Η εξέλιξη της τεχνολογίας συνέβαλε σημαντικά στην άμεση και ελεύθερη επικοινωνία, παράλληλα, όμως, διευκόλυνε την παραβίαση της εμπιστευτικότητάς της. Ο Ν. 5002/2022[1] θεσπίζει ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της προστασίας του απορρήτου των επικοινωνιών, θωρακίζοντας τη διαδικασία άρσης του.

✔ ΠΟΤΕ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ Η ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

Το απόρρητο κάθε μορφής επικοινωνίας προστατεύεται από το άρθρο 19 παρ. 1 του Συντάγματος. Η ίδια διάταξη ορίζει ότι το απόρρητο των επικοινωνιών αίρεται μόνο για λόγους εθνικής ασφάλειας ή για τη διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων, παρέχοντας εξουσιοδότηση για νομοθετική ρύθμιση των ειδικότερων όρων και προϋποθέσεων της άρσης του απορρήτου.

✔ Η ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Σύμφωνα με το Ν. 5002/2022, τα μόνα όργανα που μπορούν να υποβάλλουν αίτημα άρσης του απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας είναι η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (Ε.Υ.Π.) ή η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Ειδικών Εγκλημάτων Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας (Δ.Α.Ε.Ε.Β.). Το αίτημα υποβάλλεται στον αρμόδιο εισαγγελέα.

Στο αίτημα περιλαμβάνονται (α) οι λόγοι που στοιχειοθετούν κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια, (β) η αναγκαιότητα της άρσης του απορρήτου για την αντιμετώπιση του κινδύνου, (γ) τα μέσα επικοινωνίας για τα οποία ζητείται η άρση, (δ) το αντικείμενο της άρσης και (ε) η εδαφική έκταση εφαρμογής και η χρονική διάρκεια της άρσης.

Ο αρμόδιος εισαγγελέας αποφασίζει μέσα σε είκοσι τέσσερις (24) ώρες για την άρση ή όχι του απορρήτου εκδίδοντας σχετική διάταξη, η οποία υποβάλλεται για έγκριση σε δεύτερο εισαγγελέα. Η ισχύς της εισαγγελικής διάταξης αρχίζει από την έγκριση του δεύτερου εισαγγελέα.

Οι φάκελοι με το υλικό τεκμηρίωσης για την άρση του απορρήτου μπορούν να καταστραφούν, μετά την πάροδο δέκα (10) ετών από την παύση της ισχύος της εισαγγελικής διάταξης για την άρση και εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος.

✔ Η ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΚΡΙΒΩΣΗ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ

Η διάταξη του άρθ. 6 του Ν. 5002/2022 ορίζει, ότι η άρση του απορρήτου των επικοινωνιών είναι επιτρεπτή για τη διακρίβωση συγκεκριμένων αδικημάτων, τα οποία απαριθμεί περιοριστικά. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται τα κακουργήματα του Πρώτου Κεφαλαίου (Ειδικό Μέρος) του Ποινικού Κώδικα (Π.Κ.) περί προσβολών του δημοκρατικού πολιτεύματος, το κακούργημα του άρθρου 235 Π.Κ. περί δωροληψίας υπαλλήλου, καθώς και τα πλημμελήματα των άρθρων 339 Π.Κ. περί γενετήσιων πράξεων με ανηλίκους και 370ΣΤ Π.Κ. περί λογισμικών και συσκευών παρακολούθησης.

Ο Ν. 5002/2022 προβλέπει, ότι για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών αποφαίνεται, εντός σαράντα οκτώ (48) ωρών, με ειδικά αιτιολογημένο βούλευμά του το αρμόδιο δικαστικό συμβούλιο μετά από πρόταση του εισαγγελέα.

Το βούλευμα ή η διάταξη που επιβάλλει την άρση του απορρήτου περιλαμβάνει ιδίως τις σοβαρές ενδείξεις ενοχής σε βάρος του προσώπου κατά του οποίου διενεργείται η άρση, τον σκοπό της άρσης, τα μέσα επικοινωνίας στα οποία επιβάλλεται η άρση, την εδαφική έκταση εφαρμογής της άρσης και την χρονική διάρκειά της.

Τα στοιχεία που συνελέγησαν σε εκτέλεση της διάταξης για την άρση του απορρήτου καταστρέφονται μετά την έκδοση αμετάκλητης απόφασης ή αμετάκλητου απαλλακτικού βουλεύματος.

✔ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΡΣΗΣ ΤΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

Αναφορικά με τη διαδικασία άρσης του απορρήτου, τόσο για λόγους εθνικής ασφάλειας όσο και για τη διακρίβωση εγκλημάτων, ο Ν. 5002/2022 ορίζει τα ακόλουθα:

Απόσπασμα της διάταξης ή του βουλεύματος παραδίδεται με ηλεκτρονικό κρυπτογραφημένο μήνυμα, στους εκπροσώπους των μέσων επικοινωνίας και σε περίπτωση δημοσίων υπηρεσιών ή νομικών προσώπων που υπάγονται στον έλεγχο του κράτους, στον οικείο Υπουργό. Επίσης, ολόκληρο το κείμενο της διάταξης ή του βουλεύματος που επιβάλλει την άρση του απορρήτου ή απορρίπτει το σχετικό αίτημα παραδίδεται με ηλεκτρονικό κρυπτογραφημένο μήνυμα στην Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α.Δ.Α.Ε.), η οποία τα αποθηκεύει σε σύστημα βάσης δεδομένων.

Η διάρκεια της άρσης του απορρήτου δεν μπορεί να υπερβαίνει τους δύο (2) μήνες, ενώ, αν έχουν δοθεί παρατάσεις, η διάρκειά της δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη των δέκα (10) μηνών συνολικά.

Μετά την εκτέλεση της διάταξης ή του βουλεύματος, υπηρεσία που διενήργησε τις πράξεις άρσης του απορρήτου συντάσσει έκθεση, αντίγραφο της οποίας διαβιβάζεται στην αιτούσα αρχή, στη δικαστική αρχή που εξέδωσε τη διάταξη ή το βούλευμα και στην Α.Δ.Α.Ε.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Ν. 5002/2022 (ΦΕΚ 228/Τ.Α΄/9-12-2022): «Διαδικασία άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών, κυβερνοασφάλεια και προστασία προσωπικών δεδομένων πολιτών.