεν περιορίζεται η ευθύνη του κληρονόμου για τις υποχρεώσεις της κληρονομίας, εφόσον δεν είναι κληρονόμος με το ευεργέτημα της απογραφής. Αλλά αν έχει τέτοια ιδιότητα, από τη δημοσίευση της απόφασης παύουν τα καθήκοντά του ως κληρονόμου με απογραφή.

Χριστίνα Ζήση
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Γενικού Αστικού Δικαίου Ε.Κ.Π.Α.

[1] Ο εκκαθαριστής διοικεί την ομάδα της κληρονομίας, ευθύνεται για κάθε αμέλεια και έχει την υποχρέωση να λογοδοτήσει. Έως το τέλος της απογραφής επαληθεύει τις υποχρεώσεις της κληρονομίας, εισπράττει τις απαιτήσεις και εκποιεί τα κινητά και ακίνητά της. Κάθε χρηματικό ποσόν που εισπράττεται κατατίθεται εντόκως σε ασφαλή τράπεζα. Σε περίπτωση εκποίησης ακινήτων ή δημόσιων χρεογράφων ή μετοχών ή ομολογιών ανώνυμων εταιριών εφαρμόζεται η διάταξη του άρθρου 1908.

[2] Η απόφαση που διατάζει την εκκαθάριση καθορίζει τα σχετικά με τη δημοσίευση. Σε κάθε περίπτωση η περίληψη με την πρόσκληση των δανειστών δημοσιεύεται σε εφημερίδα της τελευταίας κατοικίας ή διαμονής του κληρονομουμένου.