Ι. Γενικά

Με τη θέσπιση του ν. 4601/2019[1] επιδιώχθηκε η αναμόρφωση του δικαίου των εταιρικών µετασχηµατισµών και η συστηματοποίησή του, για πρώτη φορά, σε ένα ενιαίο νομοθετικό κείμενο. Ως «µετασχηµατισµοί» επιχειρήσεων νοούνται οι διεπόµενες από το εταιρικό δίκαιο νοµικές πράξεις και διαδικασίες, µε τις οποίες µεταβάλλεται η υπόσταση ενός εταιρικού φορέα άσκησης επιχείρησης, χωρίς κατά κανόνα να µεσολαβήσει λύση και εκκαθάρισή του ούτε µεταβίβαση των περιουσιακών του στοιχείων µε τους κανόνες της ειδικής διαδοχής. Οι εταιρικοί µετασχηµατισµοί συντελούνται µε τα µέσα που προβλέπει το εταιρικό δίκαιο, τα δε νοµικά αποτελέσµατά τους είναι σύνθετα και επέρχονται ταυτοχρόνως και αυτοδικαίως (uno actu) µε την καταχώρισή τους στο Γενικό Εµπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.).

ΙΙ. Η μετατροπή

Μία μορφή εταιρικού μετασχηματισμού είναι αυτή της μετατροπής. Μετατροπή είναι η πράξη με την οποία μία εταιρεία, χωρίς να λυθεί και να τεθεί υπό εκκαθάριση, μεταβάλλει τη νομική μορφή της, διατηρώντας τη νομική της προσωπικότητα.  Με λίγα λόγια, πρόκειται για απλή μεταβολή του εταιρικού τύπου χωρίς να μεσολαβεί λύση της υπό µετατροπή εταιρίας και χωρίς να απαιτείται κάποιου είδους διαδοχή (καθολική ή ειδική) προς τον σκοπό µεταβίβασης της περιουσίας της. Για τη μετατροπή εφαρμόζεται ανάλογα, στο μέτρο που είναι αναγκαίο, η διαδικασία ίδρυσης της νέας νομικής μορφής.

Από διαδικαστική άποψη, η µετατροπή δεν εξαντλείται στην τροποποίηση του καταστατικού ή, αναλόγως, της εταιρικής σύµβασης της μετατρεπόμενης εταιρίας, αλλά σηµατοδοτεί την αλλαγή του συστήµατος κανόνων που ρυθµίζουν όλη τη λειτουργία της και τις έννοµες σχέσεις της, τόσο στις εσωτερικές όσο και στις εξωτερικές σχέσεις της, δηλαδή, έναντι των τρίτων. Μάλιστα, αυτή η µετάβαση και υπαγωγή σε καινούργιο νοµοθετικό καθεστώς έχει ιδιαίτερη σηµασία, όταν οι διατάξεις που διέπουν την ίδρυση της εταιρίας µε τη νέα νοµική µορφή της προβλέπουν αυστηρότερες προϋποθέσεις σε σχέση µε τις διατάξεις που διέπουν την ίδρυσή της µε την παλιά µορφή, όπως είναι η εδώ εξεταζόμενη περίπτωση µετατροπής μίας εταιρίας περιορισµένης ευθύνης σε ανώνυµη εταιρία, και τούτο ενόψει του κινδύνου παράκαµψής τους.

ΙΙΙ. Στάδια που πρέπει να ακολουθηθούν κατά χρονική σειρά

Η πραγματοποίηση της μετατροπής της Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.) σε Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.) περιλαµβάνει, κατά χρονική σειρά, τα ακόλουθα στάδια:

1. Λεπτομερής γραπτή έκθεση και ενημέρωση για τη μετατροπή: Πρόκειται για την εναρκτήρια πράξη της μετατροπής.[2] Συγκεκριμένα, οι διαχειριστές της υπό μετατροπή εταιρείας, συντάσσουν λεπτομερή επεξηγηματική έκθεση, η οποία περιέχει σχέδιο της απόφασης των εταίρων για τη μετατροπή. Η έκθεση επεξηγεί και δικαιολογεί από νομική και οικονομική άποψη τη μεταβολή της νομικής μορφής της εταιρείας και ειδικότερα τη θέση των εταίρων στην εταιρεία με τη νέα νομική της μορφή. Η έκθεση αυτή καταχωρίζεται στο Γ.Ε.ΜΗ., δημοσιεύεται στο διαδικτυακό του τόπο και υποβάλλεται στους εταίρους, συμπεριλαμβανομένων σε κάθε περίπτωση των εταίρων που αποφασίζουν.[3]  Σημειώνεται ότι στην περίπτωση μετατροπής εταιρείας περιορισμένης ευθύνης, δεν απαιτείται γραπτή έκθεση προς τους εταίρους για τη μετατροπή, εφόσον το σύνολο των εταίρων της υπό μετατροπή εταιρείας είναι συγχρόνως και διαχειριστές της.

