Η Οδηγία  της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αριθμό (ΕΕ) 2023/2225[1] έχει ως αντικείμενο  την εναρμόνιση ορισμένων διατάξεων κανονιστικού, νομοθετικού και διοικητικού χαρακτήρα σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές  για συνολικό ποσό μεγαλύτερο των 100.000 ευρώ, που δεν εξασφαλίζονται ούτε ανταλλάσσονται με χρεωπιστωτικά μέσα (π.χ. πιστωτικές κάρτες), δεν αφορούν εμπορικές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και αποτελούν  το κύριο πεδίο εφαρμογής της.

Στόχος της ως άνω αναφερόμενης Οδηγίας είναι η προστασία των καταναλωτών στην κατεύθυνση α) της ρυθμίσεως  των υποχρεώσεων προσυμβατικής ενημέρωσης, β) της κατοχύρωσης του δικαίωματος υπαναχώρησης και γ) της παροχής πρόσθετης προστασίας για διαδικτυακές συναλλαγές. Τα κράτη μέλη επιβάλλουν την υποχρέωση, να παρέχονται οι εν λόγω πληροφορίες δωρεάν για τον καταναλωτή, ανεξάρτητα από τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την παροχή τους (άρθρο 5 της Οδηγίας).

Σύμφωνα με το άρθρο 6 της  Οδηγίας, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για τη χορήγηση πίστωσης δεν εισάγουν διακρίσεις σε βάρος καταναλωτών που διαμένουν νόμιμα στην Ένωση λόγω της ιθαγένειας ή του τόπου διαμονής τους ή για οποιονδήποτε από τους λόγους που αναφέρονται στο άρθρο 21 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν οι εν λόγω καταναλωτές ζητούν, συνάπτουν ή διατηρούν σύμβαση πίστωσης εντός της Ένωσης. Ωστόσο, η ρύθμιση αυτή δε θίγει τη δυνατότητα να προσφέρονται διαφορετικοί όροι πρόσβασης σε πίστωση, όταν οι διαφορετικοί αυτοί όροι δικαιολογούνται δεόντως από αντικειμενικά κριτήρια.

Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι πιστωτικοί φορείς και οι μεσίτες πιστώσεων δεν συνάγουν τη συμφωνία του καταναλωτή για τη σύναψη οποιασδήποτε σύμβασης πίστωσης ή για την αγορά συμπληρωματικών υπηρεσιών που παρουσιάζονται μέσω προκαθορισμένων επιλογών. Οι προκαθορισμένες επιλογές περιλαμβάνουν τα προεπιλεγμένα τετραγωνίδια. Η συμφωνία του καταναλωτή για τη σύναψη οποιασδήποτε σύμβασης πίστωσης ή την αγορά συμπληρωματικών υπηρεσιών που παρουσιάζονται μέσω τετραγωνιδίων παρέχεται με αναμφισβήτητη και σαφή καταφατική πράξη η οποία συνιστά ελεύθερη, συγκεκριμένη, αναμφίσημη και εν πλήρει επιγνώσει ένδειξη ότι ο καταναλωτής αποδέχεται το περιεχόμενο και την ουσία που συνδέονται με τα τετραγωνίδια (άρθρο 15 της Οδηγίας).

Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι σαφείς και κατανοητές γενικές πληροφορίες για τις συμβάσεις πίστωσης διατίθενται, ανά πάσα στιγμή, στους καταναλωτές από τους πιστωτικούς φορείς ή, κατά περίπτωση, από τους μεσίτες πιστώσεων εγγράφως ή επί άλλου σταθερού μέσου που επιλέγει ο καταναλωτής. Οι γενικές πληροφορίες για τις συμβάσεις πίστωσης που διατίθενται από τους πιστωτικούς φορείς ή, κατά περίπτωση, από τους μεσίτες πιστώσεων στις εγκαταστάσεις τους διατίθενται στους καταναλωτές τουλάχιστον εγγράφως. Οι γενικές πληροφορίες που αναφέρονται παραπάνω και πρέπει να περιλαμβάνονται συμβάσεις πίστωσης αναφέρουν ενδεικτικά τα ακόλουθα στοιχεία:

α) Τα στοιχεία ταυτότητας, τη γεωγραφική διεύθυνση, τον αριθμό τηλεφώνου και τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του φορέα που παρέχει τις πληροφορίες.

β) Τους σκοπούς για τους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί η πίστωση.

γ) Την πιθανή διάρκεια της σύμβασης πίστωσης.

δ) Τα είδη του διαθέσιμου χρεωστικού επιτοκίου, με αναφορά του αν είναι σταθερό ή κυμαινόμενο ή και τα δύο, με σύντομη περιγραφή των χαρακτηριστικών του σταθερού και του κυμαινόμενου επιτοκίου, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών επιπτώσεων για τον καταναλωτή.

ε) Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα του συνολικού ποσού της πίστωσης, του συνολικού κόστους της πίστωσης για τον καταναλωτή, του συνολικού πληρωτέου από τον καταναλωτή ποσού και του συνολικού ετήσιου πραγματικού επιτοκίου (άρθρο 9 της Οδηγίας).

Τα κράτη μέλη επιβάλλουν την υποχρέωση, πριν από τη σύναψη σύμβασης πίστωσης ο πιστωτικός φορέας να προβαίνει σε ενδελεχή αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή. Η εν λόγω αξιολόγηση πραγματοποιείται προς το συμφέρον του καταναλωτή, προκειμένου να αποφευχθούν ανεύθυνες πρακτικές δανεισμού και υπερχρέωση, και λαμβάνει δεόντως υπόψη τους παράγοντες που σχετίζονται με την επαλήθευση της προοπτικής του καταναλωτή να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του βάσει της σύμβασης πίστωσης.

Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι μεσίτες πιστώσεων να διαβιβάζουν με ακρίβεια στον ενδιαφερόμενο πιστωτικό φορέα τις απαραίτητες πληροφορίες που λαμβάνουν από τον καταναλωτή σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 προκειμένου να καταστεί εφικτή η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας. Η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας διενεργείται με βάση κατάλληλες και ακριβείς πληροφορίες για το εισόδημα και τις δαπάνες, καθώς και τις άλλες χρηματοπιστωτικές και οικονομικές συνθήκες του καταναλωτή, οι οποίες είναι αναγκαίες και αναλογικές προς τη φύση, τη διάρκεια και την αξία της πίστωσης και τους κινδύνους που αυτή ενέχει για τον καταναλωτή. Οι πληροφορίες αυτές δεν περιλαμβάνουν τις ειδικές κατηγορίες δεδομένων που αναφέρονται στο άρθρο 9 παράγραφος 1 του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679. Οι πληροφορίες λαμβάνονται από σχετικές εσωτερικές ή εξωτερικές πηγές, συμπεριλαμβανομένου του καταναλωτή και όπου απαιτείται, βάσει έρευνας σε βάση δεδομένων κατά τα αναφερόμενα στο άρθρο 19 της Οδηγίας. Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης δε θεωρούνται εξωτερική πηγή για τους σκοπούς της παρούσας Οδηγίας.

Ζαφειρόπουλος Χρήστος,

Δικηγόρος,

 Απόφοιτος του Τμήματος Νομικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

[1] Οδηγία (ΕΕ) 2023/2225 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 18ης Οκτωβρίου 2023 σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές και την κατάργηση της οδηγίας 2008/48/ΕΚ