Με απώτερο στόχο τη διασφάλιση της αντικειμενικής και αξιόπιστης ενημέρωσης του κοινού, που αποτελεί την κύρια αποστολή του τύπου, αλλά και για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής προστασίας συνταγματικά κατοχυρωμένων αγαθών όπως είναι η προσωπικότητα και η τιμή κάθε ατόμου, εισάγονται από το νομοθέτη αλλαγές στο άρθρο μόνο του ν. 1178/1981 που ρυθμίζει τα σχετικά με την ευθύνη του τύπου. Συγκεκριμένα, με το άρθρο 110 του ν. 4915/2022[1] τροποποιείται η πρώτη παράγραφος και προστίθεται η παράγραφος 3Α στο άρθρο μόνο του ν. 1178/1981. Οι αλλαγές αυτές συνοψίζονται ως ακολούθως:

✔ Με την τροποποίηση της πρώτης παραγράφου εισάγεται αντικειμενική ευθύνη και για τους μετόχους ή τους εταίρους, που κατέχουν, άμεσα ή έμμεσα, το ήμισυ τουλάχιστον των μετοχών ή των εταιρικών μεριδίων, σε περίπτωση που ιδιοκτήτης του εντύπου είναι νομικό πρόσωπο. Με άλλα λόγια, θεσπίζεται η ίδια αντικειμενική ευθύνη, όπως ισχύει για τον ιδιοκτήτη εντύπου, σύμφωνα τις αρχές της πρόστησης, για τις δραστηριότητες των προσώπων που απασχολεί (ΑΠ 782/2005, 79/2010, 1565/2012), υπό την προϋπόθεση ότι συντρέχει υποκειμενική ευθύνη στο πρόσωπο του συντάκτη ή του εκδότη-διευθυντή (ΑΠ 782/2005, 1020/2004). Ειδικότερα, κατά την παρ. 1 του άρθρου μόνου του ν. 1178/1981 ο ιδιοκτήτης παντός εντύπου υποχρεούται σε πλήρη αποζημίωση για την παράνομη περιουσιακή ζημία, καθώς και σε χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη, οι οποίες υπαίτια προξενήθηκαν με δημοσίευμα, που θίγει την τιμή ή την υπόληψη παντός ατόμου, έστω και αν η κατά το άρθρο 914 ΑΚ υπαιτιότητα, η κατά το άρθρο 919 ΑΚ πρόθεση και η κατά το άρθρο 920 ΑΚ γνώση ή υπαίτια άγνοια, συντρέχει στο συντάκτη του δημοσιεύματος ή, αν αυτός είναι άγνωστος, στον εκδότη ή τον διευθυντή σύνταξης του εντύπου. ‘Έχει κριθεί και υπό την υφιστάμενη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου μόνου του ν. 1178/1981, ότι η αντικειμενική ευθύνη του ιδιοκτήτη του εντύπου εισάγει θεμιτό περιορισμό της ελευθερίας του τύπου. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του ν. 4915/2022, η προσθήκη του λόγω εδαφίου, είναι αναγκαία καθόσον, δεν προκύπτει με σαφήνεια η αντικειμενική ευθύνη των μετόχων ή των εταίρων του εντύπου. Λόγω της μη ρητής αναφοράς, προκαλούνταν προβλήματα για την αποτελεσματική απόδοση ευθυνών, η οποία δεν μπορεί να είναι συναγόμενη, ιδίως όταν θεσπίζεται αντικειμενική ευθύνη.

✔ Με την προσθήκη της παραγράφου 3Α λαμβάνονται μέτρα που εξασφαλίζουν τη συνδρομή των αναγκαίων προϋποθέσεων για την άσκηση των δικαιωμάτων που προβλέπονται από την αστική και ποινική νομοθεσία, σε περιπτώσεις προσβολής εννόμων αγαθών, όπως αυτών της προσωπικότητας και της τιμής, που επίσης έχουν συνταγματικό έρεισμα, μέσω δημοσιευμάτων εντύπων. Προς αυτή την κατεύθυνση επιβάλλεται ο ορισμός διευθυντή και διευθυντή σύνταξης που είναι μέλη επαγγελματικού σωματείου δημοσιογράφων, όπως επίσης και η αναγραφή στο έντυπο της εφημερίδας του νομίμου εκπροσώπου, του διευθυντή και του διευθυντή σύνταξης, όπως επίσης του μετόχου ή εταίρου που κατέχει, άμεσα ή έμμεσα, το ήμισυ τουλάχιστον των μετοχών ή των εταιρικών μεριδίων. Σε περίπτωση παραβίασης των προτεινόμενων διατάξεων επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο, σε εναρμόνιση προς την αρχή της αναλογικότητας και αποφεύγονται έτσι επαχθέστερες δυνητικές κυρώσεις που θα εμπόδιζαν π.χ. τη διανομή του εντύπου. Επίσης, τα προβλεπόμενα πρόστιμα επιβάλλονται από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (Ε.Σ.Ρ.), ανεξάρτητη αρχή που απολαμβάνει εγγυήσεων προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας, προς διασφάλιση της εφαρμογής κατά τρόπο που εναρμονίζεται προς τις συνταγματικές επιταγές. Επιτυγχάνεται, έτσι, η διαφανής και δεοντολογική λειτουργία των εντύπων.

Χριστίνα Ζήση
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Γενικού Αστικού Δικαίου Ε.Κ.Π.Α.

[1] «Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Διαφθοράς, διατάξεις για θέματα ανθρώπινου δυναμικού και Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, νομοθετικό πλαίσιο εκπαίδευσης των σπουδαστών/σπουδαστριών της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης για την ένταξη στον κλάδο Π.Ε. Επιτελικών Στελεχών, διατάξεις για την ολοκλήρωση της μεταφοράς των δασικών υπηρεσιών στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, διατάξεις για την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», Εθνική Σύνταξη Ομογενών και άλλες επείγουσες διατάξεις.»