Στα πλαίσια των διατάξεων του νέου Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών[1] (Κ.Ο.Δ.Κ.Δ.Λ.) του ν. 4938/2022 (ΦΕΚ 109/Τ.Α/6.6.2022) ορίζονται τόσο η αποστολή της Εισαγγελίας, ως ενιαίας και ανεξάρτητης Δικαστικής Αρχής που οφείλει να μεριμνά για την τήρηση της νομιμότητας, την προστασία του πολίτη και τη διαφύλαξη της δημόσιας τάξης όσο και οι αρμοδιότητές της μεταξύ των οποίων υπάγονται η διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, η άσκηση ποινικής δίωξης, η εποπτεία και ο έλεγχος των αστυνομικών αρχών αναφορικά με την πρόληψη και τη δίωξη των εγκλημάτων, η παροχή γνωμοδοτήσεων σε νομικά ζητήματα που δεν έχουν εισαχθεί στα δικαστήρια, η παροχή συστάσεων, γενικών οδηγιών, όπως  και η χορήγηση εισαγγελικής παραγγελίας σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα που έχουν δικαίωμα ή έννομο συμφέρον προς τούτο, με την προϋπόθεση ότι έχει προηγηθεί αποδεδειγμένη με έγγραφα άρνηση παράδοσης ή χορήγησης των αιτουμένων εγγράφων ή αντιγράφων από τις υπηρεσίες του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ., των λοιπών φορέων γενικής κυβέρνησης ή από τις επιχειρήσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Ι. ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ

Στις αρμοδιότητες του Εισαγγελέα υπάγονται – μεταξύ άλλων- σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθ. 29 του ν. 4938/2022:

– Η διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, η άσκηση ποινικής δίωξης, η διεύθυνση της προανάκρισης, η άσκηση ενδίκων μέσων

– Η εποπτεία και ο έλεγχος τόσο των αστυνομικών αρχών αναφορικά με την πρόληψη και τη δίωξη των εγκλημάτων όσο και των σωφρονιστικών καταστημάτων

– Η υποβολή προτάσεων στα δικαστικά συμβούλια και τα δικαστήρια

– Η γνωμοδότηση σε νομικά ζητήματα που δεν έχουν εισαχθεί στα δικαστήρια

– Η παροχή συστάσεων σε όσους φιλονικούν για την αποφυγή τέλεσης αξιοποίνων πράξεων και ειρηνικής επίλυσης των διαφορών τους

– Η χορήγηση εισαγγελικής παραγγελίας με τους όρους και τις προϋποθέσεις που αναλυτικά περιγράφονται κατωτέρω.

ΙΙ. Η ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ

• ΛΗΨΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΑΠΟ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Σύμφωνα με τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας[2], κάθε ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα ύστερα από γραπτή αίτησή του να λαμβάνει γνώση των διοικητικών εγγράφων δηλαδή των εγγράφων που συντάσσονται από τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως εκθέσεις, μελέτες πρακτικά, στατιστικά στοιχεία, εγκύκλιες οδηγίες, απαντήσεις της Διοίκησης, γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις[3], ενώ όποιος έχει ειδικό έννομο συμφέρον μπορεί να ζητήσει εγγράφως με αίτησή του να λάβει γνώση των ιδιωτικών εγγράφων που φυλάσσονται στις δημόσιες υπηρεσίες και είναι σχετικά με την υπόθεσή του που εκκρεμεί σε αυτές ή έχει διεκπεραιωθεί από  αυτές.

Το δικαίωμα αυτό δεν υφίσταται στις περιπτώσεις που το έγγραφο αφορά την ιδιωτική ή οικογενειακή ζωή τρίτου ή αν παραβλάπτεται απόρρητο που προβλέπεται από ειδικές διατάξεις, ενώ εάν η ικανοποίηση του δικαιώματος αυτού μπορεί να δυσχεράνει ουσιωδώς την έρευνα δικαστικών, αστυνομικών ή στρατιωτικών αρχών σχετικά με την τέλεση εγκλήματος ή διοικητικής παράβασης  η αρμόδια διοικητική αρχή μπορεί να αρνηθεί την χορήγησή του.

Η άσκηση του δικαιώματος αυτού γίνεται είτε με μελέτη του εγγράφου στο κατάστημα της υπηρεσίας είτε με χορήγηση αντιγράφου, εφόσον υπάρχει «εύλογο ενδιαφέρον» ή «ειδικό έννομο συμφέρον» – στην περίπτωση των ιδιωτικών εγγράφων- το οποίο πρέπει να προσδιορίζεται με σαφήνεια σε σχετική έγγραφη αίτηση του ενδιαφερομένου, ενώ η απόρριψη του αιτήματος πρέπει να είναι αιτιολογημένη και να γνωστοποιείται εγγράφως στον αιτούντα το αργότερο μέσα σε ένα μήνα από την υποβολή της αίτησης.

• ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΣ

Μόνο μετά την σύμφωνα με τα ανωτέρω εκφρασθείσα έγγραφη άρνηση της Διοίκησης ο πολίτης – είτε ως φυσικό είτε ως νομικό πρόσωπο – μπορεί να προσφύγει στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών προς ικανοποίηση του δικαιώματός του παράδοσης ή χορήγησης εγγράφων[4] ή αντιγράφων των υπηρεσιών του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των λοιπών φορέων γενικής κυβέρνησης, καθώς και των επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση της εισαγγελικής παραγγελίας – η οποία έχει διφυή χαρακτήρα τόσο ιδιότυπης πράξης διοικητικού χαρακτήρα όσο και δικαστικής διάταξης –  είναι η ύπαρξη και τεκμηρίωση του δικαιώματος ή του εννόμου συμφέροντος για αυτήν.

• ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΣ

– Υποβολή έγγραφης αίτησης του φυσικού ή νομικού προσώπου προς την διοικητική αρχή με σαφές και ορισμένο αίτημα προς παράδοση εγγράφων ή χορήγηση αντιγράφων, με αναφορά και τεκμηρίωση του επικαλουμένου εννόμου συμφέροντος

– Έγγραφη και αιτιολογημένη απόρριψη της αίτησης

– Υποβολή έγγραφης αίτησης προς τον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών (με επισύναψη της αρχικής αίτησης προς την ως άνω διοικητική αρχή και της έγγραφης απόρριψης αυτής από την τελευταία) με τεκμηρίωση του δικαιώματος ή του εννόμου συμφέροντος

– Έκδοση αιτιολογημένης Εισαγγελικής παραγγελίας – σε περίπτωση αποδοχής της αίτησης – και διαβίβαση αυτής στην ως άνω διοικητική αρχή.

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine

[1] Ο νέος Κώδικας θεσπίστηκε, σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση του νόμου, προκειμένου να επιτευχθεί κυρίως ο εκσυγχρονισμός και η εναρμόνιση των διατάξεών του με τις Ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις στο χώρο της Δικαιοσύνης.

[2] Άρθρο 5 του ν. 2690/1999 ως έχει τροποποιηθεί και ισχύει έως σήμερα

[3] Στην έννοια των διοικητικών εγγράφων εντάσσονται και όσα έγγραφα δεν εκδόθηκαν μεν. πλην όμως χρησιμοποιήθηκαν από δημόσιες υπηρεσίες ή λήφθηκαν υπόψη τους για τον καθορισμό της διοικητικής δράσης ή τη διαμόρφωση γνώμης ή κρίσης του διοικητικού οργάνου.

[4] Εξαιρούνται τα έγγραφα του άρθ.263 του ΚΠΔ: έγγραφα που έχουν στην κατοχή τους δημόσιοι υπάλληλοι λόγω των καθηκόντων τους ή του επαγγέλματός τους, εφόσον αφορούν διπλωματικό ή στρατιωτικό μυστικό που ανάγεται στην ασφάλεια του κράτους ή σχετίζεται με το λειτούργημα ή το επάγγελμά τους.