Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (στο εξής ΣτΕ) εξέδωσε προσφάτως μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα απόφαση σχετικά με την ευθύνη του παραιτηθέντος από τη διοίκηση ή την εκπροσώπηση ανώνυμης εταιρείας για χρέη της, από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, που γεννήθηκαν μετά την παραίτησή του από τη θέση διοίκησης που κατείχε.

Η εν λόγω απόφαση εκδόθηκε, κατόπιν αιτήσεως αναιρέσεως του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου και Διευθύνοντος Συμβούλου ανώνυμης εταιρείας, κατά αποφάσεως του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου, με την οποία έγινε δεκτή έφεση του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. και ήδη Ε.Φ.Κ.Α., κατά αποφάσεως του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου. Με την τελευταία απόφαση έγινε δεκτή ανακοπή του αναιρεσείοντος κατά προγράμματος αναγκαστικού πλειστηριασμού Διευθύντριας Ταμείου Εισπράξεως Εσόδων του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. (νυν Ε.Φ.Κ.Α.), με το οποίο ετίθεντο σε δημόσιο αναγκαστικό πλειστηριασμό ακίνητά του, λόγω οφειλών από ασφαλιστικές εισφορές της ανώνυμης εταιρείας προς το ανωτέρω Ταμείο. Εν συνεχεία, το τελευταίο άσκησε έφεση κατά της πρωτόδικης απόφασης, η οποία έγινε δεκτή από το Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο. Η απόφαση του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου εξαφανίστηκε καθ’ ο μέρος τροποποιούσε το πρόγραμμα και τελικώς απορρίφθηκε η ανακοπή του αναιρεσείοντος.

Η υπόθεση εισήχθη στην Ολομέλεια κατόπιν της υπ’αριθμ. 1213/2019 παραπεμπτικής αποφάσεως του Στ΄ Τμήματος, με την οποία τέθηκαν, μεταξύ άλλων, ζητήματα ερμηνείας των διατάξεων των άρθρων 115 παρ. 1 και 3 του ν. 2238/1994 (όπως η παρ. 3 προστέθηκε με το άρθρο 22 παρ. 6 του ν. 2648/1998) και 4 παρ. 4 ν. 2556/1997 (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 69 παρ. 2 ν. 2676/1999), που ανάγονται στις προϋποθέσεις της απαλλαγής των προσώπων που ασκούν τη διοίκηση και την εκπροσώπηση ανώνυμης εταιρείας από την προσωπική και αλληλέγγυο ευθύνη τους για χρέη της εταιρείας από φόρο εισοδήματος ή οφειλόμενες στο Ι.Κ.Α. ασφαλιστικές εισφορές.

Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε ότι οι διατάξεις των ανωτέρω άρθρων πρέπει να ερμηνεύονται στενά, καθότι θεσπίζουν εξαίρεση από την αρχή της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου των ανωνύμων εταιρειών, αλλά και με τρόπο σύμφωνο προς το άρθρο 78 παρ. 1 του Συντάγματος και την απορρέουσα από αυτό αρχή της νομιμότητας του φόρου. Ειδικότερα, δέχτηκε, ομοφώνως, ότι τα πρόσωπα που αναφέρονται στην παρ. 1 του άρθρου 115 του ν. 2238/1994 ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για χρέη της ανώνυμης εταιρείας από φόρους ή οφειλόμενες στο Ι.Κ.Α. ασφαλιστικές εισφορές, υπό την προϋπόθεση, πάντως, ότι εξακολουθούν κατά τον εκάστοτε κρίσιμο χρόνο να έχουν μία από τις προβλεπόμενες στην ανωτέρω διάταξη ιδιότητες και δεν έχουν αποδεδειγμένως παραιτηθεί ή με άλλον τρόπο νομίμως παυθεί από αυτές. Τούτο σημαίνει ότι τα ως άνω πρόσωπα εξακολουθούν μεν να ευθύνονται για τα γεννηθέντα προ του χρόνου της παραιτήσεώς τους χρέη της εταιρείας, δεν ευθύνονται, όμως, για χρέη τα οποία γεννήθηκαν σε χρόνο μεταγενέστερο της νομίμως αποδεικνυομένης παραιτήσεώς τους. Και τούτο ανεξαρτήτως, καταρχήν, του εάν έχει αναλάβει καθήκοντα νέα διοίκηση της εταιρείας, εφόσον τέτοια προϋπόθεση δεν προβλέπεται στις ως άνω εξαιρετικές διατάξεις του ν. 2238/1994, η αντίθετη δε εκδοχή θα συνεπαγόταν την, κατά παράβαση των αρχών της ασφάλειας του δικαίου και της αναλογικότητας, επ’ αόριστον και για μη προβλέψιμο χρόνο παράταση της ευθύνης των εν λόγω προσώπων για χρέη της εταιρείας προερχόμενα από ενέργειες, επί των οποίων δεν μπορούσαν να ασκήσουν καμία επίδραση.

Περαιτέρω, ως προς το ζήτημα της δημοσιότητας της παραιτήσεως (άρθρα 7α και 7β του ν. 2190/1920), η Ολομέλεια επιβεβαίωσε, ομοφώνως, τη νομολογία του ΣτΕ, κατά την οποία η εν λόγω δημοσιότητα δεν έχει συστατικό αλλά βεβαιωτικό-δηλωτικό χαρακτήρα, με συνέπεια η μη τήρησή της να μην επηρεάζει το κύρος της παραίτησης. Ωστόσο, η εταιρεία δεν μπορεί να καταρχήν να αντιτάξει την επελθούσα μεταβολή στους «τρίτους», εκτός αν επικαλεστεί και αποδείξει ότι την γνώριζαν. Εν συνεχεία, η Ολομέλεια δέχτηκε, κατά πλειοψηφία, ότι ως «τρίτος» λογίζεται κάθε πρόσωπο με το οποίο η εταιρεία έχει ή μπορεί εκ του νόμου να έχει οποιαδήποτε έννομη σχέση, και, επομένως, στους τρίτους αυτούς περιλαμβάνεται και το Δημόσιο.

Τέλος, το Δικαστήριο, ερμηνεύοντας περαιτέρω τις ανωτέρω διατάξεις σύμφωνα με το Σύνταγμα και τις αρχές της νομιμότητας του φόρου, της ασφάλειας του δικαίου και της αναλογικότητας, έκρινε ότι σε περίπτωση μη δημοσιεύσεως της πράξεως παραιτήσεως, τα πρόσωπα που μνημονεύονται στην παρ. 1 του άρθρου 115 του ν. 2238/1994 απαλλάσσονται από την ευθύνη για τις μεταγενέστερες της παραιτήσεώς τους (κατά τις ειδικότερες διακρίσεις των παραγράφων 1 και 3 του άρθρου 115 του ν. 2238/1994) οφειλές της εταιρείας από φόρο εισοδήματος και από ασφαλιστικές εισφορές προς το Ι.Κ.Α., εφόσον, επιδεικνύοντας τη δέουσα επιμέλεια, προβούν τα ίδια στη γνωστοποίηση της παραιτήσεώς τους στην αρμόδια προς τούτο υπηρεσία της Νομαρχίας, προσκομίζοντας συγχρόνως τα στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι έχουν εγκύρως και σπουδαίως παραιτηθεί.

Πηγή: adjustice