Με στόχο την καλύτερη αξιοποίηση του δυναμικού, της εμπειρίας και της τεχνογνωσίας τόσο της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων όσο και της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών[1], καθώς και την αποτελεσματικότερη άσκηση του ελέγχου της ορθής εφαρμογής του εθνικού και του ενωσιακού δικαίου των δημοσίων συμβάσεων από τις αναθέτουσες αρχές, συμπεριλαμβανομένης και της εξέτασης των προσφυγών που ασκούνται πριν από τη σύναψη των δημοσίων συμβάσεων, δημιουργήθηκε κατόπιν της δημοσίευσης του νόμου 4912 την 17η Μαρτίου 2022 (ΦΕΚ 59/Τ.Α/17.3.2022) από τη συγχώνευση των δύο ως άνω Αρχών μία Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ) με αντικείμενο αφενός την ανάπτυξη και προαγωγή  της εθνικής στρατηγικής, πολιτικής και δράσης στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, τη διασφάλιση της διαφάνειας και εναρμόνισης των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων προς το εθνικό και ενωσιακό δίκαιο και αφετέρου την επίλυση των διαφορών που ανακύπτουν κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης των συμβάσεων δημοσίων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, με ποικίλα χαρακτηριστικά και αρμοδιότητες, μέρος των οποίων θα αναπτύξουμε περιληπτικά στο παρόν άρθρο.

✔ ΕΝΝΟΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ

Ως δημόσιες συμβάσεις νοούνται αυτές που συνάπτονται  γραπτώς με επαχθή αιτία μεταξύ ενός οικονομικού φορέα και μίας αναθέτουσας αρχής και έχουν ως αντικείμενο την εκτέλεση έργων, την προμήθεια αγαθών και την παροχή υπηρεσιών σύμφωνα με τη νομοθεσία για τις δημόσιες συμβάσεις (ν. 4412/2016 και Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ), ενώ σε αυτές υπάγονται και οι συμφωνίες-πλαίσιο, τα δυναμικά συστήματα αγορών και οι συμβάσεις παραχώρησης δημοσίων έργων και υπηρεσιών.

✔ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΙΑΙΑΣ ΑΡΧΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ

Η Αρχή (ΕΑΔΗΣΥ) είναι ανεξάρτητη διοικητική αρχή, που έχει λειτουργική ανεξαρτησία, διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, δεν υπόκειται σε έλεγχο ή εποπτεία από κυβερνητικά όργανα ή άλλες διοικητικές αρχές, υποστηρίζεται διοικητικά από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, υπόκειται μόνο σε κοινοβουλευτικό έλεγχο καθώς και στον κατασταλτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

✔ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ (ΕΑΔΗΣΥ)

Η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων έχει ενδεικτικά τις εξής αρμοδιότητες:

– Εποπτεύει και συντονίζει τη δράση των φορέων της κεντρικής διοίκησης και μπορεί να συμμετέχει σε συλλογικά κυβερνητικά όργανα με αρμοδιότητα επί των δημοσίων συμβάσεων.

– Μεριμνά για την τήρηση των κανόνων και αρχών της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας περί των δημοσίων συμβάσεων και εισηγείται ρυθμίσεις για την εναρμόνιση της εθνικής έννομης τάξης προς το ευρωπαϊκό δίκαιο, καθώς και την αναμόρφωση και κωδικοποίηση των σχετικών νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων του εθνικού δικαίου.

– Γνωμοδοτεί για τη νομιμότητα κάθε διάταξης σχεδίου νόμου, προεδρικών διαταγμάτων ή κανονιστικής πράξης που αφορά στις δημόσιες συμβάσεις.

– Εκδίδει και αναρτά στην ιστοσελίδα της κανονισμούς για τεχνικά ή άλλα λεπτομερειακά θέματα σχετικά με ζητήματα δημοσίων συμβάσεων που αφορούν ιδίως την ερμηνεία της σχετικής εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ενώ παρέχει και κατευθυντήριες οδηγίες προς τους αρμόδιους δημόσιους φορείς και τις αναθέτουσες αρχές και εισηγείται στους αρμόδιους Υπουργούς την έκδοση σχετικών εγκυκλίων.

