Στα πλαίσια των μέτρων και δράσεων που υιοθετούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά κυρίως από την Ευρωπαϊκή Ένωση ενόψει της κλιματικής αλλαγής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε, σύμφωνα και με το από 5 Απριλίου 2022 Δελτίο Τύπου της για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δύο νέους Κανονισμούς για τον αυστηρότερο έλεγχο των φθοριούχων αερίων του θερμοκηπίου και των οζοντοφθόρων ουσιών – που συμβάλλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη όταν απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα κατά πολύ περισσότερο ακόμη και από τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα- και τη χρήση εναλλακτικών επιλογών φιλικών προς το περιβάλλον, προκειμένου να μειωθούν αφενός οι εκπομπές των αερίων αυτών κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 και αφετέρου οι ενωσιακές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 490 εκατομμύρια τόνους έως το 2050  και κατά τον τρόπο αυτό να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και να καταστεί η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, όπως είχε αποτυπωθεί και στην Συμφωνία του Παρισιού στην 21^η Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (2015).   

✔ ΕΝΝΟΙΑ ΦΘΟΡΙΟΥΧΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΚΑΙ ΟΖΟΝΤΟΦΘΟΡΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

Τα φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου(F-gases) είναι ανθρωπογενείς χημικές ουσίες – όπως οι υπερφθοράνθρακες, το εξαφθοριούχο θείο και το τριφθοριούχο άζωτο –που χρησιμοποιούνται κυρίως ως ψυκτικά σε ψυγεία, καταψύκτες, κλιματιστικά και αντλίες θερμότητας, ως προωθητικά σε δοχεία ψεκασμού τεχνικών αεροζόλ, σε πυροσβεστήρες και ως διογκωτικά για μονωτικούς αφρούς κτιρίων, ενώ οι οζοντοφθόρες ουσίες (ODS) χρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων χημικών ουσιών ως μέσα πυροπροστασίας σε ειδικές εφαρμογές σε αεροπλάνα ή σε αναλύσεις εργαστηρίων.

✔ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Οι ODS επηρεάζουν βλαπτικά το στρώμα του όζοντος, που προστατεύει τη Γη από την επικίνδυνη υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία αυξάνοντας την έκθεσή μας στην ακτινοβολία αυτή από τον ήλιο, ενώ συγχρόνως μαζί με τα φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου συμβάλλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη.

✔ ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΕΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΦΘΟΡΙΟΥΧΑ ΑΕΡΙΑ

Η πρόταση για τα φθοριούχα αέρια που αντιπροσωπεύουν το 2,5% των συνολικών εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου περιλαμβάνει

– Αυστηροποίηση του συστήματος ποσοστώσεων για τους υδροφθοράνθρακες με σταδιακή κατάργησή τους και θέσπιση νέων περιορισμών, ώστε να χρησιμοποιούνται όταν δεν υπάρχουν κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις[1].

– Καταπολέμηση του εμπορίου παράνομων φθοριούχων αερίων και εξοπλισμού με αυστηρότερες κυρώσεις και καθιέρωση κανόνων καταχώρησης και τιμής ποσόστωσης σε πραγματικούς εμπόρους φυσικού αερίου.

– Επέκταση των προγραμμάτων πιστοποίησης και κατάρτισης των Μηχανικών ώστε να διαθέτουν προσόντα χειρισμού εξοπλισμών και τεχνολογιών φιλικών προς το κλίμα που μειώνουν τη χρήση φθοριούχων αερίων.

– Βελτίωση των διαδικασιών υποβολής και επαλήθευσης των δεδομένων με κάλυψη ευρύτερου φάσματος ουσιών και δραστηριοτήτων.

Η πρόταση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα αφενός μείωση αντίστοιχη με σαράντα εκατομμύρια τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έως το 2030– πέρα από την αναμενόμενη μείωση από την υφιστάμενη νομοθεσία- μειώνοντας κατά 98% τις πιθανές κλιματικές επιπτώσεις των νέων υδροφθορανθράκων που εισέρχονται στην αγορά της Ε.Ε. και αφετέρου τη διευκόλυνση των τελωνειακών και εποπτικών αρχών στον έλεγχο των εισαγωγών και εξαγωγών με ταυτόχρονη διασφάλιση της συμμόρφωσης με το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ.

✔ ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΕΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΖΟΝΤΟΦΘΟΡΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

Η πρόταση του κανονισμού για τις οζοντοφθόρες ουσίες περιλαμβάνει:

– Την απαίτηση ανάκτησης ή καταστροφής των οζοντοφθόρων ουσιών από αφρώδη μονωτικά κατά την ανακαίνιση ή την κατεδάφιση κτιρίων.

– Την κατάργηση των παρωχημένων απαιτήσεων ποσοστώσεων και καταχώρησης και την καθιέρωση ενός εκσυγχρονισμένου συστήματος αδειοδότησης στη βιομηχανία, με ταυτόχρονη λήψη μέτρων για την καταπολέμηση παράνομων δραστηριοτήτων, παρόμοιων με εκείνων της μείωσης των φθοριούχων αερίων.

Με τα νέα αυτά μέτρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προσπαθήσει να αποτρέψει έως το 2050 το ισοδύναμο 180 εκατομμυρίων τόνων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και 32.000 τόνων δυναμικού καταστροφής του όζοντος.

Με την «φιλόδοξη» αυτή πολιτική της καθιέρωσης τεχνολογιών φιλικών προς το κλίμα και το περιβάλλον, των ελέγχων του εμπορίου των χημικών ουσιών και των αυστηρότερων κυρώσεων η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ως στόχο την ενσωμάτωση των μέτρων αυτών στη νομοθεσία όλων των κρατών- μελών της αλλά και την ενθάρρυνση των εκτός Ευρώπης χωρών προς λήψη παρόμοιων μέτρων, προκειμένου να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα προς όφελος της υγείας όλων των πολιτών του πλανήτη.

*Ως προς την έννοια της κλιματικής αλλαγής και τα μέτρα και δράσεις για αυτήν  παραπέμπουμε στο από 22.11.2021 άρθρο μας με τίτλο «ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ».

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine

[1] Προβλέπεται ενδεικτικά σταδιακή κατάργηση του εξαφθοριούχου θείου έως το 2031 σε όλο το νέο εξοπλισμό μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που αποτελεί το ισχυρότερο αέριο του θερμοκηπίου.