• Εισαγωγικά

Με την υπ’ αρ. 108/2025 απόφασή του το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης κλήθηκε να αποφανθεί επί υποθέσεως που αφορά στη νομιμότητα του διακανονισμού του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) από τη φορολογική αρχή, σε περίπτωση μη θέσης επενδυτικού αγαθού σε λειτουργία εντός πενταετίας από την απόκτησή του, βάσει του άρθρου 33 παρ. 3 του ν. 2859/2000[1].

• Επί της υποθέσεως

Συγκεκριμένα, η φορολογική αρχή προέβη σε ανάκληση του δικαιώματος έκπτωσης του Φ.Π.Α. που είχε ασκήσει η προσφεύγουσα επιχείρηση, με την αιτιολογία ότι παρήλθε η πενταετία χωρίς να έχει χρησιμοποιηθεί το επενδυτικό αγαθό (τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες). Το δικαστήριο κλήθηκε να εξετάσει αν η εν λόγω χρονική προϋπόθεση για τη χρήση του επενδυτικού αγαθού εντός πενταετίας, ως όρος για την κατοχύρωση του δικαιώματος έκπτωσης του Φ.Π.Α., που θέτει το άρθρο 33 παρ. 3 του ν. 2859/2000, είναι συμβατή με το ενωσιακό δίκαιο, και συγκεκριμένα με τις διατάξεις της Οδηγίας 2006/112/ΕΚ[2] περί κοινού συστήματος Φ.Π.Α.

• Η απόφαση του Δικαστηρίου

Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, επικαλούμενο πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), υπογράμμισε ότι το δικαίωμα έκπτωσης από τον Φ.Π.Α. στις εισροές αποτελεί θεμελιώδη αρχή του κοινού συστήματος Φ.Π.Α., το οποίο διέπει τις οικονομικές δραστηριότητες στο εσωτερικό της Ένωσης. Η έκπτωση αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του μηχανισμού του Φ.Π.Α. και δεν επιτρέπεται να περιορίζεται αυθαιρέτως, παρά μόνο υπό τους όρους που ρητώς προβλέπει η Οδηγία. Κατά την ερμηνεία της Οδηγίας, ουδετερότητα του Φ.Π.Α. σημαίνει ότι ο επιχειρηματίας πρέπει να απαλλάσσεται πλήρως από τη φορολογική επιβάρυνση των εισροών, ανεξαρτήτως του σκοπού ή των αποτελεσμάτων τους, υπό την προϋπόθεση ότι οι δραστηριότητες του υπάγονται καταρχήν στον Φ.Π.Α. Εξαιρέσεις από τον κανόνα αυτό επιτρέπονται μόνον όταν προβλέπονται ρητώς από την Οδηγία και πρέπει να ερμηνεύονται στενά.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η διάταξη του άρθρου 33 παρ. 3 του ν. 2859/2000, καθ’ όσον επιβάλλει ως προϋπόθεση για τη διατήρηση του δικαιώματος έκπτωσης τη θέση του επενδυτικού αγαθού σε λειτουργία εντός πενταετίας, προσθέτει περιορισμό που δεν προβλέπεται από την Οδηγία. Ως εκ τούτου, είναι ανίσχυρη και μη εφαρμοστέα, καθόσον αντίκειται στο γράμμα και το πνεύμα του ενωσιακού δικαίου. Το δικαστήριο επεσήμανε ότι η Οδηγία 2006/112/ΕΚ είναι, ως προς το εν λόγω σημείο, ακριβής, ανεπιφύλακτη και μη εξαρτώμενη από προϋποθέσεις, μη καταλείποντας καμία ευχέρεια στον εθνικό νομοθέτη να εισάγει πρόσθετες προϋποθέσεις ή χρονικούς περιορισμούς στο δικαίωμα έκπτωσης του φόρου.

Το Δικαστήριο έκρινε περαιτέρω ότι δε συντρέχει περίπτωση απάτης ή καταστρατήγησης του μηχανισμού Φ.Π.Α. εκ μέρους της προσφεύγουσας, γεγονός που ούτε προβάλλεται από τη φορολογική αρχή. Συνεπώς, η ανάκληση του δικαιώματος έκπτωσης με μόνη αιτιολογία την παρέλευση της πενταετίας συνιστά παραβίαση του ενωσιακού δικαίου.

• Συμπέρασμα – Νομική Σημασία της Απόφασης

Η απόφαση έχει σημαντική νομολογιακή και πρακτική αξία, καθόσον θωρακίζει τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να ασκούν το δικαίωμα έκπτωσης του Φ.Π.Α. για απόκτηση επενδυτικού αγαθού, ακόμη και σε περιπτώσεις καθυστέρησης στην αξιοποίηση του επενδυτικού αγαθού, εφόσον δε συντρέχει προσπάθεια εξαπάτησης της φορολογικής αρχής ή καταστρατήγησης των διατάξεων που παρέχουν το σχετικό δικαίωμα.

Ελισσάβετ-Άννα Βάλβη

Δικηγόρος

Δ.Μ.Σ. Χρηματοοικονομικού και Θεσμικού Πλαισίου των Αγορών Χρήματος και Κεφαλαίου,

Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής, Πανεπιστήμιο Πειραιώς

LL.M. in Forensics, Criminology and Law,

Law School, Maastricht University

[1] Νόμος 2859/2000 (ΦΕΚ Α’ 248/07-11-2000) με τίτλο «Κώδικας Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.)»

[2] Οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου της 28ης Νοεμβρίου 2006 σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας