Το υφιστάμενο για την παρένθετη μητρότητα θεσμικό πλαίσιο των διατάξεων του ν. 3089/2002[1] για την «Ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή», όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα, του ν. 3305/2005[2] για την «Εφαρμογή της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής» – που επιτρέπει την παρένθετη μητρότητα υπό τους όρους που προβλέπονται στα άρθρα 1458 του Αστικού Κώδικα και το ν. 3089/2002 (άρθ.8)- όπως αυτός τροποποιήθηκε από το ν. 4958/2022[3] για τις «Μεταρρυθμίσεις  στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και άλλες επείγουσες ρυθμίσεις», ο οποίος τείνει στη διαμόρφωση ενός δικαιϊκού πλαισίου ικανού να ανταποκριθεί στις σύγχρονες κοινωνικές απαιτήσεις για ιατρική υποβοήθηση στην τεκνοποιία, συμπληρώθηκε προσφάτως από την Απόφαση 1704/2022 της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που δημοσιεύτηκε την 26 Οκτωβρίου 2022 (ΦΕΚ 5524/Τ.Β’/26.10.2022), η οποία προβλέπει τόσο τις προϋποθέσεις για την παρένθετη μητρότητα, καθορίζοντας ως όριο ηλικίας το 54^ο έτος της ηλικίας των γυναικών, όσο και το δικαίωμα καταβολής των δαπανών, αλλά και αποζημίωσης  λόγω σωματικής καταπόνησης ύψους 10.000 ευρώ για μονήρη κύηση και 15.000 ευρώ για πολύδυμη κύηση, μόνο εφόσον έχει χορηγηθεί η απαιτούμενη από το νόμο δικαστική άδεια.   

✔ ΕΝΝΟΙΑ ΠΑΡΕΝΘΕΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ

Σύμφωνα με τον ορισμό του ν. 3305/2005 (άρθ. 3) παρένθετη μητρότητα είναι η περίπτωση εκείνη κατά την οποία μία γυναίκα κυοφορεί και γεννά ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση και  μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων, με χρήση ωαρίου ξένου προς την ίδια, για λογαριασμό μιας άλλης γυναίκας, η οποία επιθυμεί να αποκτήσει παιδί, αλλά αδυνατεί να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους.

✔ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Απαραίτητες προϋποθέσεις σύμφωνα με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα (άρθ. 1458) για την πραγματοποίηση της παρένθετης μητρότητας είναι:

– Η άδεια που παρέχεται με Δικαστική απόφαση πριν από τη μεταφορά των γονιμοποιημένων ωαρίων, εφόσον αποδεικνύεται ότι η γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει τέκνο είναι ιατρικώς αδύνατο να κυοφορήσει και η γυναίκα που προσφέρεται να κυοφορήσει είναι ενόψει της κατάστασης της υγείας της κατάλληλη για κυοφορία.

– Έγγραφη και χωρίς αντάλλαγμα συμφωνία των προσώπων που επιδιώκουν να αποκτήσουν τέκνο και της γυναίκας που θα κυοφορήσει, όπως και του συζύγου της, αν είναι έγγαμη.

Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τη νέα Απόφαση 1704/2022 της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής προβλέπονται ως προϋποθέσεις :

– Η ηλικία των 25 ετών και μέχρι των 54 ετών. Στις περιπτώσεις όμως των γυναικών ηλικίας 50 έως 54 ετών απαιτείται κατ’ εξαίρεση άδεια της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

– Η μη υποβολή σε περισσότερες από δύο καισαρικές τομές

– Απεριόριστος – χωρίς χρονικό ή ποσοτικό περιορισμό– ο αριθμός των εμβρυομεταφορών στις οποίες πρόκειται να υποβληθεί η υποψήφια κυοφόρος με την ίδια ή διαφορετική δικαστική απόφαση

– Κατοικία στην Ελλάδα. Η αιτούσα να αποκτήσει τέκνο και η κυοφόρος πρέπει να έχουν την κατοικία τους στην Ελλάδα, για την απόδειξη της οποίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποιοδήποτε πρόσφορο αποδεικτικό μέσο.

✔ ΔΑΠΑΝΕΣ[4]

Στην γυναίκα που κυοφορεί και γεννά για λογαριασμό άλλης γυναίκας καταβάλλονται, εφόσον δεν καλύπτονται από τον ασφαλιστικό φορέα της και έχει προηγηθεί η απαιτούμενη δικαστική άδεια, όλες οι δαπάνες που αφορούν:

• Την επίτευξη της εγκυμοσύνης
• Την κυοφορία
• Τον τοκετό
• Τη λοχεία
  
  

✔ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ[5]

Η γυναίκα που κυοφορεί για λογαριασμό άλλης δικαιούται αποζημίωσης:

– Για την αποχή από την εργασία της, που είναι αναγκαία για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία, εφόσον δεν της καταβλήθηκαν κατά τη διάρκεια της αποχής αυτής μισθός ή ημερομίσθια, βάσει του χρόνου αποχής της από την εργασία και της απώλειας εισοδήματος, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ

– Για σωματική καταπόνηση, ύψους 10.000 ευρώ για μονήρη κύηση και 15.000 ευρώ για πολύδυμη κύηση, εφόσον έχει χορηγηθεί η απαιτούμενη δικαστική άδεια.

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine

[1] Ν. 3089/2002: ΦΕΚ 327/Τ.Α/23.12.2002 , Ιατρική Υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή

[2] Ν. 3305/2005: ΦΕΚ 17/Τ.Α’/27.1.2005, Εφαρμογή της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

[3] Ν. 4958/2022 : ΦΕΚ 142/Τ.Α/21.7.2022 Μεταρρυθμίσεις στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και άλλες επείγουσες ρυθμίσεις

[4] Η καταβολή των δαπανών για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία δεν συνιστά αντάλλαγμα

[5] Η καταβολή αποζημίωσης λόγω αποχής από την εργασία με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης δεν συνιστά αντάλλαγμα