Με κύριο στόχο τη διερεύνηση των αεροπορικών ατυχημάτων πολιτικής αεροπορίας,  των σιδηροδρομικών ατυχημάτων, καθώς και την επίτευξη και διατήρηση της ασφάλειας στις μεταφορές και γενικότερο σκοπό την πρόληψη των ατυχημάτων ή συμβάντων στο μέλλον συστήθηκε[1] ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (εφεξής Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ.) που είναι δημόσια, αυτοτελής και λειτουργικά ανεξάρτητη υπηρεσία, η οποία διεξάγει – μεταξύ άλλων –  διερεύνηση ασφαλείας σε αεροπορικά ατυχήματα ή συμβάντα με αεροσκάφη, που αποβλέπει στην απόκτηση των διαθέσιμων πληροφοριών και τη διαπίστωση των πιθανών αιτίων τους και ολοκληρώνεται με πόρισμα ανάλογα με το είδος και τη σοβαρότητα του ατυχήματος ή συμβάντος και κατόπιν αυτού συστήνει στις ενδιαφερόμενες αρχές κάθε προληπτικό μέτρο για την ενίσχυση της αεροπορικής ασφάλειας.

ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Η διερεύνηση ασφαλείας[2] αφορά ατυχήματα και σοβαρά συμβάντα[3] που:

– συνέβησαν σε αεροσκάφη της πολιτικής αεροπορίας εντός της Περιοχής Πληροφοριών πτήσεων (F.I.R.) Αθηνών, καθώς και τη συλλογή και τη χρήση στοιχείων σε σχέση με αυτά.

– εμπλέκεται αεροσκάφος με ελληνικό νηολόγιο και συνέβησαν εκτός της Περιοχής Πληροφοριών πτήσεων Αθηνών, εφόσον οι διερευνήσεις δεν διεξάγονται από άλλο κράτος.

– ο Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ. δικαιούται να διορίσει διαπιστευμένο αντιπρόσωπο για να συμμετέχει κατ’ αίτηση του κράτους που διεξάγει τη διερεύνηση.

– ο Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ. ,που διεξάγει τη διερεύνηση, επιτρέπει σε κράτος που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω θανάτου ή σοβαρών τραυματισμών πολιτών του, να ορίσει εμπειρογνώμονα.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ

Η ομάδα διερεύνησης[4] που ορίζεται από τον Πρόεδρο του Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ. έχει την αρμοδιότητα να λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για την εκπλήρωση των απαιτήσεων της διερεύνησης ασφαλείας και ιδιαίτερα έχει άμεση και απεριόριστη πρόσβαση στον τόπο του ατυχήματος, στο αεροσκάφος και το περιεχόμενό του, στις συσκευές καταγραφής στοιχείων πτήσης,  καθώς και στα αποτελέσματα της έρευνας των προσώπων που εμπλέκονται στην πτήση, ενώ συγχρόνως μπορεί να καλεί και να εξετάζει μάρτυρες προς παροχή πληροφοριών. Η διερεύνηση αποβλέπει στην απόκτηση των διαθέσιμων πληροφοριών, την ανάλυση των αποδεικτικών στοιχείων και τη διαπίστωση των πιθανών αιτίων ενός ατυχήματος ή συμβάντος.

ΠΟΡΙΣΜΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ

Κάθε διερεύνηση ασφαλείας ολοκληρώνεται με πόρισμα, ανάλογα με τη σοβαρότητα και το είδος του ατυχήματος ή του συμβάντος. Ειδικότερα, ο επικεφαλής της διερεύνησης διαβιβάζει στον προϊστάμενο της Μονάδας το σχέδιο πορίσματος, που περιέχει πληροφορίες για τα εμπλεκόμενα αεροσκάφη, τις εξωτερικές συνθήκες, τα συμπεράσματα των ερευνητικών πράξεων, τις λεπτομέρειες του ατυχήματος και τον προσδιορισμό των πιθανών του αιτίων. Το τελικό πόρισμα δημοσιεύεται από τον Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ., αφού επιβεβαιωθεί ότι τηρήθηκαν τα προβλεπόμενα στο νόμο και ληφθούν υπόψη τυχόν παρατηρήσεις και απόψεις που υποβλήθηκαν.

ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

Κατά τη διάρκεια της διερεύνησης του ατυχήματος και μέχρι την έκδοση του πορίσματος από τον Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ. μπορεί να ανασταλεί η ποινική διαδικασία, ενώ η αναστολή παύει αν παρέλθει ένα έτος από την τέλεση του ποινικού αδικήματος.

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Ο Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ. σε κάθε στάδιο της διερεύνησης συστήνει στις ενδιαφερόμενες αρχές κάθε προληπτικό μέτρο που κρίνει αναγκαίο να ληφθεί για την ενίσχυση της αεροπορικής ασφάλειας σε σχέση και με τα αίτια του συγκεκριμένου ατυχήματος ή συμβάντος.[5]

ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Στόχος της διερεύνησης των αεροπορικών ατυχημάτων είναι η διακρίβωση των αιτίων που προκάλεσαν το ατύχημα ή το σοβαρό συμβάν με απώτερο σκοπό την πρόληψη των ατυχημάτων ή συμβάντων στο μέλλον.

ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΑΡΞΗΣ  

Οι ρυθμίσεις αυτές ισχύουν από τη δημοσίευση του νόμου δηλαδή από την 21/01/2023.

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine

[1] Σύμφωνα με το ν. 5014/2023 (ΦΕΚ 14/Τ.Α’/21.1.2023) σχετικά με το «Θεσμικό πλαίσιο για τη διερεύνηση αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων για την ασφάλεια των μεταφορών και άλλες διατάξεις».

[2] Διερεύνηση ασφαλείας: δραστηριότητα που διεξάγεται από αρχή διερεύνησης με σκοπό την πρόληψη ατυχήματος και συμβάντος και περιλαμβάνει τη συλλογή και την ανάλυση πληροφοριών, την εξαγωγή συμπερασμάτων, τη διαπίστωση των αιτίων και, εφόσον απαιτείται, και τη διεξαγωγή συμπερασμάτων.

[3] Σοβαρό συμβάν: συμβάν που συνδέεται με τη λειτουργία του αεροσκάφους και συντελείται υπό συνθήκες μεγάλης πιθανότητας ατυχήματος, όπως πρόσκρουση στο έδαφος χωρίς απώλεια  ελέγχου, προσγείωση σε κλειστό διάδρομο

[4] Στη διαδικασία διερεύνησης μπορούν ενδεικτικά να συμμετέχουν το κράτος νηολόγησης, το κράτος σχεδιασμού και το κράτος κατασκευής του αεροσκάφους, καθώς και ο Εθνικός Οργανισμός Ασφαλείας της Αεροπορίας.

[5] Οι συστάσεις ασφαλείας δεν συνιστούν τεκμήριο υπαιτιότητας ή ευθύνης σε περίπτωση ατυχήματος ή συμβάντος.