2.Διαθεσιμότητα εγγράφων για εξέταση από τους εταίρους: Κάθε εταίρος έχει το δικαίωμα να λαμβάνει γνώση στην έδρα της υπό μετατροπή εταιρείας, κατά τη χρονική περίοδο που ορίζεται στο νόμο, των εξής τουλάχιστον εγγράφων:

α. της ανωτέρω έκθεσης

β. των ετήσιων χρηματοοικονομικών καταστάσεων και των ετήσιων εκθέσεων διαχείρισης των διαχειριστών της υπό μετατροπή εταιρείας των τριών (3) τελευταίων ετών,

γ. της έκθεσης του άρθρου 123 ν. 4601/2019 για την εξακρίβωση της αξίας της περιουσίας της υπό μετατροπή εταιρείας. Ειδικότερα, απαιτείται προηγούμενη εξακρίβωση της αξίας της περιουσίας της υπό μετατροπή Ε.Π.Ε. από τα πρόσωπα της παρ. 3 του άρθρου 17 του ν. 4548/2018.

Το δικαίωμα των εταίρων που προβλέπεται στο άρθρο 107 μπορεί να ασκείται για συνεχή χρονική περίοδο που αρχίζει το αργότερο δέκα (10) ημέρες πριν από τη συνέλευση των εταίρων που καλείται να αποφασίσει για τη μετατροπή και λήγει με το τέλος της συνέλευσης αυτής.

3. Απόφαση των εταίρων: Για τη μετατροπή απαιτείται απόφαση των εταίρων, με το περιεχόμενο του άρθρου 109 του ν. 4601/2019.[4] Σημειωτέον ότι με το άρθρο 50 παρ. 1 ν. 4933/2022, καταργείται η περ. β΄ της παρ. 1 του άρθρου 38 του ν. 3190/1955, όπως προστέθηκε με το άρθρο 156 του ν. 4601/2019, περί προϋποθέσεων μετατροπής Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης σε Ανώνυμη Εταιρεία. Ειδικότερα, η κατάργηση αυτή κρίθηκε σκόπιμη, ώστε να μην υφίστανται αποκλίσεις στα ποσά που καταβάλλονται για τη σύσταση μιας κεφαλαιουχικής εταιρείας και τη μετατροπή της σε άλλης μορφής, επίσης, κεφαλαιουχική εταιρεία. Συγκεκριμένα, ενώ κατά την καταργούμενη διάταξη η δαπάνη για τη μετατροπή της Ε.Π.Ε. σε Α.Ε. ανέρχεται σε 200.000 ευρώ, το ελάχιστο ύψος μετοχικού κεφαλαίου κατά τη σύσταση της Α.Ε., σύμφωνα με το άρθρο 15 του 4548/2018, ορίζεται σε 25.000 ευρώ. Με την κατάργηση της διάταξης επέρχεται εξορθολογισμός ως προς τη δαπάνη με την οποία επιβαρύνονται οι μέτοχοι για τη μετατροπή μιας Ε.Π.Ε. σε Α.Ε., σε σχέση με το ποσό που υποχρεούνται να καταβάλουν οι μέτοχοι κατά τη σύσταση μιας Α.Ε. Οι εν λόγω διατάξεις καταργήθηκαν για λόγους ισότητας και ασφάλειας δικαίου.

4. Διατυπώσεις δημοσιότητας & Προληπτικός έλεγχος νομιμότητας:  Η μετατροπή υποβάλλεται στις διατυπώσεις δημοσιότητας του ν. 3419/2005. Στη δημοσιότητα υποβάλλεται η απόφαση των εταίρων της υπό μετατροπή εταιρείας, και, εφόσον συντρέχει περίπτωση, το συμβολαιογραφικό έγγραφο στον τύπο του οποίου έχει υποβληθεί το καταστατικό της εταιρείας με τη νέα νομική της μορφή, καθώς και η εγκριτική απόφαση που προβλέπεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 112. Η δημοσιότητα προϋποθέτει σε κάθε περίπτωση προηγούμενο έλεγχο της νομιμότητας όλων των πράξεων και διατυπώσεων που επιβάλλονται στην υπό μετατροπή εταιρεία. Ο έλεγχος νομιμότητας αφορά στην τήρηση των διατάξεων της εταιρικής νομοθεσίας που διέπει την υπό μετατροπή εταιρεία. Ακολούθως, σε περίπτωση μετατροπής εταιρείας άλλης μορφής σε ανώνυμη εταιρεία, η ως άνω δημοσιότητα προϋποθέτει προηγούμενη εγκριτική απόφαση του περιφερειάρχη του οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης δεύτερου βαθμού, στην περιφέρεια του οποίου έχει την έδρα της η υπό μετατροπή εταιρεία. Η εγκριτική απόφαση εκδίδεται μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου νομιμότητας, χωρίς να απαιτείται στην περίπτωση αυτή η διενέργεια πρόσθετου ελέγχου νομιμότητας και από συναρμόδια υπηρεσία Γ.Ε.ΜΗ..

Η μετατροπή συντελείται με μόνη την καταχώρηση της απόφασης των εταίρων για τη μετατροπή στο Γ.Ε.ΜΗ. Εφόσον το καταστατικό της εταιρείας με τη νέα νομική της μορφή έχει υποβληθεί στον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου, η μετατροπή συντελείται με μόνη την καταχώριση του συμβολαιογραφικού εγγράφου.

Χριστίνα Ζήση
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Αστικού Δικαίου E.Κ.Π.Α.

[1] Με τίτλο: «Εταιρικοί μετασχηματισμοί και εναρμόνιση του νομοθετικού πλαισίου με τις διατάξεις της Οδηγίας 2014/55/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων στο πλαίσιο δημόσιων συμβάσεων και λοιπές διατάξεις.»

[2] Δεν απαιτείται έκθεση των διαχειριστών, εφόσον οι εταίροι συμφωνούν εγγράφως να μην καταρτιστεί έκθεση. Το σχετικό έγγραφο πρέπει να έχει θεωρηθεί από τα πρόσωπα που προβλέπονται στο άρθρο 446 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ή από δικηγόρο.

[3] Η έκθεση δεν είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει πληροφορίες και στοιχεία η δημοσιοποίηση των οποίων μπορεί να προκαλέσει σημαντική βλάβη στην υπό μετατροπή εταιρεία ή, στην περίπτωση του τρίτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 106, σε άλλη εταιρεία του ομίλου. Στην περίπτωση αυτή, η έκθεση εξηγεί τους λόγους για τους οποίους οι οικείες πληροφορίες και τα στοιχεία παραλείπονται.

[4]  Η απόφαση των εταίρων για τη μετατροπή περιλαμβάνει τουλάχιστον:

α. τη νομική μορφή και την επωνυμία της εταιρείας με τη νέα νομική της μορφή,

β. το είδος, την αξία και τον τρόπο διάθεσης των εταιρικών συμμετοχών στην εταιρεία με τη νέα νομική της μορφή,

γ. τους όρους που αποτελούν υποχρεωτικό περιεχόμενο του καταστατικού σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν την εταιρεία με τη νέα νομική της μορφή,

δ. εφόσον συντρέχει περίπτωση, τα δικαιώματα που παρέχονται από την εταιρεία με τη νέα νομική της μορφή στους μετόχους ή στους εταίρους που έχουν ειδικά δικαιώματα, καθώς και στους δικαιούχους άλλων δικαιωμάτων ή τα μέτρα που προτείνονται γι’ αυτούς.

Εφόσον δεν προκύπτει κάτι διαφορετικό από τις οικείες διατάξεις της εταιρικής νομοθεσίας, η επωνυμία της εταιρείας μπορεί να διατηρηθεί και με τη νέα νομική της μορφή με αντίστοιχη προσαρμογή των ενδείξεων που προσδιορίζουν τη μορφή αυτή.