Στα πλαίσια των διατάξεων του νόμου 4961/2022 (ΦΕΚ 146/Τ.Α’/27.7.2022) που αφορούν τις «Αναδυόμενες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, ενίσχυση της ψηφιακής διακυβέρνησης και άλλες διατάξεις» και έχουν ως αντικείμενο την ενίσχυση κυρίως της λογοδοσίας και της διαφάνειας κατά τη χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης από φορείς του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα και τη συμπλήρωση του υφισταμένου θεσμικού πλαισίου για την κυβερνοασφάλεια, θεσπίστηκε η υποχρέωση ενημέρωσης από κάθε επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα  (άρθ. 9) για τη χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, που επηρεάζουν τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σχετικά με τους εργαζόμενους και τις συνθήκες εργασίας τους και ειδικότερα ως προς τις παραμέτρους που λαμβάνονται υπόψη για τη λήψη των αποφάσεων αυτών και τη διασφάλιση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και της καταπολέμησης των διακρίσεων, προβλέποντας μάλιστα κυρώσεις τόσο διοικητικές όσο και ποινικές σε περίπτωση παραβάσεως της υποχρέωσης αυτής επιβαλλόμενες από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας ( Σ.Ε.Π.Ε.).

✔ ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Κάθε επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα που χρησιμοποιεί σύστημα τεχνητής νοημοσύνης έχει- πλέον των άλλων υποχρεώσεων[1]– την υποχρέωση ενημέρωσης.

Την υποχρέωση αυτή έχουν και οι ψηφιακές πλατφόρμες του ν. 4808/2021[2], ως προς τα φυσικά πρόσωπα που συνδέονται μαζί τους με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ή ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή έργου.

✔ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Η υποχρέωση ενημέρωσης αφορά την επαρκή και σαφή πληροφόρηση κάθε εργαζόμενου ή υποψήφιου εργαζόμενου και η οποία

• Περιλαμβάνει τουλάχιστον τις παραμέτρους στις οποίες στηρίζεται η λήψη απόφασης[3] από τον εργοδότη
• Διασφαλίζει την τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και της καταπολέμησης των διακρίσεων στην απασχόληση και την εργασία λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου.

✔ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Η υποχρέωση ενημέρωσης της επιχείρησης λαμβάνει χώρα εφόσον

– Χρησιμοποιεί σύστημα τεχνητής νοημοσύνης[4]

– Το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης επηρεάζει οποιαδήποτε διαδικασία λήψης απόφασης σχετικά με τους εργαζόμενους και έχει αντίκτυπο στις συνθήκες εργασίας, την επιλογή, την πρόσληψη ή την αξιολόγησή τους

– Προηγείται της πρώτης χρήσης του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης

✔ ΚΥΡΩΣΕΙΣ

Η επιχείρηση που παραβιάζει την υποχρέωση ενημέρωσης εφόσον χρησιμοποιεί σύστημα τεχνητής νοημοσύνης θα έχει

• Διοικητικές κυρώσεις (άρθ. 24 του ν. 3996/2011), όπως πρόστιμο από 500 έως 50.000 ευρώ για κάθε μία παράβαση, προσωρινή ή οριστική διακοπή της λειτουργίας τμήματος ή του συνόλου της επιχείρησης[5], επιβαλλόμενες από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.Ε.Π.Ε.)
• Ποινικές κυρώσεις ( άρθ. 28 του ν. 3996/2011), όπως ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών ή χρηματική ποινή τουλάχιστον 900 ευρώ ή και τις δύο αυτές ποινές.

✔ ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ

Η έναρξη ισχύος των διατάξεων αυτών (ανηκόντων στο Μέρος Α’ κεφ. Β’ )ορίζεται την 1.1.2023 (άρθ. 116 παρ.2).

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine

[1] Κάθε επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα, που συνιστά μεσαία ή μεγάλη οντότητα, έχει την υποχρέωση τήρησης σε ηλεκτρονική μορφή Μητρώου των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιεί είτε στο πλαίσιο κατάρτισης προφίλ καταναλωτών είτε στο πλαίσιο αξιολόγησης των πάσης φύσης εργαζομένων ή συνεργαζομένων με αυτήν φυσικών προσώπων. Η υποχρέωση ενημέρωσης δεν θίγει τις υποχρεώσεις που θέτει το άρθ. 22 Γ.Κ.Π.Δ. για την αυτοματοποιημένη ατομική λήψη αποφάσεων, περιλαμβανομένης της κατάρτισης προφίλ.

[2] «Ψηφιακές πλατφόρμες» καλούνται οι επιχειρήσεις που ενεργούν είτε απευθείας είτε ως μεσάζοντες και μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας συνδέουν παρόχους υπηρεσιών ή επιχειρήσεις ή τρίτους με χρήστες ή πελάτες ή καταναλωτές και διευκολύνουν τις μεταξύ τους συναλλαγές ή συναλλάσσονται απευθείας μαζί τους

[3] Με την επιφύλαξη των περιπτώσεων που προϋποθέτουν προηγούμενη ενημέρωση και διαβούλευση

[4] Η Τεχνητή νοημοσύνη αναφέρεται στον κλάδο της Πληροφορικής, ο οποίος ασχολείται με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση υπολογιστικών συστημάτων που μιμούνται στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς, τα οποία υπονοούν έστω και στοιχειώδη ευφυΐα (μάθηση, προσαρμοστικότητα, εξαγωγή συμπερασμάτων, επίλυση προβλημάτων). Τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης είναι ικανά να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους σε ένα ορισμένο βαθμό, αναλύοντας τις  συνέπειες προηγούμενων δράσεων και επιλύοντας προβλήματα με αυτονομία.

[5] Σε περίπτωση υποτροπής προβλέπεται και αποκλεισμός του εργοδότη από δημόσιους διαγωνισμούς για χρονικό διάστημα από 3 μήνες έως 3 έτη