Το τελωνειακό σύστημα πληροφοριών (ΤΣΠ) δημιουργήθηκε με την Απόφαση 2009/917/ΔΕΥ[1] του Συμβουλίου και είναι ένα αυτοματοποιημένο σύστημα πληροφοριών για τελωνειακούς σκοπούς, το οποίο έχει ως στόχο να συνδράμει τις τελωνειακές αρχές στην πρόληψη, τη διερεύνηση και τη δίωξη σοβαρών παραβάσεων των εθνικών νόμων, καθιστώντας ταχύτερα διαθέσιμες τις πληροφορίες για τα εμπορεύματα, τα μεταφορικά μέσα, τις επιχειρήσεις, τα πρόσωπα, τις τάσεις απάτης, τις δεσμεύσεις, τις κατασχέσεις κ.λπ. Με την Πρόταση Κανονισμού COM(2023) 244[2] αποσκοπείται η ευθυγράμμιση των κανόνων προστασίας των δεδομένων, οι οποίοι περιέχονται στην Απόφαση 2009/917/ΔΕΥ, με τους κανόνες που ορίζονται στην Οδηγία (ΕΕ) 2016/680[3] για την προστασία των δεδομένων στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου, προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα συνεκτικό πλαίσιο προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

• ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Με την ανωτέρω Πρόταση Κανονισμού προτείνεται η τροποποίηση των διατάξεων προστασίας των δεδομένων, που διέπουν τη λειτουργία του τελωνειακού συστήματος πληροφοριών (ΤΣΠ), ώστε να προσαρμοστούν στους κανόνες προστασίας των δεδομένων στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/680. Συγκεκριμένα προβλέπεται ότι:

– ο σκοπός του τελωνειακού συστήματος πληροφοριών (ΤΣΠ) θα τροποποιηθεί και πλέον, θα συνίσταται στη συνδρομή των εθνικών αρχών, όχι στη δίωξη σοβαρών παραβάσεων των εθνικών νόμων, αλλά στη δίωξη ποινικών αδικημάτων βάσει των εθνικών νόμων. Στα καλυπτόμενα ποινικά αδικήματα περιλαμβάνονται, ιδίως, η παράνομη διακίνηση ναρκωτικών, η παράνομη διακίνηση όπλων και η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες,

– για τον κατάλογο των κατηγοριών των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που δεν μπορούν να εισαχθούν στο σύστημα, θα γίνεται, εφεξής, παραπομπή στην Οδηγία (ΕΕ) 2016/680 για την προστασία των δεδομένων στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου και όχι στην απόφαση-πλαίσιο 2008/977/ΔΕ, η οποία αποτελεί το προϊσχύον νομοθετικό πλαίσιο προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα,

– για την εισαγωγή των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο σύστημα θα απαιτείται, πλέον, να υπάρχουν βάσιμοι λόγοι που οδηγούν στην υπόνοια ότι το συγκεκριμένο πρόσωπο έχει διαπράξει, διαπράττει ή θα διαπράξει ένα από τα καλυπτόμενα ποινικά αδικήματα, ιδίως λόγω προτέρων παράνομων δραστηριοτήτων του,

– η επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που εισάγονται στο σύστημα θα υπόκειται, στο εξής, στη συντονισμένη εποπτεία των εθνικών εποπτικών αρχών και του Ευρωπαίου Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, αντί της κοινής εποπτεύουσας αρχής,

– θα προστεθούν νέες απαιτήσεις ασφάλειας για την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που εισάγονται στο ΤΣΠ, οι οποίες θα σχετίζονται με την αποκατάσταση, την αξιοπιστία και την ακεραιότητα του συστήματος και θα είναι εναρμονισμένες με την Οδηγία για την προστασία των δεδομένων στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου,

– η επακόλουθη επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που καταγράφονται στο ΤΣΠ θα περιορίζεται, εφεξής, μόνο στους σκοπούς για τους οποίους αυτά συλλέχθηκαν και δεν θα διενεργείται για άλλους σκοπούς,

–  οι προϋποθέσεις πρόσβασης των διεθνών ή περιφερειακών οργανισμών στο ΤΣΠ θα επικαιροποιηθούν και πλέον, θα απαιτείται η πρόσβασή τους να γίνεται σύμφωνα με τις γενικές αρχές για τις διαβιβάσεις δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και να βασίζεται σε απόφαση περί επάρκειας ή σε κατάλληλες εγγυήσεις και

– η διαδικασία που διέπει τη διατήρηση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο ΤΣΠ θα απλουστευθεί με την κατάργηση της υποχρέωσης ετήσιας επανεξέτασης των δεδομένων και με τον καθορισμό μέγιστης περιόδου διατήρησης πέντε ετών, η οποία θα μπορεί να αυξηθεί κατά δύο επιπλέον έτη, εφόσον θα δικαιολογείται.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Απόφαση 2009/917/ΔΕΥ του Συμβουλίου για τη χρήση της πληροφορικής για τελωνειακούς σκοπούς, ΕΕ L 323 της 10.12.2009, η οποία ενσωματώθηκε στην εθνική έννομη τάξη με το Ν. 4410/2016 (ΦΕΚ 141/Τ.Α΄/03.08.2016): «Τροποποιήσεις του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα προς ενίσχυση της καταπολέμησης της παράνομης εμπορίας καπνού και βιομηχανοποιημένων καπνών και Ίδρυση Συντονιστικού Κέντρου για την Καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας προς την απόφαση 2009/917/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 30ής Νοεμβρίου 2009 για τη χρήση της πληροφορικής για τελωνειακούς σκοπούς και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Οικονομικών και ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία των άρθρων 15, 16 και 18 της οδηγίας 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 3ης Απριλίου 2014 για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών – μελών σχετικά με την κατασκευή, την παρουσίαση και την πώληση προϊόντων καπνού και συναφών προϊόντων και την κατάργηση της οδηγίας 2001/37/ΕΚ και άλλες διατάξεις»

[2] Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης 2009/917/ΔΕΥ του Συμβουλίου, όσον αφορά την ευθυγράμμισή της με τους κανόνες της Ένωσης για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, [COM(2023) 244, 11.05.2023]

[3] Οδηγία (ΕΕ) 2016/680 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης ποινικών αδικημάτων ή της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της απόφασης-πλαίσιο 2008/977/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 119 της 4.5.2016)