Ακύρωση πλασματικής αποδοχής κληρονομιάς
Στα πλαίσια των διατάξεων του Κληρονομικού Δικαίου του Αστικού Κώδικα το σύνολο της περιουσίας του προσώπου που απεβίωσε (κληρονομιαία περιουσία), που συμπεριλαμβάνει τόσο το ενεργητικό όσο και το παθητικό αυτής, επάγεται μετά το θάνατό του στους κληρονόμους του (είτε εξ αδιαθέτου είτε εκ διαθήκης), οι οποίοι έχουν το δικαίωμα της αποποίησης εντός αποσβεστικής προθεσμίας τεσσάρων μηνών από τότε που έμαθαν την επαγωγή της κληρονομίας σε αυτούς και το λόγο της με δήλωση που κατατίθεται στο Γραμματέα του Δικαστηρίου της κληρονομίας. Σε πολλές περιπτώσεις όμως κατά τις οποίες τα πρόσωπα που καλούνται ως κληρονόμοι σε κληρονομιαία περιουσία μακρινών ή αγνώστων συγγενών μη γνωρίζοντας πολλές φορές την ύπαρξη χρεών του κληρονομουμένου ή αγνοώντας την τετράμηνη προθεσμία του νόμου για αποποίηση της κληρονομίας ή και τις συνέπειες της άπρακτης παρέλευσης αυτής παραλείπουν να προβούν στην προσήκουσα δήλωση αποποίησης εντός της νομίμου προθεσμίας με τις απαιτούμενες προϋποθέσεις και καθίστανται ως εκ τούτου κληρονόμοι λόγω σιωπηρής αποδοχής της κληρονομίας κατά πλάσμα δικαίου. Την επίλυση αυτού του «αδιέξοδου προβλήματος» έδωσε ο νομοθέτης με τη δυνατότητα άσκησης αγωγής ακύρωσης της πλασματικής αποδοχής κληρονομίας που επέρχεται μετά την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας αποποίησης της κληρονομίας ή τη μη προσήκουσα άσκησή της, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1857 του Α.Κ.
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
- Η πλασματική αποδοχή κληρονομίας μπορεί να προσβληθεί από τον κληρονόμο λόγω πλάνης όταν η αποδοχή, που συνάγεται με τον τρόπο αυτό κατά πλάσμα του νόμου, δεν συμφωνεί με τη βούλησή του και αυτή αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την αποδοχή της κληρονομίας ώστε, αν ο κληρονόμος γνώριζε την αληθινή κατάσταση, ως προς αυτό, δεν θα άφηνε να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία της αποποίησης. Η εσφαλμένη γνώση ή άγνοια που δημιουργεί τη διάσταση μεταξύ βούλησης και δήλωσης και θεμελιώνει, όταν είναι ουσιώδης, δικαίωμα προσβολής της δήλωσης λόγω πλάνης μπορεί να οφείλεται και σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση των νομικών διατάξεων για την αποδοχή κληρονομίας.
- Η πλάνη περί το δίκαιο της αποδοχής της κληρονομίας είναι ουσιώδης και όταν η άγνοια του κληρονόμου ανάγεται είτε στο σύστημα κτήσης της κληρονομίας, βάσει του Αστικού Κώδικα, που επέρχεται αμέσως μετά το θάνατο του κληρονομουμένου, οπότε η τετράμηνη προθεσμία αποποίησης δεν αρχίζει, καθώς η άγνοια αποκλείει τη γνώση της επαγωγής της κληρονομίας είτε στην ύπαρξη της προβλεπόμενης προθεσμίας προς αποποίηση ή τη νομική σημασία της άπρακτης παρόδου αυτής.
- Πλάνη ως προς το ενεργητικό ή το παθητικό της κληρονομίας δεν είναι ουσιώδης.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΑΓΩΓΗΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ
Η αγωγή ακύρωσης της πλασματικής αποδοχής κληρονομίας λόγω πλάνης, απάτης ή απειλής παραγράφεται μετά από έξι μήνες. Η παραγραφή αυτής αρχίζει από την παρέλευση της προθεσμίας αποποίησης. Αν όμως η πλάνη, η απάτη ή η απειλή εξακολουθούν και μετά την αποδοχή, το εξάμηνο αρχίζει από τότε που παρήλθε η κατάσταση αυτή -από την άρση δηλαδή της πλάνης – και σε κάθε περίπτωση όταν περάσουν είκοσι χρόνια από την αποδοχή.
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΑΓΩΓΗΣ
Η αγωγή ακύρωσης στρέφεται κατά του αμέσως έλκοντος έννομο κληρονομικό συμφέρον από την έκπτωση αυτού, που ακυρωσίμως αποδέχτηκε και στον οποίο θα επαχθεί η κληρονομία μετά την αποδοχή της αγωγής και την αποποίηση του ενάγοντα στην περί ακύρωσης δίκη, όπως και κατά των δανειστών της κληρονομίας.
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ
Η ως άνω αγωγή ακύρωσης, έχουσα διαπλαστικό χαρακτήρα, ασκείται ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου της τελευταίας κατοικίας του κληρονομουμένου κατά την τακτική διαδικασία.
ΣΤΟΧΟΣ
Η δυνατότητα απεμπλοκής από κατάχρεα κληρονομιαία περιουσία θανόντος την οποία σιωπηρά αποδέχθηκε πλασματικά ο κληρονόμος χωρίς γνώση των νομικών διατάξεων περί αποδοχής ή αποποίησης της κληρονομίας και των συνεπειών αυτών.
Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX Dauphine
