Η ενεργειακή κρίση προκάλεσε άνοδο στην τιμή των καυσίμων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή, μεταφορά και συντήρηση όλων των καταναλωτικών προϊόντων, με αποτέλεσμα να σημειωθεί σημαντική αύξηση στις τιμές των προϊόντων αυτών.^[1] Ο νόμος 4986/2022[2] προέβλεψε τη δημιουργία του «καλαθιού του νοικοκυριού», στοχεύοντας, με την πρωτοβουλία αυτή, στη συγκράτηση των ανατιμήσεων μιας σειράς βασικών αγαθών που είναι απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωση των νοικοκυριών, αλλά και στην πρόκληση μεγαλύτερου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων. Προκειμένου να διασφαλιστεί η αξιοπιστία αυτής της ενέργειας, θεσπίζονται κυρώσεις εις βάρος των επιχειρήσεων υπεραγορών τροφίμων και άλλων προϊόντων που παραβαίνουν τις προβλεπόμενες στο νόμο υποχρεώσεις τους.

✔ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡ. 87 ΤΟΥ Ν.4986/2022

Σύμφωνα με το άρθ. 87 του νόμου 4986/2022, οι επιχειρήσεις υπεραγορών τροφίμων και άλλων προϊόντων που ασκούν δραστηριότητες λιανικής πώλησης («super markets») και ο κύκλος εργασιών τους υπερβαίνει τα ενενήντα εκατομμύρια ευρώ (90.000.000€) ετησίως, υποχρεούνται να αποστέλλουν εβδομαδιαίως στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων κατάλογο με τα καταναλωτικά προϊόντα («καλάθι του νοικοκυριού») που είναι απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωση. Κατάλογο αυτών των προϊόντων μπορούν να αποστέλλουν και επιχειρήσεις που δεν εντάσσονται στην ανωτέρω κατηγορία. Σε περίπτωση 1) αθέτησης της υποχρέωσης αποστολής καταλόγου προϊόντων ή 2) αποστολής ελλιπούς καταλόγου προϊόντων από τους υπόχρεους επιβάλλεται σε αυτούς διοικητικό πρόστιμο ύψους πέντε χιλιάδων ευρώ (5.000€) για κάθε ημέρα καθυστέρησης αποστολής πλήρους καταλόγου.

✔ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘ. 58 ΤΟΥ Ν.4818/2021

Με βάση άρθ. 58 νόμου 4818/2021[3], τα super markets, τα οποία αποστέλλουν στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων κατάλογο με τα εντασσόμενα στο «καλάθι του νοικοκυριού» προϊόντα, απαγορεύεται να λαμβάνουν περιουσιακά ωφελήματα από την πώληση οποιουδήποτε τέτοιου προϊόντος, εφόσον τα ωφελήματα αυτά υπερβαίνουν την αξία του έτσι, ώστε το μικτό περιθώριο κέρδους να είναι μεγαλύτερο από το προβλεπόμενο στο νόμο. Στους παραβάτες της ανωτέρω απαγόρευσης επιβάλλονται, είτε αυτεπαγγέλτως είτε έπειτα από καταγγελία, μία ή περισσότερες κυρώσεις ως εξής: α) σύσταση με σκοπό την παύση της παράνομης πρακτικής, τη συμμόρφωση εντός οριζόμενης προθεσμίας και την παράλειψη της πρακτικής αυτής στο μέλλον, β) πρόστιμο από χίλια ευρώ (1.000€) έως ένα εκατομμύριο ευρώ (1.000.000€), ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης.