– Εκδίδει πρότυπα τεύχη δημοπράτησης και σχέδια συμβάσεων μετά από διαβούλευση με τους αρμόδιους δημόσιους φορείς και διαμορφώνει κανόνες για την τυποποίηση των τεχνικών προδιαγραφών σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς , την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των δράσεων των οποίων παρακολουθεί και αξιολογεί.

– Ασκεί δειγματοληπτικούς ελέγχους και αναζητά αυτεπαγγέλτως πληροφορίες και στοιχεία σχετικά με τις διαδικασίες προκήρυξης, ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων από τις αναθέτουσες αρχές από τους εμπλεκόμενους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, οι οποίοι οφείλουν να συνεργάζονται με την Αρχή.

– Εποπτεύει και αξιολογεί τα αρμόδια ελεγκτικά διοικητικά όργανα στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων και επικουρεί το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά την άσκηση της δικαιοδοσίας του επί διαφορών προσυμβατικού ελέγχου.

– Εξετάζει τις προδικαστικές προσφυγές που ασκούνται κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης των συμβάσεων δημοσίων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών.

✔ ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Τα όργανα διοίκησης της Αρχής είναι ο Πρόεδρος και το Εκτελεστικό Συμβούλιο, που αποτελείται από τον Πρόεδρο και τους Συμβούλους.

✔ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ

Οι αποφάσεις της Αρχής λαμβάνονται από το Εκτελεστικό Συμβούλιο[2] κατά πλειοψηφία κατόπιν φανερής ψηφοφορίας και είναι αιτιολογημένες, ενώ για την εξέταση των προδικαστικών προσφυγών η Αρχή λαμβάνει αποφάσεις σε  τριμελή κλιμάκια κατόπιν πρόκλησης του Προέδρου.[3]

Για κάθε παράβαση των υποχρεώσεών τους που απορρέουν από το νόμο ο Πρόεδρος, οι Σύμβουλοι και τα μέλη της Αρχής υπέχουν πειθαρχική ευθύνη, ενώ για τα πειθαρχικά παραπτώματα επιβάλλονται από το Πειθαρχικό Συμβούλιο ποινές (έγγραφης επίπληξης ή προστίμου ή οριστικής παύσης).

✔ ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ – ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ

Οι διατάξεις του νόμου 4912/2022 σχετικά με την Αρχή (ΕΑΔΗΣΥ) ισχύουν από τη δημοσίευσή του (17.3.2022), ενώ η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων του ν. 4013/2011 καταργείται και  το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων αυτής όπως και των εκκρεμών διαδικασιών της περιέρχεται αυτοδικαίως αρχικά στην Αρχή του ν. 4412/2016.[4]

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine

[1] Η σύσταση και οι αρμοδιότητες της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων προβλέφθηκε από το ν. 4013/2011 (ΦΕΚ204/Τ.Α/15.9.2011), ενώ οι αρχές λειτουργίας των δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών με την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2014/24 και 2014/25 της Ε.Ε. όπως και η διαδικασία εξέτασης των προδικαστικών προσφυγών προβλέφθηκε στο ν. 4412/2016 (ΦΕΚ 147/Τ.Α/8.8.16).

[2] Εξαίρεση: η περιπτώσεις που ρητώς προβλέπεται η λήψη αποφάσεων από τον Πρόεδρο ή από κλιμάκιο ή άλλο όργανο.

[3] Σε υποθέσεις μείζονος σημασίας ή αποφυγής έκδοσης αντιφατικών αποφάσεων ο Πρόεδρος μπορεί να ορίσει την εξέταση της προσφυγής από το Εκτελεστικό Συμβούλιο, με εισηγητή έναν Σύμβουλο.

[4] Μεταβατικές διατάξεις των άρθ. 17 και 18 του ν. 4912/22 ρυθμίζουν τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων στην Αρχή.