✔ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 118893/2022[4]

Τιμωρούνται με διοικητικό πρόστιμο ύψους δυο χιλιάδων ευρώ (2.000€) τα super markets που: 1) δεν ενημερώνουν τους καταναλωτές για τα προϊόντα που συμμετέχουν στο «καλάθι του νοικοκυριού» με την τοποθέτηση ειδικού σήματος (καρτελάκι) δίπλα στην ένδειξη της τιμής και με την ανάρτηση καταλόγου των προϊόντων αυτών σε εμφανές σημείο στην είσοδο του καταστήματος, 2) δεν εφαρμόζουν στο καρτελάκι τις συγκεκριμένες διαστάσεις και το σχήμα που προβλέπεται, 3) δεν διατηρούν σε επάρκεια και δεν διαθέτουν απρόσκοπτα στους καταναλωτές τα προϊόντα που συμμετέχουν στο «καλάθι του νοικοκυριού» και 4) δεν αντικαθιστούν προσωρινά προϊόν που περιλαμβάνεται στο «καλάθι του νοικοκυριού» και εξαντλήθηκε ή δεν τροφοδοτούν το κατάστημα με το εξαντληθέν προϊόν ή δεν ενημερώνουν το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων και την ψηφιακή πλατφόρμα e-katanalotis για την οριστική αντικατάσταση του εξαντληθέντος προϊόντος.

✔ ΙΣΧΥΣ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ

Οι κυρώσεις των super markets που προβλέπονται στα άρθρα 87 του Ν.4986/2022 και 58 του Ν.4818/2021 ισχύουν από την 28-10-2022 έως την 31-3-2023. Οι κυρώσεις που προβλέπονται στο άρθ. 3β της Υ.Α. 118893/2022 ισχύουν από την 8-12-2022.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Βλ. Προσθήκη – Τροπολογία του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τίτλο «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουνίου 2019 σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την τροποποίηση της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ και άλλες περιβαλλοντικές διατάξεις»

[2] Άρθ. 87 του Νόμου 4986/2022 (ΦΕΚ 204/Τ.Α’/28-10-2022) ο οποίος φέρει τίτλο: «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουνίου 2019 σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την τροποποίηση της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ και άλλες επείγουσες διατάξεις», όπως αυτό ισχύει σήμερα, μετά την τροποποίησή του από το άρθ. 40 του Νόμου 4990/2022 (ΦΕΚ 210/Τ.Α’/11-11-2022) ο οποίος φέρει τίτλο: «Προστασία προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις ενωσιακού δικαίου – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1937 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2019 (L 305) και λοιπές επείγουσες ρυθμίσεις»

[3] Νόμος υπ’ αριθμ. 4818/2021 (ΦΕΚ 124/Τ.Α’/18-7-2021): «α) Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία διατάξεων των Οδηγιών (ΕΕ) 2017/2455, (ΕΕ) 2019/1995 και (ΕΕ) 2018/1910 όσον αφορά υποχρεώσεις που απορρέουν από τον φόρο προστιθέμενης αξίας για παροχές υπηρεσιών και πωλήσεις αγαθών εξ αποστάσεως και σχετικές ρυθμίσεις β) Τροποποιήσεις του ν. 4649/2019 «Πρόγραμμα παροχής εγγύησης σε τιτλοποιήσεις πιστωτικών ιδρυμάτων» (Α΄ 206), βάσει της C(2021) 2545/09.04.2021 (2021/N) εγκριτικής απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για παράταση του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ» γ) Διατάξεις για τη ρύθμιση οφειλών και την παροχή δεύτερης ευκαιρίας – Τροποποιήσεις του ν. 4738/2020 και λοιπές διατάξεις δ) Λοιπές επείγουσες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείων Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Εθνικής Άμυνας, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Υποδομών και Μεταφορών»

[4] Υπουργική Απόφαση 118893/2022 (ΦΕΚ 6237/Τ.Β΄/8-12-2022): «Καθορισμός κατηγοριών προϊόντων που εντάσσονται στο «καλάθι του νοικοκυριού», καθορισμός συχνότητας αποστολής του καταλόγου προϊόντων από τους υπόχρεους, ορισμός της αρμόδιας αρχής ελέγχου, καθορισμός διαδικασίας είσπραξης των προστίμων και λοιπά ειδικότερα ζητήματα για την εφαρμογή του άρθρου 87 του ν. 4986/2022 (Α’ 204) – Τροποποίηση της υπ’ αρ. 113908/25-11-2022 (Β’ 6013) απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων»